Người dân có thể công chứng việc giao kết hợp đồng trực tuyến, tạo văn bản công chứng điện tử; Bộ Tư pháp sẽ đăng danh mục các giao dịch buộc công chứng lên cổng thông tin điện tử.
Đây là những nội dung mới của Luật Công chứng 2024, chính thức có hiệu lực từ 1/7 tới, thay thế Luật Công chứng 2014 sau 10 năm áp dụng.
Nhằm tạo cơ sở pháp lý cho chuyển đổi số hoạt động công chứng, Luật mới bổ sung 4 điều từ Điều 62 đến 65, quy định những vấn đề cơ bản nhất về công chứng điện tử.
Ngoài 4 nguyên tắc chung trong hành nghề công chứng, việc công chứng điện tử còn phải đảo đảm an ninh, an toàn, bảo vệ thông điệp dữ liệu và bảo mật thông tin theo quy định của pháp luật. Thông tin trong thông điệp dữ liệu đó có thể truy cập và sử dụng được để tham chiếu.
Chỉ các công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng đáp ứng đủ yêu cầu, mới được làm dịch vụ công chứng điện tử, như phải có chữ ký số, có đầy đủ trang thiết bị kỹ thuật, có tài khoản công chứng điện tử…
Xem chi tiết: Điều kiện cung cấp dịch vụ công chứng điện tử
Tùy nhu cầu các bên tham gia giao dịch, việc công chứng điện tử có thể thực hiện trực tiếp hoặc trực tuyến.
Khi công chứng điện tử trực tiếp, người yêu cầu công chứng vẫn giao dịch trước sự chứng kiến trực tiếp của công chứng viên, áp dụng với tất cả giao dịch dân sự (theo Nghị định 104/2025)
Còn công chứng điện tử trực tuyến được thực hiện khi các bên tham gia giao dịch không có mặt tại cùng một địa điểm và giao kết giao dịch thông qua phương tiện trực tuyến, trước sự chứng kiến trực tiếp của công chứng viên. Việc này áp dụng cho các giao dịch dân sự, trừ di chúc và giao dịch dân sự là hành vi pháp lý đơn phương khác (theo Nghị định 104/2025).
Dù thực hiện trực tiếp hay trực tuyến, giao dịch sau đó vẫn được công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng chứng nhận bằng chữ ký số, để tạo ra văn bản công chứng điện tử.
Văn bản điện tử này có hiệu lực giá trị như văn bản công chứng giấy và có giá trị như bản gốc khi đáp ứng đủ các điều kiện về giao dịch điện tử.
Xem chi tiết: Hiệu lực và giá trị pháp lý của văn bản công chứng
Anh Nguyễn Xuân Dương, 32 tuổi, trú quận Hoàng Mai, Hà Nội bày tỏ “thực sự phấn khởi và ủng hộ” các định hướng chuyển đổi số của hoạt động công chứng.
Anh cho hay những năm qua đã trải qua quá nhiều thủ tục quan trọng trong cuộc đời và đều cần đến công chứng, như mua bán, chuyển nhượng, tặng cho đất đai, tài sản, mua bán ôtô…
“Mua bán ôtô còn đỡ, chuyển nhượng nhà đất khổ sở hơn nhiều, làm gì cũng phải đến tận nơi, điền điền, nộp nộp một mớ giấy tờ, đợi thông báo, chờ nộp thuế, lấy biên lai, sấp ngửa đi lại, tốn không biết bao thời gian, tiền bạc”, anh cho hay.
Nếu nhà đất ở xa, hoặc đứng tên chung nhiều người, tất cả lại phải cùng nhau đi công chứng, giao kết, ký nhận, đợi chờ. “Mỗi thủ tục lại một xấp giấy tờ, cuối cùng mua xong cái nhà là mình cầm cả cân giấy đóng dấu đỏ, cứ phải giữ khư khư trong tủ”, anh nói.
Nếu các bên có thể công chứng điện tử trực tuyến qua tài khoản định danh cá nhân, anh Dương tin tưởng sẽ rất thuận lợi và tiết kiệm, nhanh gọn.
Anh hy vọng sắp tới phần lớn các thủ tục liên quan giao dịch quan trọng của người dân có thể được thực hiện trên môi trường điện tử, các văn bản, tài liệu, giấy chứng nhận… cũng được cấp và lưu trên môi trường điện tử, tránh nỗi lo “mất sổ đỏ là mất nhà”.
Đồng tình quan điểm này song một số người cũng có lo ngại về tính bảo mật thông tin, dữ liệu cá nhân. Theo họ, cần tính đến việc chủ thể bị giả mạo danh tính, chiếm đoạt định danh để lừa đảo, bị gây áp lực, đe dọa…
Bộ Tư pháp đăng danh mục các giao dịch buộc công chứng lên cổng thông tin điện tử
Luật Công chứng hiện hành không có quy định cụ thể về loại giao dịch nào buộc phải làm thủ tục công chứng.
Luật mới đã bổ sung quy định về các giao dịch phải công chứng tại Điều 3, nhưng không theo hướng liệt kê tên giao dịch mà quy định tiêu chí xác định các giao dịch phải công chứng.
Cụ thể, giao dịch phải công chứng “là giao dịch quan trọng, đòi hỏi mức độ an toàn pháp lý cao và được luật quy định hoặc luật giao Chính phủ quy định phải công chứng”.
Luật giao cho Bộ Tư pháp trách nhiệm rà soát, cập nhật, đăng tải các giao dịch phải công chứng, chứng thực trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp.
Điều này giúp người dân, doanh nghiệp thuận lợi trong việc xác định các giao dịch phải công chứng, tăng tính minh bạch trong quá trình áp dụng pháp luật.
Theo quy định hiện hành, các loại hợp đồng bắt buộc phải có công chứng mới có giá trị pháp lý hầu hết liên quan chuyển nhượng tặng cho tài sản, quyền sử dụng đất…
Xem thêm: Các loại hợp đồng bắt buộc công chứng mới có giá trị pháp lý
Luật Công chứng năm 2024 chính thức có hiệu lực từ 1/7/2025, gồm 8 chương 76 điều, giảm 2 chương và 5 điều so luật cũ.
Để tạo thuận lợi cho người có nhu cầu công chứng và nâng cao chất lượng công chứng viên, luật cũng có nhiều thay đổi giản lược giấy tờ, quy định tiêu chuẩn, thời gian đào tạo, độ tuổi hành nghề tối đa của công chứng viên…
Hải Thư