‘Luân chuyển công – tư giúp giữ chân nhân tài trong nước’

“Giữ chân nhân tài không nên hiểu hẹp là giữ họ trong cơ quan Nhà nước, mà rộng hơn là giữ họ ở lại Việt Nam. Nay họ làm trong khối công chức, mai sang khối doanh nghiệp là chuyện bình thường”, ông Định nói tại phiên thảo luận của Thường vụ Quốc hội về chương trình giám sát nhân lực chất lượng cao, sáng 11/8.

Phó chủ tịch Quốc hội cho rằng các cơ quan cần nghiên cứu chính sách để có thể mời giám đốc doanh nghiệp về làm vụ trưởng hoặc ngược lại. Đây là cách giữ nhân tài trong nước với sự luân chuyển giữa công và tư. Ông dẫn chứng mô hình ở Nhật Bản, Hàn Quốc, nơi cán bộ được bổ nhiệm làm bộ trưởng, rồi sau thời gian được điều chuyển sang doanh nghiệp để quản trị, và có thể quay trở lại khu vực công do năng lực tốt. Trong khi đó ở Việt Nam, “việc cán bộ chuyển sang khu vực tư thường bị coi như tạm biệt cuộc đời cán bộ”.

“Việc luân chuyển người tài giúp đem văn hóa doanh nghiệp vào quản lý nhà nước, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển năng lực quản trị”, ông Định nói.

Quốc hội vừa sửa đổi nhiều luật nhằm thu hút nhân tài, nhà khoa học nước ngoài về Việt Nam với chính sách về thị thực, nhập tịch, hỗ trợ nhà ở, phương tiện, thu nhập và điều kiện làm việc. Tuy nhiên, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng nhân tài khoa học cần môi trường làm việc lành mạnh, khuyến khích sáng tạo và giảm thủ tục hành chính phiền hà. Chính sách nhân lực cũng cần kết nối chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp.

Vì vậy, ông đề nghị đoàn giám sát nghiên cứu mô hình các tập đoàn lớn tự phát triển trường học để đào tạo nhân lực phục vụ chính họ, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp lập và tài trợ viện nghiên cứu phục vụ đổi mới sáng tạo và làm chủ công nghệ lõi. “Khuyến khích doanh nghiệp đào tạo tại chỗ, đặc biệt là doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và công nghệ cao. Cần chính sách hỗ trợ nếu họ mở trường đào tạo”, ông nói.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu báo cáo giám sát cung cấp bức tranh tổng thể về nguồn nhân lực chất lượng cao giai đoạn 2021-2024, đồng thời so sánh với các quốc gia ASEAN và châu Á để rút kinh nghiệm phát triển. “Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore phát triển mạnh từ giáo dục, khoa học công nghệ. Chúng ta cần nhìn vào đó để đánh giá, nhất là với các ngành then chốt của đất nước”, ông Mẫn nhấn mạnh.

Ông cũng bày tỏ lo ngại nhiều đề án phát triển nhân lực chất lượng cao được ban hành nhưng việc tổ chức thực hiện còn hạn chế, kết quả chưa rõ nét, như Đề án phát triển nguồn nhân lực y tế giai đoạn 2023-2030 và Đề án phát triển nhân lực phục vụ công nghệ cao. Ông đề nghị Chính phủ và các bộ rà soát, sớm triển khai các đề án, chiến lược đã được thông qua.

Dự thảo báo cáo cho thấy Việt Nam đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là chuyên gia đầu ngành, “tổng công trình sư” và nhóm nghiên cứu mạnh trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và kinh tế mới. Cơ chế, chính sách thu hút và trọng dụng nhân tài còn nhiều hạn chế; chính sách tuyển dụng, đãi ngộ và môi trường làm việc chưa đủ hấp dẫn; số lượng và cơ cấu nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu.

Đoàn giám sát đề nghị đổi mới mạnh mẽ cơ chế sử dụng, trọng dụng và phát triển nhân lực chất lượng cao, đồng thời tổ chức các chương trình, dự án riêng với cơ chế đãi ngộ và môi trường làm việc mở, khuyến khích sáng tạo và đề cao trách nhiệm.

Chính phủ cần tập trung thu hút sinh viên Việt Nam học tập ở nước ngoài, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành, “tổng công trình sư”, nhóm nghiên cứu người Việt ở nước ngoài, đồng thời triển khai hiệu quả chính sách thị thực để thu hút nhân lực chất lượng cao nước ngoài về Việt Nam.

Sơn Hà