Sự phát triển của công nghệ số và thay đổi trong thói quen chi tiêu, thúc đẩy người Việt chuyển sang các phương thức thanh toán nhanh, an toàn, cá nhân hóa, theo Mastercard.
Nghiên cứu do đơn vị công bố trong tháng 9, theo đó, người Việt Nam đang thay đổi cách chi tiêu và quản lý tài chính trong thời đại số. Từ ví điện tử, mã QR, sinh trắc học đến trí tuệ nhân tạo (AI), các phương thức thanh toán số giúp giao dịch nhanh hơn, an toàn, tạo nên những trải nghiệm tài chính thông minh và cá nhân hóa.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia dẫn đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương về tốc độ chuyển đổi sang thanh toán số. Trong đó, 70% người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng các hình thức thanh toán mới như sinh trắc học, mã QR và ví di động. 94% đã từng sử dụng ít nhất một phương thức thanh toán số trong năm qua, cao hơn 7% so với mức trung bình toàn cầu. 74% sử dụng thêm các hình thức thanh toán số mới trong năm qua, so với chỉ 51% toàn cầu.
Đáng chú ý, 98% người dùng có ý định tiếp tục sử dụng các phương thức này trong năm tới, vượt mức 95% toàn cầu, 93% kỳ vọng sẽ sử dụng từ năm phương thức thanh toán trở lên, trong khi toàn cầu chỉ đạt 86%. Xu hướng trên phản ánh sự thay đổi rõ nét trong hành vi tiêu dùng, khi thanh toán số trở thành lựa chọn ưu tiên trong đời sống hàng ngày.
Khách hàng thanh toán nhanh bằng thẻ Mastercard. Ảnh: Mastercard
Không chỉ trong thanh toán, người tiêu dùng Việt Nam còn ngày càng chủ động ứng dụng công nghệ để quản lý tài chính cá nhân. 93% mong muốn AI được tích hợp vào các hoạt động tài chính, đặc biệt ở các lĩnh vực như phát hiện gian lận (82%), tự động hóa thanh toán (81%), cá nhân hóa sản phẩm (79%) và dự đoán chi tiêu (77%). Nhu cầu này cho thấy sự dịch chuyển từ các công cụ quản lý truyền thống sang những giải pháp thông minh, chủ động và phù hợp với nhịp sống số.
Trong bức tranh ấy, Gen Alpha – thế hệ sinh từ năm 2010 trở đi, lớn lên trong kỷ nguyên số, đang tiếp cận tài chính từ rất sớm và dần để lại dấu ấn trong thế giới tài chính số. Tại Việt Nam, nghiên cứu của Mastercard cho thấy, 98% trẻ em Gen Alpha đã tiếp cận với ít nhất một loại tài khoản tài chính; trong đó 57% có tài khoản tiết kiệm, 54% sở hữu tài khoản cá nhân trên ứng dụng có liên kết thanh toán và 52% sử dụng ví điện tử.
Các phụ huynh Gen Alpha cũng nhận thức rõ sự thay đổi này. 75% tin rằng con mình hiểu biết về tài chính sớm hơn họ ở cùng độ tuổi, trong khi 61% không chắc rằng kiến thức tài chính của mình còn phù hợp với thế hệ con. 59% phụ huynh thừa nhận con họ biết nhiều hơn về các phương thức thanh toán mới và 81% mong muốn có nhiều công cụ hơn để dạy trẻ về tài chính.
Mastercard nhận định, sự phát triển của ví điện tử, thanh toán di động và tài khoản ảo đang thúc đẩy các gia đình Việt Nam tìm kiếm những giải pháp thông minh để trang bị cho thế hệ trẻ nền tảng vững chắc về tài chính. Nhu cầu này cũng là cơ hội để các ngân hàng và tổ chức tài chính cung cấp các sản phẩm số đơn giản, dễ sử dụng và tích hợp tính năng giáo dục, giúp trẻ học cách quản lý tiền bạc và chi tiêu hợp lý. Phụ huynh Việt Nam bày tỏ sự quan tâm cao đến các tính năng như nội dung giáo dục tài chính (73%), kiểm soát chi tiêu của con (58%), mô phỏng thực tế (52%), chuyển khoản liền mạch (49%) và trải nghiệm trò chơi hóa (29%).
Khách hàng dùng thẻ thanh toán trong sinh hoạt hàng ngày. Ảnh: Mastercard
Nếu Gen Alpha là thế hệ tiên phong thì người tiêu dùng Việt Nam ở mọi độ tuổi cũng đang mạnh mẽ đón nhận xu hướng thanh toán hiện đại. Họ mong muốn tùy chỉnh linh hoạt cách thanh toán, tận dụng những phương thức gắn liền với môi trường số như: thanh toán ngang hàng (peer-to-peer), thanh toán từ cá nhân đến doanh nghiệp (peer-to-merchant), mã QR, thiết bị đeo thông minh và thương mại xã hội.
Sự chuyển dịch này không dừng lại ở khâu thanh toán, mà còn mở rộng sang quản lý tài chính tổng thể. Người Việt ngày nay mong muốn sử dụng ứng dụng tích hợp duy nhất để quản lý mọi khoản chi tiêu, tiết kiệm và mua sắm. 81% người tiêu dùng Việt Nam mong muốn có một “siêu ứng dụng” đáp ứng các nhu cầu trên, thay vì phải sử dụng nhiều nền tảng riêng lẻ.
Mastercard đánh giá khi các nền tảng này trở thành xu hướng chủ đạo, các công cụ thanh toán phải đáp ứng nhu cầu ngay tại nơi người tiêu dùng đang hiện diện thay vì buộc họ phải thay đổi thói quen. Cùng với đó, xu hướng mua sắm trên mạng xã hội cũng đang phát triển mạnh. Trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương, 39% người tiêu dùng đã từng mua hàng qua các ứng dụng chat hoặc mạng xã hội. Riêng tại Việt Nam, 77% người tiêu dùng cho biết họ quan tâm đến việc tìm kiếm sản phẩm từ các nền tảng mạng xã hội hoặc từ những người nổi tiếng họ theo dõi. Sự kết hợp giữa thương mại và giải trí đang tạo ra trải nghiệm “lướt xem và mua sắm”, nơi hành vi tiêu dùng diễn ra ngay trong không gian kỹ thuật số quen thuộc.
Trong khi công nghệ giúp thanh toán trở nên dễ dàng hơn, niềm tin và bảo mật vẫn là yếu tố then chốt để người tiêu dùng duy trì thói quen này lâu dài. 88% người tiêu dùng Việt Nam tin rằng thanh toán sinh trắc học an toàn hơn các phương thức truyền thống, nhưng vẫn có 77% lo ngại về quyền truy cập dữ liệu cá nhân. Thách thức đặt ra là phải cân bằng giữa tính bảo mật và sự thuận tiện trong trải nghiệm.
Để giải quyết vấn đề này, Mastercard đang đầu tư vào các công nghệ bảo mật tiên tiến như mã hóa dữ liệu (tokenization), xác thực bằng Payment Passkeys và AI phân tích hành vi giao dịch. Những công nghệ này giúp giảm rủi ro, đồng thời bảo đảm người dùng có thể kiểm soát dữ liệu của mình mà không bị gián đoạn trải nghiệm.
Song song với đó, Mastercard phát triển Agent Pay – công nghệ AI tự chủ có khả năng hỗ trợ người dùng ra quyết định trong suốt hành trình mua sắm, từ khâu lựa chọn sản phẩm đến thanh toán. Giải pháp là bước tiến thể hiện cam kết của Mastercard trong việc mang lại các giải pháp tài chính chủ động, an toàn và phù hợp với mọi thế hệ.
Ông Sharad Jain, Giám đốc Quốc gia Mastercard tại Việt Nam, Lào và Campuchia, cho biết Việt Nam đang dẫn đầu trong việc chấp nhận thanh toán số, điều này thể hiện sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng, cho thấy người Việt sẵn sàng hòa mình vào hệ sinh thái số. Người dùng ngày nay kỳ vọng công nghệ phải được tích hợp sẵn, an toàn và trực quan ngay từ thiết kế. Mastercard cam kết tiếp xây dựng trải nghiệm thanh toán liền mạch, toàn diện và phù hợp cho mọi thế hệ, từ người lớn tuổi đến Gen Alpha.
Báo cáo được thực hiện bởi The Harris Poll thay mặt Mastercard, khảo sát 19.302 người tiêu dùng trên toàn cầu, trong đó có 9.131 người tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương gồm: Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Malaysia, Singapore, Thái Lan và Việt Nam. Cuộc khảo sát được tiến hành trực tuyến vào ngày 4-20/9/2024, thu thập dữ liệu về hành vi, thái độ và sở thích của người tiêu dùng với các phương thức thanh toán truyền thống và hiện đại.
Mastercard hiện diện tại hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, đóng góp vào quá trình thúc đẩy nền kinh tế số và mở rộng cơ hội tài chính cho cộng đồng. Với sứ mệnh xây dựng nền kinh tế bền vững và linh hoạt, đơn vị cung cấp các giải pháp thanh toán an toàn, thông minh, dễ tiếp cận; đồng thời hợp tác cùng khách hàng và chính phủ để khai mở tiềm năng tài chính toàn cầu. Công nghệ, đổi mới sáng tạo và mạng lưới đối tác là nền tảng giúp Mastercard định hình hệ sinh thái tài chính toàn diện – nơi mọi cá nhân và doanh nghiệp đều có cơ hội phát triển.
Hoàng Đan