Xây dựng thương hiệu quốc gia cho sầu riêng: Kiểm soát tại vườn, kiểm nghiệm tại chỗ

Chiều 24-5, tại hội nghị phát triển ngành hàng sầu riêng Việt Nam do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức ở TP Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), nhiều đại biểu nhấn mạnh cần kiểm soát chất lượng ngay tại vườn, thiết lập cơ chế kiểm nghiệm tại chỗ để xây dựng thương hiệu quốc gia cho sầu riêng.

Chi phí kiểm nghiệm sầu riêng cao, thiếu phòng thí nghiệm tại chỗ

Bà Ngô Tường Vy, giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu, cho biết việc Trung Quốc phê duyệt thêm gần 1.000 vùng trồng và cơ sở đóng gói sầu riêng Việt Nam là tín hiệu tích cực, giúp doanh nghiệp yên tâm hơn về đầu ra, tạo động lực tăng trưởng.

Bà Vy nhận định sầu riêng Việt Nam có nhiều lợi thế hơn Thái Lan về điều kiện tự nhiên, kỹ thuật canh tác và thu hoạch. Tuy nhiên, cần quản lý đồng bộ từ chính quyền và doanh nghiệp, tăng cường hướng dẫn nông dân sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đúng cách để đảm bảo an toàn thực phẩm.

Doanh nghiệp phải kiểm soát chặt chất lượng, loại bỏ hoàn toàn các chất cấm như vàng O trong khâu chế biến. 

Bà nhấn mạnh cần xây dựng thương hiệu quốc gia cho sầu riêng Việt Nam để tăng nhận diện với người tiêu dùng Trung Quốc, đồng thời đầu tư công nghệ bảo quản sau thu hoạch đáp ứng yêu cầu xuất khẩu ngày càng cao.

Trong khi đó, ông Nguyễn Mạnh Hùng, chủ tịch Nafoods Group, khẳng định chế biến sâu là hướng đi then chốt, với các sản phẩm như sầu riêng đông lạnh, kem, thực phẩm chế biến. “Không cần mở rộng diện tích mà cần gia tăng giá trị”, ông nói.

Nafoods đặt mục tiêu chế biến 5.000 tấn sầu riêng mỗi năm, đồng thời kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ tiếp cận giống cao cấp như Musang King. Ông kỳ vọng nếu làm tốt khâu chế biến, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam có thể đạt 5 tỉ USD.

Ưu tiên chế biến sâu, kiểm soát đầu vào

Ở góc nhìn đơn vị kiểm định, ông Trần Minh Châu, đại diện Công ty Giám định Vinacontrol, cho biết nhiều vùng trồng lớn chưa có phòng thử nghiệm được chỉ định. Vinacontrol đang lên kế hoạch đầu tư phòng thí nghiệm tại các địa phương, trong đó có Đắk Lắk, và đề nghị được hỗ trợ từ bộ, ngành.

Ông Nguyễn Thiên Văn, quyền chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk – địa phương có diện tích sầu riêng lớn nhất nước, đề xuất xây dựng đề án phát triển sầu riêng chất lượng cao, lấy Đắk Lắk làm điểm, gắn với xây dựng thương hiệu quốc gia.

Việt Nam đã xuất khẩu sầu riêng sang 22 thị trường, trong đó có những quốc gia lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ nhưng vẫn còn nhiều rào cản khi mã số vùng trồng còn thấp, công nghệ chế biến hạn chế, chất lượng chưa đồng đều, chuỗi giá trị thiếu liên kết, hạ tầng yếu và còn vi phạm an toàn thực phẩm.

“Hiện diện tích sầu riêng có mã vùng trồng chỉ chiếm 20 – 25%, còn thấp so với tiềm năng. Nếu tăng lên 70 – 80%, giá trị xuất khẩu sẽ tăng mạnh, nâng cao sức cạnh tranh quốc tế”, ông Văn nói.

Ông cũng giao các đơn vị chức năng xây dựng đề án phát triển sầu riêng chất lượng cao, lấy Đắk Lắk làm thí điểm để nhân rộng, phát triển ngành hàng này.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy cho rằng tồn dư cadimi chủ yếu do đất và quy trình sử dụng phân, thuốc chưa đúng. Bộ đã ban hành quy trình sản xuất sầu riêng bền vững, kiểm soát từ vùng trồng đến xuất khẩu và phối hợp Bộ Công an xử lý hình sự các hành vi vi phạm nghiêm trọng.

Bộ trưởng cũng cảnh báo nếu không tái cơ cấu, ngành sầu riêng có thể đánh mất niềm tin thị trường. Việc quản lý vùng trồng và cơ sở đóng gói phải siết chặt, xác định rõ trách nhiệm chủ sở hữu mã số, phát triển hệ thống kiểm soát nội bộ tại địa phương. 

“Việc kiểm tra, xử lý gian lận sẽ được quy định rõ trong thông tư sắp ban hành. Cần huy động đồng bộ các cơ quan, chính quyền, hiệp hội, doanh nghiệp và nông dân tham gia”, bộ trưởng thông tin.