Công nhân Nhà máy Thaco Chu Lai (Quảng Nam) lắp ráp phụ kiện ô tô – Ảnh: HỮU HẠNH
Theo các doanh nghiệp, chuyên gia, nghị quyết 68, nghị quyết 139 cùng với các hành động cụ thể của Chính phủ đã mở ra nhiều hướng tiếp cận nguồn lực cho doanh nghiệp. Tuy nhiên việc ban hành chính sách là chưa đủ, điều quan trọng là chính sách thực thi phải tạo được cơ chế tiếp cận nguồn lực công bằng và hiệu quả cho doanh nghiệp.
Tuổi Trẻ ghi nhận tâm huyết của các doanh nghiệp “đặt hàng” gửi đến Thủ tướng.
Ông Trương Sỹ Bá (chủ tịch Tập đoàn Tân Long):
Chờ những cải cách quyết liệt, sâu rộng
Ông Trương Sỹ Bá
Nghị quyết 68 như “cơn mưa rào giữa ngày hạn”, lần đầu tiên đặt đúng vai trò doanh nghiệp tư nhân trong nền kinh tế. Chúng tôi rất kỳ vọng vào cách tư duy và phương thức triển khai của các bộ, ban, ngành để biến chủ trương này thành hành động thực chất, mang lại thay đổi cụ thể cho nền kinh tế, thay vì chỉ dừng lại ở văn bản. Mong rằng sẽ có thêm những cải cách sâu rộng và quyết liệt hơn nữa.
Hoạt động trong lĩnh vực lúa gạo, chăn nuôi và nhập khẩu nguyên liệu, Tân Long chú trọng đầu tư công nghệ cho khâu sau thu hoạch. Tuy nhiên doanh nghiệp gặp khó khăn do lãi suất huy động vốn cao (8 – 10%) trong khi lợi nhuận ngành thấp. Do đó chúng tôi đề xuất cần có chính sách ưu đãi lãi suất, đặc biệt cho hoạt động sản xuất, chế biến và bảo quản nông sản – yếu tố then chốt nhằm giảm tỉ lệ thất thoát sau thu hoạch, hiện lên đến 15 – 30% tại Đồng bằng sông Cửu Long.
Trong lĩnh vực chăn nuôi, Tân Long đặt mục tiêu cung cấp 10 triệu con heo thương phẩm mỗi năm vào 2030. Tuy nhiên, thủ tục hành chính kéo dài đến ba năm cho mỗi dự án khiến doanh nghiệp phải mua lại dự án đã hoàn tất hồ sơ, đẩy chi phí đầu tư tăng gấp đôi. Doanh nghiệp mong muốn nghị quyết 68 thúc đẩy cải cách mạnh mẽ, tạo điều kiện rút ngắn quy trình triển khai dự án.
Ngoài ra, kiến nghị sửa đổi quy định tại Luật Cạnh tranh 2018. Cụ thể, theo luật này, các doanh nghiệp có hoạt động mở rộng quy mô từ 3.000 tỉ đồng trở lên phải báo cáo với Ủy ban Cạnh tranh quốc gia và chờ tối thiểu 90 ngày, thậm chí lâu hơn. Điều này đang gây trở ngại lớn cho các doanh nghiệp đang phát triển nhanh tại Việt Nam. Trong tinh thần của nghị quyết 68, khuyến khích doanh nghiệp lớn mạnh, vươn ra toàn cầu thì các quy định như vậy cần được xem xét sửa đổi cho phù hợp.
Chúng tôi đề xuất có thể áp dụng cơ chế hậu kiểm thay vì tiền kiểm, để tránh tình trạng DN bị chậm trễ và lỡ cơ hội phát triển do phải chờ đợi quá lâu.
Ông Phạm Văn Việt (chủ tịch Công ty Việt Thắng Jeans):
Cần chính sách thiết thực cho công nghiệp phụ trợ và đổi mới công nghệ
Ông Phạm Văn Việt
Hiện Việt Nam chưa có chính sách thực sự đi vào thực tế để hỗ trợ ngành công nghiệp phụ trợ và thúc đẩy đổi mới công nghệ. Dù doanh nghiệp đã chuyển đổi công nghệ từ 2009 – 2010, việc triển khai gặp nhiều khó khăn do phải thuê tư vấn nước ngoài và đầu tư lớn cho dây chuyền hiện đại, với chi phí lên tới 25 triệu USD.
Biên lợi nhuận ngành chỉ ở mức 7 – 8% khiến doanh nghiệp buộc phải bán tài sản để tái đầu tư, trong khi tiếp cận tín dụng ưu đãi vẫn rất hạn chế.
Công nghệ như thiết kế và cắt 3D giúp giảm đến 85% lao động, nhưng để mở rộng trên toàn ngành, cần có chính sách tài chính cụ thể.
Muốn ngành dệt may phát triển bền vững, Nhà nước cần hỗ trợ cho công nghiệp phụ trợ và công nghệ cao, thông qua các gói tài chính xanh hoặc tín dụng ưu đãi. Đồng thời, cần xem xét lại hệ thống xếp hạng tín dụng, tạo điều kiện để cả những doanh nghiệp đang gặp khó khăn vẫn có thể tiếp cận vốn để phục hồi và phát triển. Những chính sách này cần được hướng dẫn và triển khai kịp thời để không mất đi tính hiệu quả.
Bên cạnh vốn, nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt. Chúng tôi đề xuất tăng cường đào tạo kỹ năng công nghệ, tư duy phân tích và ra quyết định cho lao động trẻ, đồng thời tận dụng nguồn lực Việt kiều để tổ chức đào tạo trực tuyến.
Về chiến lược dài hạn, cần đầu tư bài bản cho thị trường nội địa và thương hiệu Việt. Một trong những đề xuất cụ thể là xây dựng trung tâm hoặc công viên thời trang tại Cần Giờ – nơi tích hợp nghiên cứu, thiết kế, trình diễn thời trang, đào tạo và quảng bá thương hiệu. Tuy nhiên đến nay, TP.HCM vẫn chưa bố trí được quỹ đất hay chính sách hỗ trợ phù hợp để hiện thực hóa đề án này.
Ông Nguyễn Hữu Phước Nguyên (đồng sáng lập kiêm CEO Selex Motors):
Nếu không làm được bây giờ, sẽ không bao giờ
Ông Nguyễn Hữu Phước Nguyên
Nghị quyết 68 là văn kiện quan trọng nhất trong nhiều năm qua, khi lần đầu tiên kinh tế tư nhân được xác lập là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Đây là nền tảng để Việt Nam bứt phá, vươn lên tầm khu vực và thế giới.
Tuy nhiên, nghị quyết mới là bước khởi đầu. Để hiện thực hóa các kỳ vọng lớn, Quốc hội và Chính phủ cần nhanh chóng cụ thể hóa thành khung pháp lý và chính sách đồng bộ, thực chất – trong đó vấn đề then chốt là phát triển nguồn nhân lực.
Nhân lực Việt Nam hiện phù hợp với trình độ của một quốc gia thu nhập trung bình, chưa đủ nền tảng để phát triển lên tầm cao hơn.
Số lượng không thiếu, nhưng lại thiếu nhân sự chất lượng cao, có năng lực làm chủ những dự án quy mô và phức tạp. Đặc biệt, năng lực phát triển của lao động Việt đang chững lại sớm – thường từ 30 – 35 tuổi – trong khi chi phí nhân sự ngày càng tăng.
Chúng ta cũng cần thẳng thắn nhìn ra các hạn chế về tư duy và hệ giá trị, như nhiều lao động “chỉ biết làm, chưa biết nghĩ”, thiếu sáng tạo, thụ động, làm việc theo khuôn mẫu và nặng về tư lợi cá nhân. Trong khi đó, các kỹ năng quan trọng như tư duy phản biện, năng lực giải quyết vấn đề hay khả năng hợp tác chưa được chú trọng đào tạo bài bản.
Do đó chúng tôi đề xuất cần một cuộc cải tổ sâu rộng trong giáo dục, bắt đầu từ việc “dạy làm người”: nuôi dưỡng bản lĩnh, trách nhiệm, tử tế và tôn trọng sự khác biệt cá nhân. Hệ thống giáo dục cần giúp học sinh hiểu rõ điểm mạnh – điểm yếu của bản thân, phát triển tư duy độc lập, phản biện và nền tảng toàn diện. Một học sinh giỏi STEM có thể làm robot nhanh, nhưng nếu thấm nhuần văn học và lịch sử, sẽ làm ra những robot thú vị, giá trị và an toàn hơn.
Việc cá nhân hóa, tôn trọng và phát huy sự khác biệt của từng cá nhân cần được thực hiện để mỗi học sinh hiểu được mình, điểm mạnh/điểm yếu. Dù nhấn mạnh hơn đào tạo STEM nhưng không được quên các môn khác.
Doanh nghiệp chờ tháo gỡ rào cản tiếp cận vốn
Sau khi nghị quyết 68 được ban hành, cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận một luồng sinh khí mới cho hoạt động đầu tư – kinh doanh. Tuy nhiên để tinh thần cải cách đi vào thực tiễn, các doanh nghiệp cho rằng cần nhanh chóng cụ thể hóa cơ chế và tháo gỡ những rào cản tồn tại lâu nay trong hệ thống thực thi.
Doanh nghiệp sẵn sàng tham gia dự án lớn
Theo bà Nguyễn Thanh Hương – giám đốc đầu tư Tập đoàn Nam Long, nghị quyết 68 mang lại niềm tin và sự tự tin mới cho khu vực kinh tế tư nhân, đặc biệt trong hợp tác với các đối tác quốc tế. Tuy nhiên, việc tạm dừng hoặc chậm triển khai nhiều dự án bất động sản trong vài năm qua khiến dòng vốn nước ngoài chưa thể vào Việt Nam như kỳ vọng.
“Rất nhiều nhà đầu tư quốc tế vẫn quan tâm và sẵn sàng đồng hành lâu dài với thị trường Việt Nam. Chúng tôi mong chính sách sẽ sớm được cụ thể hóa để có thể triển khai các dự án lớn, như phát triển đô thị gắn với giao thông (TOD)”, bà Hương nhấn mạnh, đồng thời khẳng định Nam Long và các đối tác đã sẵn sàng tham gia nếu có cơ chế minh bạch và kịp thời.
Ở lĩnh vực nông nghiệp, ông Nguyễn Đình Tùng, tổng giám đốc Công ty T&T Vina, cho rằng nhiều chính sách hiện hành vẫn còn mang tư duy “quản không được thì cấm”, khiến các sáng kiến và nhu cầu đầu tư bị bó hẹp.
Cụ thể với ngành trồng sầu riêng, một lĩnh vực đòi hỏi vốn lớn nhưng chậm thu hồi, nông dân không thể dùng tài sản trên đất để thế chấp vay vốn do pháp luật chỉ công nhận sổ đỏ. “Chúng tôi kiến nghị cần sớm công nhận và cho phép thế chấp tài sản hình thành trên đất nông nghiệp, để người dân có cơ hội tiếp cận tín dụng và mở rộng sản xuất”, ông Tùng đề xuất.
Công nhân sơ chế và đóng gói chuối xuất khẩu tại Công ty TNHH Huy Long An ở huyện Đức Huệ, tỉnh Long An – Ảnh: QUANG ĐỊNH
Cần vượt qua “nỗi sợ trách nhiệm”
Từ góc nhìn địa phương, ông Trần Thành Trọng, tổng giám đốc Công ty CP Sáng Ban Mai, phó chủ tịch Liên đoàn doanh nghiệp tỉnh Bình Dương, cho rằng điểm nghẽn lớn không nằm ở chính sách mà ở khâu thực thi.
“Có những cán bộ địa phương vì sợ sai mà không dám phê duyệt hồ sơ, dẫn đến dự án bị trì trệ kéo dài, thậm chí hết cả nhiệm kỳ vẫn chưa xử lý xong”, ông Trọng chia sẻ. Ông kỳ vọng tinh thần cải cách trong nghị quyết 68 sẽ lan tỏa đến từng phòng ban, cán bộ, giúp rút ngắn đáng kể thời gian xử lý thủ tục.
Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh nhiệm vụ số 8 của nghị quyết về xây dựng văn hóa kinh doanh có trách nhiệm. Theo ông, cải cách thể chế là quá trình hai chiều, chính DN cũng phải thay đổi, tuân thủ pháp luật, minh bạch và cùng tạo ra một hệ sinh thái kinh doanh có trách nhiệm.
