Nhiều người tiêu dùng tại các đô thị lớn như TP HCM, Hà Nội chi tiêu ngày càng chọn lọc hơn, ưu tiên trải nghiệm ăn uống, giải trí cao cấp – kéo sức mua kênh hiện đại tăng.
Cuối tuần qua, khu ẩm thực trong một trung tâm thương mại ở phường Hòa Hưng (TP HCM) ken kín khách. Chị Ngọc Anh, 32 tuổi, nhân viên truyền thông, cùng nhóm bạn chen giữa dòng người đông đúc chọn món ăn. “Đi ăn ngoài, chi phí có tăng so với nấu ở nhà, nhưng đây là cách tôi nạp năng lượng sau một tuần làm việc,” chị nói.
Không ăn tại chỗ, nhưng chị Hằng – nhân viên kế toán ở phường An Nhơn – cùng chồng và hai con đẩy xe hàng đầy thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn vặt. Chị cho biết chi nhiều hơn cho ăn uống và giải trí, còn quần áo hay giày dép thì giảm hẳn.
Những người tiêu dùng như Ngọc Anh hay Hằng chỉ là hai trong số rất nhiều người ở đô thị lớn đang sẵn sàng chi tiền cho việc ăn uống và mua sắm tiện lợi tại các trung tâm mua sắm. Ở TP HCM, khảo sát tại các siêu thị hiện đại cho thấy lượng khách tăng cao, nhất là khu ẩm thực, rạp chiếu phim và quầy thực phẩm thiết yếu.
Vạn Hạnh Mall ghi nhận quý III tăng 10% so với cùng kỳ, trung bình hơn 900.000 lượt mỗi tháng; riêng tháng 8 vượt 1 triệu lượt – cao nhất từ trước đến nay. Hùng Vương Plaza tăng hơn 40% trong 9 tháng nhờ chuỗi sự kiện “mua sắm – nhận quà”. Các khu ăn uống tại Saigon Centre, Vincom hay Giga Mall cũng luôn kín chỗ cuối tuần.
Người dân đi ăn uống, mua sắm tại trung tâm thương mại Vạn Hạnh Mall, phường Hòa Hưng, TP HCM. Ảnh: Thi Hà
Kênh hiện đại dẫn nhịp hồi phục
Sức mua tăng không chỉ thể hiện ở lượng khách đến các trung tâm thương mại, mà còn phản ánh rõ trong kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp bán lẻ. Quý III, Vincom Retail đạt lợi nhuận sau thuế 1.376 tỷ đồng, tăng 52% so với cùng kỳ – mức cao nhất từ khi hoạt động. Sau 9 tháng, doanh thu đơn vị này đạt 6.525 tỷ đồng, hoàn thành gần 70% kế hoạch năm; lợi nhuận sau thuế 3.787 tỷ, tương đương 81% kế hoạch.
Cùng xu hướng, Tập đoàn Masan ghi nhận doanh thu tăng hơn 20% ở tất cả mảng. Chia sẻ trong buổi họp gần đây, Tổng giám đốc Danny Le nhận định sức mua đã “quay trở lại rõ nét” từ đầu năm và dự báo đà này còn kéo dài sang quý IV/2025 và quý I/2026, khi người dân chuyển mạnh từ chợ truyền thống sang siêu thị và cửa hàng tiện lợi.
Về phía Vạn Hạnh Mall và Hùng Vương Plaza không tiết lộ kết quả kinh doanh nhưng doanh nghiệp cho biết doanh thu tăng trưởng dương so với cùng kỳ. Tại Aeon Việt Nam, doanh số bán hàng tăng bình quân 30% mỗi năm. Tổng giám đốc Tezuka Daisuke cho biết sức mua 9 tháng đầu năm tăng mạnh, doanh nghiệp đặt mục tiêu gấp ba doanh thu hiện nay vào 2030.
Đại diện Sở Công Thương TP HCM cũng cho rằng người dân ngày càng ưu tiên hàng rõ nguồn gốc và đảm bảo an toàn thực phẩm, nên xu hướng dịch chuyển sang kênh hiện đại khá rõ. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng 9 tháng đầu năm đạt 1,4 triệu tỷ đồng, tăng 15,3% so với cùng kỳ; riêng doanh thu bán lẻ hàng hóa đạt 722.727 tỷ đồng, tăng 14,8%.
Tại Hà Nội, sức mua không tăng đột biến nhưng cũng đã dần phục hồi. Ông Lê Mạnh Phong, Giám đốc vùng miền Bắc hệ thống GO!, cho biết lượng khách mua sắm ổn định, chủ yếu tập trung vào nhóm hàng thiết yếu, với xu hướng cân nhắc kỹ hơn trong chi tiêu.
Theo dữ liệu của iPOS.vn và Nestlé Việt Nam, người Việt có xu hướng ăn ít hơn nhưng chi nhiều hơn cho mỗi bữa. Tỷ lệ khách chi trên 100.000 đồng tăng từ 12,3% lên gần 20%, giúp doanh thu ngành F&B nửa đầu năm đạt hơn 406.000 tỷ đồng, tăng 0,5% so với cùng kỳ.
Ông Nguyễn Đỗ Anh Quân, Giám đốc nhãn hàng iPOS.vn, nhận định người tiêu dùng hiện giảm tần suất mua sắm nhưng chú trọng hơn đến chất lượng và trải nghiệm. Cùng xu hướng đó, theo ông Đàm Hoàng Việt, Tổng giám đốc Black Pearl Việt Nam, doanh thu chuỗi trà sữa Bông Biêng tăng nhờ nhóm khách trẻ sẵn sàng chi cho không gian và cảm xúc – yếu tố được xem là “đáng tiền” trong chi tiêu hiện nay.
Khách mua hàng tại siêu thị Emart, phường An Nhơn (TP HCM). Ảnh: Thi Hà
Online tăng tốc, chợ truyền thống hụt hơi
Song song với kênh hiện đại, thương mại điện tử tiếp tục tăng tốc. Theo Metric.vn, doanh thu 9 tháng trên các sàn đạt 305.900 tỷ đồng, tăng hơn 34%, trong đó hàng tiêu dùng nhanh, điện tử gia dụng và làm đẹp dẫn đầu. Đại diện một sàn lớn cho biết phần lớn tăng trưởng đến từ hàng chính hãng và dịch vụ giao nhanh, vì “người tiêu dùng mua thông minh hơn, chi nhiều hơn cho sản phẩm chất lượng”.
Bà Nguyễn Hoàng Oanh – chủ cửa hàng đồ trẻ em ở phường An Hội Đông, cho biết doanh số online chiếm 65%, khách đến trực tiếp ngày càng ít. “Năm tới tôi tính tập trung hẳn vào kênh online, vì khách quen cũng đặt qua mạng,” bà nói.
Dữ liệu từ KiotViet cho thấy doanh số 9 tháng của các cửa hàng dùng nền tảng này tăng mạnh ở nhóm vật liệu xây dựng và tạp hóa (trên 30%), trong khi mỹ phẩm và thời trang chỉ tăng 6-9%.
Theo Tổng cục Thống kê, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước 9 tháng đầu năm đạt hơn 5,17 triệu tỷ đồng, tăng 9,5% so với cùng kỳ. Doanh thu lưu trú, ăn uống đạt 624.400 tỷ đồng, tăng 14,8%; riêng TP HCM và Đà Nẵng tăng khoảng 18%.
Dù vậy, theo các doanh nghiệp đà tăng chưa lan tỏa đều. Ông Trương Chí Thiện – Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vĩnh Thành Đạt, doanh nghiệp cung cấp khoảng 30 triệu trái trứng một tháng ra thị trường, cho biết doanh số 9 tháng đầu năm tăng khoảng 10% nhờ khuyến mãi và sản phẩm mới hướng đến sức khỏe, nhưng tâm lý chi tiêu vẫn thận trọng, đặc biệt ở nông thôn hay người thu nhập thấp.
Chị Lan Anh (phường Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết thu nhập gia đình giảm 20%, nên chi tiêu phải siết chặt hơn trước. Gia đình họ gồm hai người lớn, thường xuyên nấu nướng tại nhà thay vì ăn ngoài như năm ngoái. “Thực phẩm tôi cũng chọn loại cận hạn trong siêu thị, rẻ hơn 20-50%”, chị nói.
Một lãnh đạo doanh nghiệp hàng tiêu dùng tại TP HCM cũng cho rằng doanh số tăng một phần do giá hàng hóa cao, khiến doanh thu danh nghĩa đi lên dù lợi nhuận chưa đạt kỳ vọng. Ngoài ra, sức mua tại các chợ truyền thống vẫn yếu.
Tại chợ Bà Chiểu, bà Nguyễn Thị Lan, một tiểu thương cho biết doanh thu giảm 20% so với năm ngoái. “Trước covid-19, khách mua cả ký thịt, giờ chỉ vài lạng,” bà nói.
Còn bà Hoàng Thị Thúy, chủ tiệm tạp hóa trên đường Lê Đức Thọ, phường An Hội Đông, than doanh số nhóm hàng gia vị và đồ gia dụng giảm một nửa.
Theo Insight Asia, tỷ trọng kênh bán lẻ hiện đại đã tăng từ 15% năm 2005 lên 27% hiện nay và dự kiến đạt 35% vào 2030 – tốc độ nhanh nhất ASEAN. Ngược lại, kênh cửa hàng truyền thống giảm từ 73% năm 2020 xuống 61% năm 2024, theo Go2Market.
Các doanh nghiệp sản xuất nhận định, khi mùa lễ hội và Tết đến gần, kênh hiện đại và online sẽ còn tăng tốc nhờ khuyến mãi, giải trí và nhu cầu “mua sắm để tận hưởng”. Còn chợ truyền thống nếu không đổi mới, sẽ còn “đuối sức” trong bức tranh tiêu dùng đang phân tầng rõ rệt.
Thi Hà – Thủy Trương
Đồ họa: Tất Đạt