Thêm hàng cho thị trường chứng khoán: Nhiều dư địa từ thoái vốn, chuyển sàn, phát hành…

Theo các chuyên gia, đây là những cách nhanh nhất để tăng cung cổ phiếu chất lượng cho thị trường.

Chờ làn sóng hàng hóa mới

Ông Phạm Lưu Hưng, kinh tế trưởng Chứng khoán SSI, cho biết việc gia tăng hàng hóa trên thị trường chứng khoán không chỉ đến từ cổ phần hóa hay IPO, mà còn có nhiều kênh bổ sung khác.

Một trong những nguồn quan trọng là chuyển sàn từ UPCoM lên HoSE hoặc HNX, bởi các quỹ đầu tư nước ngoài thường khó giải ngân vào UPCoM, trong khi doanh nghiệp (DN) niêm yết chính thức sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho dòng vốn quốc tế. Ngoài ra, các đợt phát hành thêm của DN đã niêm yết cũng góp phần đáng kể vào việc tăng nguồn cung cổ phiếu chất lượng.

Bối cảnh thị trường hiện tại khá thuận lợi đang mở ra cơ hội cho nhiều thương vụ IPO, cổ phần hóa và phát hành tăng vốn trong thời gian tới.

“Họ nói thẳng rằng trong ASEAN hiện không có câu chuyện nào hấp dẫn bằng Việt Nam. Thái Lan, Malaysia, Philippines đều đang đối mặt với nhiều vấn đề riêng, chỉ Việt Nam nổi bật với câu chuyện tăng trưởng mạnh mẽ”, ông Hưng chia sẻ sau các cuộc gặp gỡ nhà đầu tư quốc tế gần đây.

Theo ông, đây là thời điểm vàng để DN niêm yết, khối tư nhân và cả các công ty FDI tại Việt Nam tận dụng làn sóng quan tâm của vốn ngoại, thúc đẩy kế hoạch cổ phần hóa, niêm yết hoặc phát hành tăng vốn. Nếu xu hướng này được đẩy mạnh, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể đón một làn sóng hàng hóa mới, đa dạng và mạnh mẽ hơn so với các giai đoạn trước.

Các chuyên gia cũng cho rằng một nguồn hàng quan trọng có thể bổ sung cho thị trường chứng khoán, đó là hoạt động thoái vốn. Có thực tế nhiều tập đoàn, tổng công ty lớn đã niêm yết nhưng tỉ lệ sở hữu nhà nước vẫn duy trì ở mức rất cao, khiến lượng cổ phiếu tự do lưu hành (free float) còn hạn chế. Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến tính thanh khoản và độ hấp dẫn đối với nhà đầu tư.

Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Bùi Hoàng Hải nhìn nhận hiện nhiều DN lớn, đặc biệt ở nhiều ngân hàng, dù đã niêm yết nhưng tỉ lệ sở hữu nhà nước vẫn ở mức rất cao. Mặc dù DN đóng vai trò quan trọng, nhưng không nhất thiết phải sở hữu lên tới 80 – 90%, theo ông Hải.

“Tỉ lệ sở hữu 65% đã đủ để Nhà nước giữ quyền chi phối, nhưng việc nắm giữ tỉ lệ quá lớn khiến lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường thấp, làm độ sâu của các cổ phiếu đó không được cao, giảm tính thanh khoản”, ông Hải phân tích.

Đặc biệt với nhà đầu tư nước ngoài, tính hấp dẫn của cổ phiếu không chỉ nằm ở cơ hội mua vào mà còn ở khả năng thoái vốn. Khi thanh khoản thấp, họ khó có thể bán ra ở quy mô lớn, dẫn tới hạn chế tham gia.

Nâng chuẩn minh bạch

Ông Nguyễn Sơn, chủ tịch HĐTV Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC), cho rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước thời cơ lớn để bứt phá về quy mô và chất lượng, nhưng để làm được điều đó cần đồng bộ nhiều giải pháp – từ phát triển nguồn cung, mở rộng cầu đầu tư cho đến nâng chuẩn minh bạch.

Đặc biệt quan trọng là khuyến khích các DN tư nhân lớn, các tập đoàn hàng đầu (như Sungroup) niêm yết trên sàn chứng khoán, thay vì chỉ thuần túy trông chờ vào quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

“Nếu có thêm những tập đoàn lớn mạnh lên sàn, thị trường sẽ có thêm nguồn hàng chất lượng, đa dạng và hấp dẫn hơn. Đây cũng là định hướng phù hợp với nghị quyết 68 của Chính phủ, đề cao vai trò và động lực của kinh tế tư nhân trong phát triển đất nước”, ông nhấn mạnh.

Về sản phẩm mới, chủ tịch VSDC cho rằng thị trường cần sớm đa dạng hóa các công cụ phòng vệ rủi ro. Một trong những vấn đề nhà đầu tư nước ngoài đặc biệt quan tâm là rủi ro tỉ giá, do đó Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần có định hướng chính sách phù hợp.

Ở nội tại thị trường, ngoài sản phẩm phái sinh chỉ số và hợp đồng tương lai trái phiếu đang có, trong dài hạn cần tính đến việc triển khai sản phẩm phái sinh trên cổ phiếu đơn lẻ hoặc chỉ số mới nhằm tạo thêm lớp phòng vệ cho nhà đầu tư.

Song song với đó, nâng cao tính minh bạch và tiệm cận các chuẩn mực ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị) cũng được xem là bước đi bắt buộc. Không chỉ thuần túy thúc đẩy cổ phiếu, ông Sơn cho rằng cần tạo các sản phẩm xanh mới như trái phiếu hạ tầng, trái phiếu DN gắn với dự án bền vững sẽ tạo thêm kênh đầu tư mới, đồng thời khơi thông nguồn vốn quốc tế.

Thực tế, tỉ trọng vốn ngoại trong vốn hóa thị trường Việt Nam đã giảm xuống còn 16 -17%, thấp hơn mức 20% trước đây, cho thấy cần có giải pháp kịp thời để gia tăng sức hút bằng nguồn cung hàng hóa chất lượng và hấp dẫn, theo ông Sơn.

Ông Sơn cho biết VSDC đã hoàn tất việc số hóa thủ tục cấp mã số giao dịch online cho nhà đầu tư nước ngoài, loại bỏ các bước rườm rà trước đây. Tuy nhiên, để việc hút vốn ngoại thực sự thông thoáng, Ngân hàng Nhà nước cần cải tiến, đơn giản hóa và thông thoáng hơn cơ chế mở tài khoản vốn đầu tư gián tiếp cho nhà đầu tư nước ngoài.