Trợ giúp viên có thẩm quyền tham gia tố tụng như luật sư
Hoạt động trợ giúp pháp lý đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người dân (đặc biệt là nhóm yếu thế) bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Trong lĩnh vực tố tụng dân sự, Trợ giúp viên pháp lý giữ vai trò không thể thiếu, góp phần nâng cao hiệu quả xét xử và thúc đẩy công bằng xã hội.
Theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, Trợ giúp viên pháp lý là những người có trình độ cử nhân luật, đã hoàn thành chương trình đào tạo nghề luật sư và được tuyển dụng chính thức vào Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước. Họ được cấp thẻ Trợ giúp viên pháp lý và có thẩm quyền tham gia tố tụng như luật sư khi thực hiện nhiệm vụ trợ giúp pháp lý cho người thuộc diện được trợ giúp.
Không giống như luật sư hành nghề độc lập vì mục đích kinh doanh, Trợ giúp viên pháp lý làm việc theo chế độ công vụ, không thu phí, hoạt động nhằm mục đích xã hội và nhân đạo. Điều này bảo đảm người dân nghèo, người có công với cách mạng, người dân tộc thiểu số ở vùng sâu vùng xa, người khuyết tật… có thể tiếp cận pháp luật.
Tố tụng dân sự là quá trình giải quyết các tranh chấp dân sự giữa các cá nhân, tổ chức tại tòa án (bao gồm các vụ việc về hôn nhân và gia đình, thừa kế, hợp đồng dân sự, bồi thường thiệt hại…).
Do đặc thù tính chất dân sự, các bên trong vụ kiện thường phải tự bảo vệ quyền lợi của mình hoặc nhờ luật sư. Tuy nhiên, không phải ai cũng có đủ điều kiện tài chính để thuê luật sư. Đây chính là lúc vai trò của Trợ giúp viên pháp lý trở nên đặc biệt quan trọng.
Phổ biến, giáo dục pháp luật qua từng vụ việc
Thứ nhất, Trợ giúp viên pháp lý giúp người được trợ giúp hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình trong quá trình tố tụng, từ đó chuẩn bị tốt hơn các tài liệu, bằng chứng cần thiết cho việc bảo vệ lợi ích hợp pháp.
Thứ hai, họ đại diện hoặc tham gia tố tụng với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, giống như luật sư, tại các phiên tòa dân sự. Điều này không chỉ bảo đảm chất lượng tranh tụng mà còn góp phần nâng cao tính công bằng trong quá trình xét xử.
Thứ ba, Trợ giúp viên pháp lý còn có vai trò phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua từng vụ việc cụ thể, giúp người dân nâng cao nhận thức pháp luật, phòng ngừa tranh chấp phát sinh trong tương lai.
Mặc dù vai trò của Trợ giúp viên pháp lý ngày càng được công nhận, nhưng trên thực tế, họ vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn.
Để phát huy hơn nữa vai trò của Trợ giúp viên pháp lý trong tố tụng dân sự, cần có cơ chế đầu tư đồng bộ hơn về nhân lực, tài chính và cơ sở vật chất cho các Trung tâm trợ giúp pháp lý. Đồng thời, đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về quyền được trợ giúp pháp lý, góp phần hiện thực hóa quyền tiếp cận công lý cho mọi công dân.
Trợ giúp viên pháp lý là cánh tay nối dài của công lý, là người đồng hành tin cậy với người dân trong các tranh chấp dân sự. Việc phát huy vai trò của họ không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các đối tượng yếu thế, mà còn góp phần xây dựng một nền tư pháp công bằng, nhân đạo và tiến bộ, đúng với tinh thần của Hiến pháp và pháp luật.
