Sức ép bảo vệ tính độc lập của Fed

Nhiều tháng qua, Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Fed Jerome Powell hầu như phớt lờ những lời thúc giục giảm lãi suất liên tục của Tổng thống Donald Trump. Trong bài phát biểu ở Wyoming hôm 22/8, ông không trực tiếp nhắc đến tính độc lập của Fed nhưng tiếp tục phát tín hiệu giữ vững quan điểm này.

“Các thành viên FOMC (Ủy ban Thị trường Mở Liên bang) sẽ đưa ra quyết định dựa hoàn toàn vào đánh giá của họ về dữ liệu, triển vọng kinh tế và sự cân bằng rủi ro. Chúng tôi sẽ không bao giờ lệch khỏi cách tiếp cận này”, ông nói.

Adam Posen, Chủ tịch Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho rằng đây là lựa chọn có chủ ý, gián tiếp chứng minh tính độc lập của Fed. “Việc không nói về độc lập chính là một cách để cho thấy họ đang tập trung vào công việc”, ông nói.

Trước đây, Tổng thống cũng từng đe dọa sa thải ông Powell nhưng chưa bao giờ thực hiện. Ông đã bổ nhiệm ông Powell vào cuối năm 2017 và nhiệm kỳ Chủ tịch Fed của ông sẽ kết thúc sau khoảng 9 tháng nữa.

Ông Powell vốn không xa lạ gì với các cuộc công kích của ông Trump. Michael Strain, Giám đốc nghiên cứu chính sách kinh tế tại Viện Doanh nghiệp Mỹ (AEI), cho biết tổng thống đã chỉ trích Powell vào năm 2018, khi Fed nâng lãi suất. Tuy nhiên, điều đó không ngăn được quyết định của cơ quan này.

“Tổng thống có lịch sử lâu dài gây áp lực lên ông Powell. Và Chủ tịch Fed cũng có lịch sử lâu dài trong việc kháng cự áp lực đó. Vậy nên sẽ thật lạ lùng nếu trên đường rời nhiệm sở, ông ấy lại lần đầu nhượng bộ”, Strain nói.

Hiện lãi suất chủ chốt ngắn hạn của Fed – vốn ảnh hưởng đến chi phí vay cho các khoản thế chấp nhà và mua ôtô, đang ở mức 4,3%. Ông Trump kêu gọi cơ quan này phải giảm xuống còn 1% – mức không có quan chức Fed nào ủng hộ.

Ủy ban quyết định lãi suất của Fed có 19 thành viên, với 12 người có quyền bỏ phiếu. Trong Ủy ban, bà Beth Hammack, Chủ tịch Fed Cleveland tuần trước tuyên bố cam kết giữ vững tính độc lập của Fed. “Tôi tập trung cao độ để đảm bảo có thể mang lại kết quả tốt cho công chúng và cố gắng gạt bỏ ồn ào bên ngoài”, bà nói.

Theo bà Hammack, Fed cần tiếp tục chiến đấu với lạm phát dai dẳng, quan điểm được nhiều đồng nghiệp chia sẻ. “Lạm phát đang quá cao và diễn biến theo chiều hướng xấu. Tôi thấy chúng ta đang đi xa dần khỏi mục tiêu về lạm phát”, bà nói.

Trong bối cảnh đó, Trump gia tăng áp lực với một quan chức cấp cao khác của Fed. Ông tuyên bố sẽ sa thải Thống đốc Lisa Cook nếu bà không từ chức. Bill Pulte, người được ông Trump bổ nhiệm làm lãnh đạo cơ quan giám sát hai tập đoàn thế chấp Fannie Mae và Freddie Mac, cáo buộc bà Cook gian lận thế chấp khi mua hai bất động sản vào năm 2021.

Bà Cook khẳng định sẽ không bị “đe dọa” để từ chức và từ chối bình luận về lời đe dọa của ông Trump. Bà cũng chưa bị khởi tố. Nhưng nếu bà bị loại, ông Trump sẽ có cơ hội đưa một người trung thành vào ban điều hành của Fed. Các thành viên ban này đều có quyền bỏ phiếu trong mọi quyết định lãi suất. Trước đó, tổng thống đã đề cử nhà kinh tế hàng đầu của Nhà Trắng Stephen Miran, thay thế cựu Thống đốc Adriana Kugler, người từ chức hôm 1/8.

George Vessey, chiến lược gia ngoại hối và vĩ mô của Convera nói áp lực chính trị mới đối với Fed đang làm thị trường bất ổn và có nguy cơ đè nặng lên đồng USD. “Việc bà Cook có thể rời đi sẽ làm tăng tiếng nói ôn hòa trong FOMC và khoét sâu chia rẽ nội bộ, làm gia tăng sự bất định về lộ trình chính sách của Fed”, ông nói.

Hôm 22/8, Chủ tịch Fed để ngỏ điều chỉnh lãi suất trong phiên họp tháng 9. Theo AP, đây sẽ là quyết định đầy rủi ro với Fed, khi phải cân nhắc giữa tình trạng lạm phát dai dẳng và triển vọng nền kinh tế có thể cải thiện trong nửa cuối năm. Nếu cả hai xu hướng cùng xảy ra, cắt giảm lãi suất sẽ bị coi là quá sớm.

Ông Trump kêu gọi Fed hạ mạnh lãi suất, lập luận rằng “không có lạm phát” và cho rằng việc này giúp giảm lãi cho khoản nợ 37.000 tỷ USD của chính phủ. Trong khi, ông Powell có lý do khác để cân nhắc, là nguy cơ nền kinh tế đang yếu đi.

Ông chỉ ra tăng trưởng “đã chững lại rõ rệt trong nửa đầu năm”, chỉ đạt tốc độ 1,2%, so với 2,5% cùng kỳ 2024. Nhu cầu lao động cũng “giảm mạnh”, nguy cơ làm tăng tỷ lệ thất nghiệp. Nhưng ông thừa nhận các mức thuế quan đã bắt đầu làm giá hàng hóa tăng và có thể tiếp tục đẩy lạm phát cao hơn. Đây là yếu tố mà Fed sẽ phải theo dõi chặt chẽ và khiến họ càng thận trọng hơn với các quyết định sắp tới.

Nhìn chung, giới quan sát cho rằng dù Fed cân nhắc chính sách tiền tệ sắp tới ra sao, cơ quan này nhiều khả năng vẫn khẳng định sự độc lập lâu nay. Các nhà kinh tế nhận định, việc Fed giữ được độc lập là điều cốt yếu để ngăn lạm phát.

“Trong một hệ thống tiền tệ pháp định, niềm tin là yếu tố then chốt. Ngay cả việc đánh mất hình ảnh độc lập hoặc tính khách quan của dữ liệu cũng rất nguy hiểm. Trong trường hợp này, nó còn đe dọa vai trò dự trữ của đồng USD”, ông Paul Donovan, chuyên gia kinh tế trưởng UBS nhận định.

Phiên An (theo AP, Fortune)