Xây dựng 5 trụ cột để tái thiết ngành chăn nuôi

Ngày 8-10, trong khuôn khổ Triển lãm quốc tế chuyên ngành chăn nuôi, thức ăn chăn nuôi và chế biến thịt (Vietstock 2025), Hội nghị phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm bảo đảm nguồn cung dịp cuối năm 2025 và đầu năm 2026 đã diễn ra tại TP.HCM.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh ngành chăn nuôi đang ở giai đoạn bản lề, cần một chiến lược tái thiết bài bản sau nhiều năm chịu tác động của dịch bệnh, thiên tai và biến động giá nguyên liệu.

Ngành chăn nuôi đứng trước “thách thức kép”

Theo báo cáo của Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, dịch tả lợn châu Phi (ASF) vẫn là nỗi lo lớn của ngành khi người tiêu dùng còn e dè với thịt lợn, trong khi nhu cầu gia cầm tăng mạnh, trở thành “van áp lực” giúp thị trường ổn định trước Tết.

Song song đó, chi phí thức ăn chăn nuôi, vốn chiếm tới 60-70% tổng chi phí sản xuất, vẫn phụ thuộc chủ yếu vào nguyên liệu nhập khẩu. Điều này khiến giá thành sản xuất của Việt Nam cao hơn 15-20% so với các nước trong khu vực như Thái Lan hay Brazil.

Không chỉ đối diện dịch bệnh, thiên tai cũng khiến nhiều địa phương kiệt quệ. Riêng hai cơn bão số 10 và 11 vừa qua đã gây thiệt hại nặng cho các tỉnh miền Trung và miền Bắc, làm hàng chục nghìn con gia súc, gia cầm bị chết hoặc cuốn trôi, nhiều trang trại và cơ sở chăn nuôi hư hỏng nặng. 

Trong bối cảnh đó, việc vừa đảm bảo nguồn cung thực phẩm dịp Tết, vừa kiểm soát dịch bệnh và khôi phục sản xuất trở thành bài toán nan giải đối với toàn ngành.

Trước tình hình này, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề xuất năm trụ cột trọng tâm để tái thiết ngành chăn nuôi, gồm giống – dinh dưỡng – môi trường – giết mổ – nhân lực.

Theo ông, Việt Nam cần xây dựng hệ thống giống nội địa, giảm phụ thuộc nhập khẩu lợn nái ngoại và gà lông trắng; phát triển nguồn dinh dưỡng đậm đặc, không biến đổi gene, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng; đồng thời thúc đẩy mô hình chăn nuôi cao tầng, tuần hoàn để giảm ô nhiễm và tiết kiệm tài nguyên.

Về nhân lực, ông Tiến nhấn mạnh những “lỗ hổng” trong hệ thống thú y cơ sở. Hiện chỉ có 19/34 tỉnh còn trạm thú y cấp huyện, xã, khiến công tác chống dịch chưa kịp thời.

“Bộ đang xem xét ủy quyền cho địa phương quản lý một số khu vực như vùng biên giới để chủ động hơn trong phòng dịch và kiểm soát chuỗi sản xuất. Bộ sẽ tập trung vào cơ chế và giám sát”, ông cho biết.

Địa phương chủ động thích ứng và tái cấu trúc sản xuất

Nếu ở cấp trung ương, 5 trụ cột được xác định như khung tái thiết ngành, thì ở địa phương, các tỉnh, thành cũng đang thích ứng để củng cố năng lực nội tại và duy trì nguồn cung bền vững.

Riêng tại TP.HCM, nguồn cung hiện phụ thuộc 40-45% nguồn heo và 65-70% nguồn gia cầm từ các tỉnh lân cận. Ông Võ Thành Giàu, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng sự phụ thuộc này làm gia tăng rủi ro dịch bệnh và chi phí vận chuyển, ảnh hưởng trực tiếp đến giá thực phẩm tại đô thị. 

Thành phố đang phối hợp với Đồng Nai, Long An và Bình Dương hình thành “vành đai cung ứng thực phẩm sạch”, kết nối vùng chăn nuôi, giết mổ tập trung và hệ thống phân phối hiện đại.

Tại Nghệ An, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi – Thú y Đặng Văn Minh cho biết ngoài việc thiếu nhân lực thú y, tỉnh còn chịu thiệt hại nặng vì bão và dịch tả lợn châu Phi (ASF) với hơn 6.000 con gia súc, 670.000 con gia cầm chết hoặc bị cuốn trôi.

“Chúng tôi cần một cơ chế linh hoạt hơn trong việc công bố dịch, kiểm soát vận chuyển và tiêu thụ sản phẩm để không làm đứt gãy chuỗi cung ứng”, ông nói, đồng thời đề xuất sớm hoàn thiện khung pháp lý về thú y và chăn nuôi phù hợp với thực tế địa phương.

Còn tại Đồng Nai, Bắc Ninh hay Gia Lai, nhiều doanh nghiệp đang đầu tư mạnh cho chuồng kín, hệ thống tự động hóa và mô hình chăn nuôi tuần hoàn, tận dụng phụ phẩm để giảm chi phí và phát thải. 

Song cũng đề xuất điều chỉnh tăng mật độ chăn nuôi của khu vực Đông Nam Bộ, hoặc quy định để các địa phương tự quyết định về mật độ chăn nuôi của tỉnh để được linh hoạt và chủ động hơn trong công tác quản lý và phát triển ngành chăn nuôi một cách bền vững.