Lượng mưa quá lớn vượt thiết kế của hệ thống thoát nước, nhiều khu vực hạ tầng chưa được đầu tư đồng bộ khiến ngập sâu và kéo dài, tới đêm qua vẫn chưa rút hết.
Từ đêm 25 đến sáng 26/8 Hà Nội mưa to liên tục. Lúc 7h ngày 26/8, Công ty Thoát nước Hà Nội ghi nhận hơn 80 điểm ngập, tập trung ở nội thành, có điểm ở phố Dương Đình Nghệ ngập tới một mét.
Đến tối 26/8, thành phố còn 26 điểm ngập ở các tuyến đường: Võ Chí Công (tòa nhà UDIC), Lạc Long Quân, Lê Đức Thọ (quảng trường Mỹ đình), Dương Đình Nghệ, Phan Văn Trường, Trần Bình, Hoa Bằng, Phúc Xá, Phạm Hùng, Thiên Hiền, Nguyễn Chính, Đường 2,5 Đền Lừ (cạnh hồ Đền Lừ), Huỳnh Thúc Kháng, Thái Hà, Nguyễn Văn Trỗi, Ngọc Lâm, Cổ Linh, Đàm Quang Trung, hầm chui đại Lộ Thăng Long, Cầu Bươu, Yên Xá, Triều Khúc, Yên Nghĩa, Quyết Thắng…
Lý giải tình trạng ngập diện rộng và kéo dài, Công ty Thoát nước cho hay do mưa dồn dập trong thời gian ngắn. Thống kê cho thấy trong 24 giờ từ trưa 25/8 đến trưa 26/8, gần 30 xã phường mưa 200-300 mm, trong đó 5 phường trên 310 mm gồm: Hai Bà Trưng (460 mm), Yên Sở (368 mm), Tây Mỗ (352 mm), Yên Nghĩa (334 mm), Ô Chợ Dừa (323 mm).
Mưa ngập hơn một mét khu vực chợ Nhà Xanh, phố Phan Văn Trường. Ảnh: Thanh Tùng
Theo ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo thời tiết, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, Hà Nội mưa lớn do chịu tác động cùng lúc nhiều hình thái gây mưa. Ngoài hoàn lưu của bão Kajiki thì Hà Nội đang nằm ở phía bắc của dải hội tụ nhiệt đới có trục đi qua Bắc Trung Bộ. Cùng thời điểm bão vào Bắc Trung Bộ, lưỡi áp cao cận nhiệt đới với đới gió đông ẩm lấn mạnh vào miền Bắc.
“Dưới tác động của dải hội tụ nhiệt đới cộng với đới gió đông của lưỡi áp cao cận nhiệt đới hoạt động mạnh trên mực 1.500-5.000 m, đồng bằng và trung du Bắc Bộ mưa lớn, trong đó có Thủ đô Hà Nội”, ông Hưởng giải thích.
Hạ tầng thoát nước của Hà Nội cũng là nguyên nhân gây ngập kéo dài. Theo Công ty Thoát nước Hà Nội, khu vực duy nhất đến nay được đầu tư hệ thống thoát nước tương đối hoàn chỉnh là bốn quận lõi cũ gồm Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng, thuộc lưu vực sông Tô Lịch (77,5 km2). Tuy nhiên, khả năng thoát nước nơi này chỉ đáp ứng với lượng mưa 310 mm/2 ngày. Với lượng mưa gấp đôi năng lực thiết kế như vừa qua, hệ thống thoát nước bị quá tải, gây ngập sâu và lâu.
Riêng khu vực phố cổ ở 4 quận lõi cũ, hệ thống thoát nước được đầu tư xây dựng từ những năm 1954 đến nay đã cũ kỹ, cộng thêm tốc độ đô thị hóa khiến cốt nền thay đổi gây trũng võng cục bộ. Tại một số nơi tuyến cống thoát nước đã có dấu hiệu xuống cấp, võng hơn so với xung quanh làm xuất hiện các điểm úng ngập trên phố Tông Đản, Đinh Tiên Hoàng, Phùng Hưng, Hàng Bài – Hai Bà Trưng, Liên Trì – Nguyễn Gia Thiều, Phan Bội Châu – Lý Thường Kiệt.
Ngoài ra, khu vực phố cổ tập trung nhiều nhà hàng, hộ kinh doanh và thường xuyên xả thải dầu mỡ ra cống thoát nước gây ách tắc. Thành phố chưa có quy định khuyến khích lắp đặt thiết bị tách dầu mỡ tại những cơ sở này.
Đường Võ Chí Công chiều 26/8 vẫn ngập sâu, nhiều ôtô chết máy, phải đi nép vào bên lề đường. Hiện lực lượng chức năng đang hạn chế phương tiện qua khu vực này. Ảnh: Ngọc Ngọc
Khu vực chung cư Ecohome 3 bị ngập đến ngực. Ảnh: Viết Tuân
Các lưu vực khác khả năng thoát nước kém do chưa được đầu tư đồng bộ. Cụ thể lưu vực sông Nhuệ gồm các quận cũ Cầu Giấy, Thanh Xuân, Hoàng Mai, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Hà Đông và một phần quận Tây Hồ, huyện Thanh Trì có tốc độ đô thị hóa nhanh, nhưng hệ thống thoát nước chưa hoàn thiện, thiếu hồ điều hòa, các trạm bơm đầu mối chưa đạt công suất quy hoạch. Nước mưa chủ yếu tự chảy và phụ thuộc mực nước sông Nhuệ.
Lưu vực Long Biên (62 km2) cũng có tốc độ đô thị hóa nhanh, hạ tầng kỹ thuật được đầu tư theo quy hoạch, có hướng thoát về các trạm bơm đầu mối để bơm cưỡng bức ra sông Hồng, sông Đuống. Nhưng đến nay các trạm bơm đầu mối chưa được xây dựng, thoát nước bằng hình thức tự chảy và phụ thuộc vào mực nước trên hệ thống sông Cầu Bây – Bắc Hưng Hải.
Trong đợt mưa vừa qua, các sông Tô Lịch, Nhuệ, Cầu Bây – Bắc Hưng Hải đều dâng cao khiến nước tiêu thoát chậm.
Ngập ở quốc lộ 6 đoạn trước bến xe Yên Nghĩa. Ảnh: Gia Chính
Khu vực phía tây và tây nam Hà Nội cũng có tốc độ đô thị hóa nhanh, hạ tầng kỹ thuật theo quy hoạch chưa được đầu tư đồng bộ. Đơn cử khu đô thị như Mỹ Đình, Nhân Chính, Cầu Giấy được xây dựng trên đất nông nghiệp, cốt nền thấp, bêtông hóa làm giảm hệ số thấm tự nhiên và hệ thống thoát nước thiếu nên đều bị ngập. 21h tối qua, các tuyến đường quanh trụ sở phường Cầu Giấy còn ngập 30-40 cm.
Cùng với đó, theo Công ty Thoát nước Hà Nội, các trạm bơm đầu mối, các hồ điều hòa lớn ở phía tây và tây nam Hà Nội chưa được đầu tư đạt công suất quy hoạch. Một số tuyến mương có chức năng tiêu thoát nước đô thị chưa được giao cho đơn vị thoát nước quản lý duy tu, thoát nước hoàn toàn bằng hình thức tự chảy, phụ thuộc vào mực nước sông Nhuệ.
Với khu vực còn lại, hệ thống thoát nước trên các tỉnh lộ, quốc lộ được xây dựng theo tiêu chuẩn đường giao thông, nước mưa tự chảy ra đồng ruộng, ao hồ xung quanh. Dù mật độ cống tiêu thoát thấp, nhưng diện tích đất nền và hồ ao nhiều nên khu vực này ít ngập úng. Các điểm úng ngập nếu có chủ yếu ở nơi có tốc độ đô thị hóa cao nhưng hạ tầng kỹ thuật chưa được đầu tư đồng bộ, như trên tuyến đường gom đại lộ Thăng Long, quốc lộ 32, đường 2B.
Ngoài mưa lớn và hạ tầng kém, còn một số lý do như diện tích mặt nước, cây xanh ở Hà Nội giảm so với 10-20 năm trước; ý thức người dân chưa tốt, còn vứt rác bừa bãi xuống cống thoát nước, bịt miệng cống tránh mùi hôi làm ngăn cản đường thoát nước, gia tăng tình trạng ngập.
Võ Hải – Gia Chính