Nhà Trắng đang theo đuổi các thỏa thuận đầu tư, sản xuất với các doanh nghiệp thuộc 30 ngành quan trọng về an ninh và kinh tế Mỹ.
Nguồn tin của Reuters cho biết chính quyền Tổng thống Donald Trump đang theo đuổi thỏa thuận với hàng chục doanh nghiệp trong hơn 30 ngành, nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, củng cố chuỗi cung ứng sản phẩm thiết yếu và tăng thu ngân sách. Các lĩnh vực trọng tâm được nhắm đến gồm bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán lượng tử, khoáng sản chiến lược, đóng tàu, năng lượng, sản xuất pin, dược phẩm và vận tải hàng hóa.
Trong một số trường hợp, để đổi lấy nhượng bộ và cam kết đầu tư sản xuất tại Mỹ, chính quyền ông Trump mời chào ưu đãi thuế quan, cam kết thu mua hoặc chi tiền nắm cổ phần trong các công ty đang gặp khó khăn.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick ở Nhà Trắng ngày 19/9. Ảnh: AP
Việc tiếp cận đàm phán với doanh nghiệp đang được đẩy nhanh, nhằm mang lại chiến thắng chính trị cho Tổng thống Trump trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026. Giám đốc các doanh nghiệp dược lớn gần như nhận được điện thoại hàng ngày từ Chánh Văn phòng Susie Wiles đến các lãnh đạo Bộ Y tế, Bộ Thương mại.
Một số thương vụ đã hoàn tất hoặc được tiết lộ. Tháng 8, Nhà Trắng đầu tư 8,9 tỷ USD để nắm 9,9% cổ phần Intel. Hôm 30/9, ông Trump công bố thỏa thuận với Pfizer về việc giảm giá thuốc, đổi lại hãng được miễn thuế dược phẩm nhập khẩu.
Nguồn tin cho biết Pfizer còn được đề nghị sản xuất thêm thuốc điều trị ung thư Ibrance và thuốc điều trị cholesterol Lipitor. Chính quyền cũng yêu cầu hãng dược Eli Lilly sản xuất thêm insulin. AstraZeneca đang xem xét mở cơ sở mới ở Mỹ.
Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai mô tả việc theo đuổi các thỏa thuận với doanh nghiệp là “phương pháp tiếp cận toàn chính phủ” nhằm “bảo vệ an ninh quốc gia và kinh tế”.
Để thực hiện các thỏa thuận, Chính quyền Trump đang huy động Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế (IDFC) trong việc giám sát và tài trợ vốn. IDFC thành lập trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump nhờ Đạo luật BUILD năm 2018.
Cơ quan này cung cấp tài chính chi phí thấp cho các dự án thực phẩm, y tế và các dự án khác ở các quốc gia đang phát triển. Hồi tháng 6, IDFC đã gửi đề xuất mở rộng đáng kể quyền và phạm vi hoạt động lên quốc hội, mong muốn tăng hơn 4 lần khả năng tài trợ của cơ quan này, từ 60 tỷ USD lên 250 tỷ USD.
IDFC còn dự kiến thành lập quỹ đầu tư chuyên củng cố các lĩnh vực then chốt như cơ sở hạ tầng, năng lượng, khoáng sản đất hiếm và hàng hóa thiết yếu “vì lợi ích kinh tế và an ninh quốc gia của Mỹ”. Đề xuất vẫn đang chờ Thượng viện phê chuẩn.
Lãnh đạo IDFC từ chối bình luận về các thỏa thuận cụ thể nhưng cho biết nhiệm vụ của họ là “huy động đầu tư từ khu vực tư nhân cho các dự án thúc đẩy chính sách đối ngoại và lợi ích kinh tế của Mỹ, bao gồm các dự án giảm sự phụ thuộc vào các khoáng sản và vật liệu quan trọng do Trung Quốc kiểm soát”.
Ngoài ra, chính quyền ông Trump cũng định sử dụng 550 tỷ USD mà Nhật Bản cam kết đầu tư để tài trợ cho Chương trình Tăng tốc Đầu tư mới do Bộ trưởng Thương mại điều hành.
Theo giới chuyên gia, việc Nhà Trắng tiến hành các biện pháp can thiệp có kế hoạch vào nền kinh tế đã đảo ngược hàng thập kỷ theo đuổi cách tiếp cận không can thiệp vào khu vực tư nhân, vốn được xem là một đặc điểm cốt lõi của chủ nghĩa tư bản Mỹ.
“Thật đáng ngạc nhiên khi một chính quyền Cộng hòa lại đưa chúng ta rời xa chủ nghĩa tư bản truyền thống hơn bất kỳ chính quyền Dân chủ nào khác”, John Coffee, Giáo sư luật doanh nghiệp tại Đại học Columbia ở New York, nhận định.
Phiên An (theo Reuters)