Tổng thống Mỹ cho rằng Đại suy thoái năm 1929 có thể tái diễn nếu tòa án không cho ông dùng Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) để áp thuế.
Trên mạng xã hội Truth Social ngày 8/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết thuế nhập khẩu đang tạo ra “tác động tích cực rất lớn” với thị trường chứng khoán Mỹ. Các chỉ số chính tại Wall Street gần đây liên tiếp lập đỉnh mới. Chốt phiên giao dịch 8/8, Nasdaq Composite tăng 0,98% lên kỷ lục 21.450 điểm. “Ngoài ra, hàng trăm tỷ USD cũng đang chảy vào ngân sách của đất nước chúng ta”, ông viết.
Vì thế, ông cảnh báo: “Nếu một tòa án cực tả ra phán quyết chống lại chúng ta vào thời điểm muộn thế này, nhằm làm suy giảm hoặc gây gián đoạn dòng chảy tiền, của cải và tầm ảnh hưởng lớn nhất nước Mỹ từng có, chúng ta sẽ không bao giờ lấy lại những thứ đó được nữa. Tình hình sẽ giống năm 1929, tức là một cuộc Đại suy thoái”.
Trong Đại suy thoái 1929 -1933, kinh tế Mỹ suy giảm 43 tháng liên tiếp. Tỷ lệ thất nghiệp thậm chí tăng lên gần 25%, sau đó giảm dần, nhưng vẫn duy trì trên 10% trong cả thập kỷ.
Tổng thống Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 14/7. Ảnh: AFP
Cuối tháng 5, Tòa án Thương mại Quốc tế (CIT) tại Manhattan ra phán quyết chặn hầu hết thuế nhập khẩu mà ông Trump áp trước đó với các đối tác thương mại. Họ cho rằng ông đã vượt quá quyền hạn khi viện dẫn Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) khi áp thuế. Các mức thuế bị chặn lại gồm thuế đối ứng và thuế trước đó áp lên Mexico, Canada, Trung Quốc liên quan đến vấn đề nhập cư, fentanyl. Chính phủ Mỹ đã kháng cáo ngay sau phán quyết này.
Một ngày sau, Tòa phúc thẩm Liên bang khu vực Washington tạm hoãn phán quyết của tòa án cấp dưới, để xem xét kháng cáo của chính phủ Mỹ. Dù vậy, trong phiên điều trần tuần trước, hội đồng gồm 11 thẩm phán tỏ ra ngờ vực khả năng luật pháp cho phép ông Trump áp thuế theo cách này. Họ vẫn chưa đưa ra phán quyết và nhiều khả năng vụ việc sẽ được tiếp tục kháng cáo lên Tòa án Tối cao.
Tổng thống Mỹ cảnh báo việc ra phán quyết chống lại thuế của ông sẽ là “thảm họa tư pháp”. “Nếu muốn phán quyết chống lại của cải, sức mạnh và quyền lực của Mỹ, họ lẽ ra phải làm điều đó từ lâu, ngay khi vụ kiện bắt đầu”, ông viết.
Những bình luận này khiến giới quan sát ngạc nhiên, vì một Tổng thống Mỹ đương nhiệm hiếm khi đưa ra cảnh báo về thảm họa kinh tế. Bên cạnh đó, giới chuyên gia cho rằng chính thuế nhập khẩu mới là mối đe dọa với kinh tế Mỹ.
“Nếu tòa án bác bỏ thuế nhập khẩu, sự việc sẽ càng phức tạp. Nhưng rất nhiều người sẽ ăn mừng”, Art Hogan – chiến lược gia thị trường tại B. Riley Wealth Management nhận định.
Thu ngân sách của Mỹ từ thuế nhập khẩu tăng vọt trong năm nay, nhờ chính sách thương mại chưa từng có tiền lệ của ông Trump. Ngày 7/8, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick ước tính nước này sẽ thu về hơn 50 tỷ USD mỗi tháng từ thuế nhập khẩu.
Tuy nhiên, Gregory Daco, kinh tế trưởng tại EY-Parthenon, cho biết con số này không đáng kể so với gần 7.000 tỷ USD chi tiêu của chính phủ năm ngoái. “Quan điểm phải hoàn lại tiền thuế sẽ dẫn đến suy thoái là thiếu cơ sở. Nó sẽ không tạo ra hoặc phá hủy điều gì đáng kể”, Daco nói.
Lập luận của ông Trump rằng thị trường chứng khoán tăng điểm nhờ thuế nhập khẩu cũng bị ngờ vực. “Khi mới bắt đầu, cuộc chiến thương mại đã gây ra một trong những đợt sụt giảm mạnh nhất của thị trường kể từ thập niên 1990”, Hogan giải thích. Thị trường chỉ phục hồi sau khi ông Trump hoãn áp thuế từ ngày 9/4.
“Điều duy nhất thị trường đang ăn mừng là các nước đạt khung thỏa thuận thương mại với Mỹ, tránh được kịch bản tồi tệ nhất”, ông khẳng định.
Hà Thu (theo CNN, Reuters)