Trung QuốcNợ nần chồng chất vì làm ăn thua lỗ, Mã Hoành Thanh nghĩ bị hãm hại nên ôm lòng trả thù, cho nổ tung nhà chứa thuốc nổ tự chế khiến 83 người thiệt mạng trong đêm.
Ngày 16/7/2001, thôn Mã Phường ở huyện Hoành Sơn, tỉnh Thiểm Tây phải chịu thảm họa đau thương chưa từng có.
Mã Phường là ngôi làng vô danh trên cao nguyên Thiểm Bắc. Trong vài năm gần đây, ngôi làng này dần được biết đến vì có người sản xuất thuốc nổ trái phép để cung cấp cho các mỏ đá lân cận. Theo dân làng, việc sản xuất thuốc nổ rất đơn giản, lại thu được lợi nhuận khổng lồ nên mọi người đổ xô làm, nhưng việc này khiến cả làng như “sống trên miệng núi lửa”.
Vụ nổ lớn giữa đêm
Dư Hải Chiến, người dân Mã Phường, kể vào hơn 3h ngày 16/7/2001, một tiếng “ầm” vang rung chuyển, giường ngủ bị hất tung, ông ngã xuống đất.
Nửa tiếng sau, ông Chiến bàng hoàng khi biết tin 6 cháu trai của ông và anh cả bị vùi lấp dưới đống đổ nát của một vụ nổ xảy ra ngay trong làng. Bạn học của con trai út nhà ông Chiến cũng thiệt mạng khi đến Mã Phường chơi. Ông may mắn thoát chết do tối hôm trước phải ra ngoài làng để trông ruộng dưa.
Gia đình Mã Thế Quý, trung tâm của vụ nổ, bị khoét thành một “hồ nước” dài 36 m, rộng 27 m và sâu 7 m, nước ngầm chảy ra ào ạt. Hàng chục dãy nhà xung quanh nhà Quý bị san phẳng.
Một nửa ngôi làng gần như bị phá hủy. Cửa kính trong phạm vi 5 km vỡ vụn. Cây cối và hoa màu trong bán kính 1 km bị sóng xung kích hủy hoại. Vô số gia súc, gia cầm bị chết hoặc bị thương…
Quân đội làm nhiệm vụ cứu hộ cứu nạn tại Mã Phường sau vụ nổ khiến nửa ngôi làng bị phá hủy. Ảnh: Baike
Vụ nổ khiến 83 dân làng thuộc 71 hộ gia đình thiệt mạng, 98 người bị thương, 311 ngôi nhà bị hư hại, thiệt hại kinh tế trực tiếp lên tới hơn 5,6 triệu nhân dân tệ. Phần lớn người thiệt mạng là thanh niên và trẻ em, bởi những người già sống trong các diêu động trên sườn đồi, cách xa nơi xảy ra vụ việc; còn những người trẻ định cư dưới sườn đồi gần đường cái, và nhà Quý nằm ngay cạnh đó.
Tổng cộng năm gia đình ở Mã Phường chịu cảnh “diệt môn”, không còn ai sống sót (bao gồm gia đình Quý) do vụ nổ. Có 4-5 gia đình chỉ còn lại một người.
Người đàn ông tên Mã Đôn Đôn mất tám người thân gồm cha mẹ, vợ, hai con, em trai, em dâu, cháu trai. Tối 15/7, anh một mình ra đồng tưới nước nên thoát chết. Dư Tự Sinh, 34 tuổi và vợ bị thương do vụ nổ, nhưng vĩnh viễn mất đi ba con gái và một con trai.
Gia súc, gia cầm chết hàng loạt do vụ nổ. Ảnh: Sohu
Truy tìm kẻ ác
Song song với công tác cứu nạn và cứu trợ người dân, Bộ Công an Trung Quốc cử đoàn gồm hơn 20 chuyên gia điều tra và kỹ thuật đến hiện trường để phối hợp với công an địa phương xác định nguyên nhân vụ việc.
Qua điều tra, số thuốc nổ gây ra vụ nổ là do Mã Thế Bình (39 tuổi), dân làng Mã Phường, cất giữ tại nhà em trai Mã Thế Quý, số lượng lên đến hàng chục tấn. Ngày 18/7, Bình ra đầu thú, thú nhận hành vi sản xuất và tàng trữ thuốc nổ trái phép.
Để làm rõ bản chất vụ việc, đoàn công tác của Bộ Công an đã tổ chức các chuyên gia liên quan nghiên cứu và phân tích khoa học số thuốc nổ mà Bình sản xuất và tàng trữ trái phép, loại trừ khả năng thuốc nổ tự phát nổ, kết luận đây là vụ nổ do tội phạm gây ra.
Qua thẩm vấn, công an phát hiện một người dân làng Mã Phường tên Mã Hoành Thanh (51 tuổi) có nghi vấn lớn.
Thanh mù chữ, mở mỏ đá vào năm 1995 và cũng tự sản xuất thuốc nổ, nhưng liên tục làm ăn thua lỗ. Các xưởng thuốc nổ, mỏ đá, trại gà mà Thanh hợp tác kinh doanh với người khác phải lần lượt đóng cửa, lỗ hàng chục nghìn nhân dân tệ. Do nhân phẩm không tốt, uy tín cực tệ, không ai muốn hợp tác với Thanh nữa, phần lớn người dân trong làng cũng không muốn qua lại với ông ta.
Thanh có mâu thuẫn sâu sắc với Lưu Thế Vĩ, Mã Thế Bình và những người cùng làng chuyên chế tạo thuốc nổ trái phép khác. Trước khi vụ án xảy ra, nhiều người đến đòi nợ khiến Thanh chịu áp lực tinh thần rất lớn, thể hiện cảm xúc bất thường và đe dọa trả thù.
Ngày 2/8, công an thẩm vấn Thanh, nhưng ông ta chỉ nhận tội sản xuất thuốc nổ trái phép. Tuy nhiên, nhật ký của con gái Thanh đã vạch trần tội ác của ông ta.
Con gái Thanh viết trong nhật ký về những hành vi bất thường của bố, bao gồm những câu nói lúc say xỉn như “Tôi sẽ cho nổ tung…”, “Nếu không hạ được hắn thì cho hắn nổ luôn”. Sau nhiều lần thẩm vấn, Thanh thú nhận tội ác.
Âm mưu ‘cho nổ chết’ kẻ thù
Ngày 16/8, Thanh bị Viện Kiểm sát thành phố Du Lâm, tỉnh Thiểm Tây khởi tố.
Theo cáo trạng, Thanh làm ăn thua lỗ và nợ nần chồng chất trong vài năm gần đây. Ông ta cho rằng Lưu Thế Vĩ là kẻ đứng sau gây chuyện nên nảy ý định cho nổ chết Vĩ.
Ngày 15/7, Thanh mang về hai kíp nổ và 14 m dây cháy chậm từ mỏ đá của mình ở thành phố Diên An. Khoảng 3h ngày 16/7, ông ta mang theo kíp nổ và dây cháy chậm lẻn đến trước nhà cất giấu thuốc nổ của Quý với ý đồ ăn cắp thuốc nổ. Cửa sổ bị buộc chặt bằng dây thép, chỉ có thể thò tay vào sờ thuốc nổ chứ không thể lấy ra được. Tuy nhiên, Thanh không từ bỏ.
Nghĩ đến khoản nợ hơn 100.000 nhân dân tệ và những năm tháng sống khốn khổ, Thanh bỗng nảy suy nghĩ: “Sống còn có ý nghĩa gì? Chẳng thà chết đi cho xong!”.
Ông ta nhặt một cành cây dưới đất, chọc một lỗ nhỏ trên bao thuốc nổ có thể chạm tới, đốt dây cháy chậm đã gắn kíp nổ và nhét vào bao thuốc nổ. Trong lúc dây cháy chậm cháy, Thanh lại sợ mình sẽ không chết mà bị tàn phế nên nhanh chóng bỏ trốn khỏi hiện trường và trở về nhà. Lúc 3h25, hơn 30 tấn thuốc nổ amoni nitrat tự chế được cất giữ tại nhà Quý đã bị kích nổ.
VKS thành phố Du Lâm cáo buộc Thanh coi thường pháp luật, hành động liều lĩnh, bất chấp tính mạng và tài sản của người dân, gây nguy hiểm nghiêm trọng đến an toàn công cộng, hành vi cấu thành tội gây nổ dẫn đến chết nhiều người và gây thiệt hại lớn.
Mã Hoành Thanh bị xử bắn vào sáng 23/9/2001. Ảnh: Sohu
Sau khi xét xử, Mã Hoành Thanh bị tuyên án tử hình, bị xử bắn vào sáng 23/9/2001. Mã Thế Bình và một đồng phạm cũng bị tuyên án tử hình vì tội chế tạo, mua bán trái phép chất nổ.
Ảnh hưởng của vụ án rúng động
Vụ nổ do thuốc nổ tàng trữ trái phép gây ra ngay tại nơi cất giữ đã gây chấn động cả nước, khiến Mã Phường nổi tiếng chỉ sau một đêm, theo cách không ai mong muốn.
Vài năm qua, ngôi làng nông nghiệp này đã phát triển một “ngành công nghiệp” khác, đó là sản xuất thuốc nổ trái phép. Dù chính quyền đã ban hành nhiều lệnh cấm và xử lý nghiêm, nhưng tại Mã Phường, tình trạng này vẫn tiếp diễn. Một vài gia đình đã phát triển sản xuất đến quy mô đáng kể, thuốc nổ trái phép được bán cho nhiều mỏ than nhỏ ở nhiều địa phương. Khi chính quyền kiểm tra ngày càng gắt gao, các xưởng sản xuất thuốc nổ trên núi không thể hoạt động công khai nữa, một số hộ sản xuất đã di dời và cất giấu thuốc nổ thành phẩm vào nhà, dẫn đến thảm kịch.
Theo điều tra sơ bộ, vào tháng 4/2001, trong một đợt kiểm tra an toàn sản xuất tại địa phương, xưởng chế tạo thuốc nổ tự chế bất hợp pháp của Bình trên núi đã bị niêm phong, nhưng việc niêm phong không chặt chẽ, khiến Bình có thể bí mật chuyển số thuốc nổ chưa bán hết đến nhà em trai tại Mã Phường để cất giấu.
Chiều 18/7, giám đốc công an huyện Hoành Sơn bị miễn nhiệm chức vụ, bị tạm giữ và điều tra. Trưởng đồn và phó trưởng đồn công an thị trấn cũng bị tạm giữ hình sự.
Ngày 30/7, chính quyền tỉnh Thiểm Tây ra thông báo rằng dù vụ nổ có nguyên nhân từ hành vi phá hoại của con người, nhưng nó cũng bộc lộ những vấn đề nghiêm trọng như chủ nghĩa quan liêu, chủ nghĩa hình thức trong các cấp chính quyền. Một số địa phương, ban ngành và đơn vị đã không coi trọng đầy đủ các chỉ thị nhiều lần của trung ương và tỉnh ủy, chính quyền tỉnh. Các biện pháp an toàn sản xuất không được thực hiện một cách triệt để, thậm chí có nơi còn phớt lờ, thờ ơ.
Vụ nổ kinh hoàng khiến chính quyền tỉnh Thiểm Tây phải đề ra nhiều biện pháp để chấn chỉnh và khắc phục sai lầm.
Tuệ Anh (theo Chinanews, Sina, Sohu)