8 loại thủ tục tố tụng, hành chính tư pháp dự kiến được thực hiện online, trong đó có nộp đơn kiện, cung cấp, giao nộp tài liệu, chứng cứ, theo dự thảo Nghị quyết của TAND Tối cao.
Đây là nội dung mới được Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đề xuất trong dự thảo Nghị quyết hướng dẫn thực hiện thủ tục tố tụng, thủ tục hành chính tư pháp trên môi trường điện tử.
Theo đó, 8 loại thủ tục tố tụng, hành chính tư pháp sau sẽ được thực hiện trên môi trường điện tử: Nộp đơn khởi kiện, đơn yêu cầu, đơn đề nghị, kiến nghị (đơn khởi kiện, yêu cầu); Cung cấp, giao nộp tài liệu, chứng cứ; Cấp, tống đạt, thông báo văn bản; Nộp án phí, lệ phí, chi phí tố tụng, tạm ứng án phí, lệ phí, chi phí tố tụng; Phiên họp, phiên tòa giải quyết vụ án, vụ việc; Cấp bản sao bản án, quyết định của Tòa án; Giao, nhận hồ sơ, tài liệu, chứng cứ, văn bản tố tụng giữa các Tòa án; Thủ tục tố tụng, hành chính tư pháp khác theo quy định của pháp luật.
Nghị quyết sẽ áp dụng cho toàn bộ hệ thống TAND và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có nhu cầu, theo nguyên tắc tự nguyện, được quyền lựa chọn. Việc thực hiện thủ tục tố tụng, hành chính tư pháp trên môi trường điện tử chỉ được thực hiện khi cơ quan, tổ chức, cá nhân có yêu cầu và sẽ có giá trị pháp lý như khi thực hiện trực tiếp.
Những tài liệu người dân đã khai, đã nộp online, đang được cơ quan tố tụng quản lý hoặc cơ quan nhà nước khác sẵn sàng chia sẻ thì không được phép yêu cầu nộp lại. Mọi giao dịch trên môi trường điện tử phải đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật, tuân thủ các luật liên quan.
Cổng dịch vụ công Quốc gia sẽ tiếp nhận đơn kiện online
Điều 18 của dự thảo quy định, cá nhân, tổ chức có nhu cầu sẽ gửi đơn kiện, tài liệu, chứng cứ qua Cổng dịch vụ công quốc gia hoặc hình thức khác theo hướng dẫn của TAND Tối cao.
Riêng đối với tài liệu, chứng cứ là vật chứng, tài liệu nghe được, nhìn được hoặc những tài liệu, chứng cứ khác mà không thể định dạng dưới dạng thông điệp dữ liệu điện tử thì tòa án, cơ quan, tổ chức, cá nhân không được gửi bằng phương thức điện tử mà phải giao nộp bằng phương thức khác, theo quy định của pháp luật tố tụng.
Sau khi nhận được đơn kiện, chứng cứ, tài liệu, tòa phải gửi xác nhận đến tài khoản giao dịch điện tử của cá nhân, tổ chức, thông báo rằng đã nhận được các đơn từ này. Nội dung xác nhận sẽ phải tuân theo quy định pháp luật và hướng dẫn của TAND Tối cao. Ngày khởi kiện sẽ được tính là ngày đơn kiện được hệ thống xác nhận là gửi thành công.
Tuy nhiên trong một số trường hợp, tòa vẫn có thể yêu cầu giao nộp bản gốc đơn kiện, chứng cứ tài liệu, ví dụ khi có căn cứ cho rằng tàu liệu điện tử giao nộp không giống bản gốc, bản chính; hoặc không hoàn chỉnh, nội dung không rõ ràng, hình thức không hợp quy chuẩn…
Để thực hiện được việc này, điều kiện cơ bản là cá nhân, tổ chức phải có chữ ký điện tử hoặc các phương thức xác thực được pháp luật công nhận như OTP, thiết bị lưu khóa bí mật, tài khoản định danh điện tử quốc gia (VNeID)…
Trong trường hợp xảy ra sự cố kỹ thuật tòa án sẽ thông báo ngay cho người dùng. Nếu trong vòng 3 ngày sự cố không được khắc phục, người tham gia tố tụng sẽ thực hiện giao nộp đơn kiện, tài liệu chứng cứ bằng hình thức khác theo quy định pháp luật tố tụng. Khoảng thời gian này được coi là trở ngại khách quan và không tính vào thời hạn tố tụng.
Trong quá trình tố tụng, các khoản án phí, lệ phí, chi phí tạm ứng cũng có thể được người dân thanh toán trên cổng dịch vụ công quốc gia hoặc hệ thống điện tử của Tòa án, bên cạnh các cách nộp truyền thống.
>>Nhân viên chuyên trách chuyển đổi số được hỗ trợ 5 triệu đồng một tháng
Trên góc độ người dân, anh Phan Văn Dương, 42 tuổi, chủ một doanh nghiệp sản xuất trú tỉnh Phú Thọ, cho hay “số hóa” các thủ tục tòa án sẽ là bước tiến lớn. Anh ủng hộ các đề xuất trong dự thảo vì thấy được việc thực hiện online các thủ tục này sẽ giúp người dân tiết kiệm được nhiều thời gian, công sức, minh bạch hóa các thủ tục tố tụng nói chung.
Theo anh thực tế đời sống và quá trình kinh doanh, người dân như anh nói chung đôi khi vì e ngại các thủ tục hành chính rườm rà, chờ đợi rất lâu, đặc biệt là liên quan tòa án. Vì thế, họ có tâm lý bỏ qua quyền khiếu nại, khiếu kiện, “coi như chịu thiệt cho xong”.
Song anh cũng hy vọng, như hầu hết các dịch vụ công trực tuyến khác, các thủ tục tố tụng trên môi trường điện tử sẽ được thực hiện trơn tru, tránh tình trạng gửi không đến, hoặc đến mà không được phản hồi. Hệ thống cũng cần đảm bảo an ninh kết nối, an toàn dữ liệu cho người dùng, “đặc biệt các tài liệu liên quan tòa án thường là thông tin rất nhạy cảm”, anh nói.
Hải Thư