Số lượng và chất lượng vụ việc TGPL được kiểm soát chặt chẽ
Tọa đàm là diễn đàn khoa học để các đại biểu là các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, nhà quản lý cùng những người thực hiện TGPL và hỗ trợ, phối hợp trong công tác TGPL nhận diện, đánh giá, chia sẻ một cách thẳng thắn các vấn đề về TGPL, từ chính sách, pháp luật đến thực tiễn triển khai thực hiện công tác TGPL hướng tới đổi mới TGPL trong kỷ nguyên mới.
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Tổng Biên tập Tạp chí Dân chủ và Pháp luật Trương Thế Côn nhấn mạnh, TGPL là một chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước ta, nhằm bảo vệ quyền con người, quyền công dân, giúp người nghèo và người “yếu thế” trong xã hội tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
Sau khi Luật TGPL năm 2017 được ban hành, công tác TGPL đã có bước phát triển mạnh mẽ cả về quy mô, chất lượng và hiệu quả. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn triển khai hoạt động TGPL vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Một số quy định pháp luật chưa theo kịp yêu cầu đổi mới; nguồn lực dành cho TGPL còn hạn chế; sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức đôi lúc còn chưa đồng bộ; và việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong lĩnh vực này cần được quan tâm nhiều hơn.
Bà Vũ Thị Hường (Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý) thông tin thêm, trong gần 8 năm qua, đã có 22 văn bản quy phạm pháp luật về TGPL được ban hành (gồm 01 Luật, 01 Nghị định, 15 Thông tư và 05 Thông tư liên tịch), tạo cơ sở pháp lý quan trọng, vững chắc cho việc phát triển toàn diện công tác TGPL theo hướng chuyên nghiệp, cung cấp kịp thời dịch vụ pháp lý có chất lượng cho người thuộc diện TGPL, góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
Về kết quả cụ thể, hệ thống tổ chức thực hiện TGPL được kiện toàn. Tính đến ngày 31/12/2024, cả nước có 63 Trung tâm TGPL Nhà nước và 97 Chi nhánh trực thuộc Trung tâm. Sau sáp nhập tỉnh, hiện nay có 53 Trung tâm TGPL nhà nước và 83 Chi nhánh của Trung tâm.
Số lượng người thực hiện TGPL được củng cố không chỉ về số lượng mà quan trọng là nâng cao về chất lượng. Hiện có hơn 700 trợ giúp viên pháp lý, khoảng 700 luật sư và 22 cộng tác viên ký hợp đồng với Trung tâm; 463 luật sư, tư vấn viên của các tổ chức đăng ký tham gia TGPL với các Sở Tư pháp.
“Tiêu chuẩn của Trợ giúp viên pháp lý tương đương với tiêu chuẩn của luật sư. Người thực hiện TGPL, nhất là trợ giúp viên pháp lý, luật sư và cộng tác viên TGPL, không ngừng được bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Công tác phối hợp liên ngành trong hoạt động TGPL ngày càng được chú trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động TGPL được thực hiện một cách tốt nhất”, bà Vũ Thị Hường khẳng định.
Theo bà, số lượng và chất lượng vụ việc TGPL được kiểm soát chặt chẽ. Từ 2018-2024, có 234.569 vụ việc TGPL đã được thực hiện, trong đó có 139.232 vụ việc tham gia tố tụng, chiếm 59,4%; 93.266 vụ việc tư vấn pháp luật; 2.071 vụ việc đại diện ngoài tố tụng. Trong số các vụ việc tham gia tố tụng, có 43.938 vụ việc được đánh giá thành công (chiếm 31,6% tổng số vụ việc tố tụng), trong đó, trợ giúp viên pháp lý thực hiện 86% tổng số vụ việc thành công này.
Phân tích bối cảnh đổi mới trong kỷ nguyên mới, với chủ trương đẩy mạnh cải cách tư pháp, cải cách bộ máy nhà nước, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp và chuyển đổi số quốc gia, bà Vũ Thị Hường nhận định việc rà soát, đánh giá để sửa đổi, bổ sung Luật TGPL 2017 để phù hợp với thực tiễn yêu cầu đổi mới là hết sức cần thiết.
Đề xuất mở rộng đối tượng và phạm vi TGPL
Phát biểu tại Tọa đàm, ông Đào Ngọc Chuyền, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho biết, hiện nay trên cả nước có khoảng 21.000 luật sư. Làm thế nào để huy động tối đa lực lượng luật sư tích cực tham gia vào công tác TGPL cùng với đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý. Ông đề xuất cần nghiên cứu, quy định đồng bộ các quy định của pháp luật, đặc biệt là Luật TGPL và Luật Luật sư; mở rộng đối tượng và phạm vi TGPL; nâng cao trách nhiệm của người làm công tác TGPL; tận dụng đội ngũ luật sư ở cơ sở; tăng cường ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong công tác TGPL.
Các đại biểu cùng chung quan điểm, ở một góc độ nhất định, hiện nay Trợ giúp viên pháp lý và luật sư thực hiện nhiệm vụ khá tương đồng là cung cấp dịch vụ pháp lý có chất lượng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đặc biệt là nhóm người yếu thế.
Vì vậy, nhiều đại biểu đề xuất cần có nhiều giải pháp để sử dụng có hiệu quả nguồn lực này: từ đổi mới tư duy đến hoàn thiện thể chế TGPL để bảo đảm tính đồng bộ và phù hợp với yêu cầu thực tiễn; mở rộng diện người được TGPL và lĩnh vực TGPL; cải cách các thủ tục đặc biệt là các thủ tục hành chính, tăng cường dịch vụ công trực tuyến tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân; đổi mới công tác quản lý, kiện toàn tổ chức bộ máy, bảo đảm nhân lực và nâng cao chất lượng đội ngũ người thực hiện TGPL; cần có chế độ đãi ngộ, khen thưởng và bảo vệ người thực hiện TGPL;…
