Lâm Đồng trước cơ hội dẫn dắt vùng Nam Trung Bộ – Tây Nguyên

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng nhiệm kỳ 2025 – 2030 diễn ra vào ngày 10-10, ông Y Thanh Hà Niê Kđăm, Bí thư Tỉnh ủy Lâm Đồng, nêu rõ Lâm Đồng kỳ vọng đến năm 2030 trở thành cực tăng trưởng năng động của khu vực. 

Đây là đại hội đầu tiên sau khi hợp nhất ba tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông và tỉnh có diện tích lớn nhất nước này đề ra mục tiêu hình thành sức mạnh dẫn dắt vùng Nam Trung Bộ – Tây Nguyên.

Mở các “trục vàng” cao nguyên – duyên hải

Lâm Đồng mới có hơn 24.000km², hơn 3,3 triệu dân, trải dài từ núi xuống biển – đủ điều kiện để hình thành một mạng kết nối đa trung tâm.

Các dữ liệu chính sách của tỉnh Lâm Đồng cho thấy trước hết phải thông mạch kết nối.

Ưu tiên số một là bộ tứ kết nối: cao tốc Phan Thiết – Di Linh – Gia Nghĩa, cao tốc Đà Lạt – Nha Trang, hoàn thiện tuyến cao tốc Dầu Giây – Bảo Lộc – Liên Khương, cùng các vành đai nội tỉnh liên kết đô thị với các cực sản xuất – du lịch. Khi các trục này vận hành, chi phí logistics giảm, năng lực cạnh tranh tăng và dòng du lịch liên vùng được mở rộng.

Kết nối phải kéo dài đến cảng biển, cảng cạn, sân bay, cửa khẩu thông qua việc tái định tuyến và dùng chung nền tảng quản lý vận tải đa phương thức. 

Mỗi phút tiết kiệm trên cung đường sẽ gia tăng cơ hội, giá trị cho nông sản và du khách tiếp cận điểm đến thuận tiện hơn.

Hiện nay, tỉnh Lâm Đồng mới vẫn chưa có một quy hoạch chung. Do đó, cần sớm lập mới một bộ quy hoạch đồng bộ cho giai đoạn 2025 – 2035, tầm nhìn 2050, coi Lâm Đồng là một không gian tiếp nối từ cao nguyên ra biển.

Quy hoạch phải trả lời ba câu hỏi lớn: cực tăng trưởng đặt ở đâu, nguồn lực dồn vào cái gì và cơ chế nào bảo đảm thực thi. Về không gian kinh tế, trục chiến lược cần đưa vào xương sống là kinh tế biển và logistics biển – cao nguyên. 

Lợi thế bờ biển dài, cộng hưởng với vành đai cảng biển – cảng cạn – trung tâm logistics nội địa, sẽ tạo cú hích cho chuỗi nông – công – thương của cao nguyên.

Linh hồn “siêu tỉnh”

Song song, định vị rõ bốn cực tăng trưởng để dồn lực và phân vai. Đà Lạt là trái tim văn hóa và trung tâm hành chính – khoa học, nơi dẫn dắt các dịch vụ chất lượng cao và kinh tế sáng tạo. Bảo Lộc phát triển cụm công nghiệp – dịch vụ dựa vào tơ lụa, trà, bô xít nhôm và các ngành phụ trợ xanh. 

Phan Thiết phát huy kinh tế biển, thể thao biển và dịch vụ cảng gắn với logistics khu vực. Gia Nghĩa là cửa ngõ Tây Nguyên với công nghiệp chế biến nông – lâm sản, năng lượng tái tạo và trung chuyển hàng hóa.

Các cực phối hợp thông qua hạ tầng và thể chế liên thông, bảo đảm mỗi đô thị có câu chuyện riêng nhưng phục vụ một chiến lược chung. Bài toán biên mậu và an ninh kinh tế dọc biên giới Campuchia, cùng vành đai ven biển gần 200km, phải được giải theo cách biến rủi ro thành dư địa phát triển. 

Khi biên giới trở thành vành đai sinh kế an toàn và bờ biển thành vành đai tăng trưởng mở, Lâm Đồng vận hành như một nền kinh tế địa – chính trị: cao nguyên sản xuất, biển tiêu thụ, biên mậu hội nhập.

Trong cấu trúc tăng trưởng, ba động cơ cần được dồn lực: nông nghiệp công nghệ cao – sinh thái, du lịch chất lượng cao, công nghiệp chế biến và năng lượng tái tạo. Nông nghiệp phải đi xa hơn nhà kính – nhà lưới để trở thành ngành sinh thái – tuần hoàn, gắn tiêu chuẩn carbon thấp và logistics lạnh, vừa đáp ứng thị trường, vừa giảm phát thải. 

Du lịch phải chuyển từ đi – chụp sang ở – trải nghiệm – sáng tạo với chuỗi sản phẩm theo mùa và theo không gian. Công nghiệp đặt trọng tâm vào chế biến sâu để gia tăng giá trị và tạo việc làm có kỹ năng.

Một “siêu tỉnh” chỉ mạnh khi giữ được linh hồn. Đà Lạt không đơn thuần là tọa độ hành chính, mà là biểu tượng thẩm mỹ và ký ức đô thị của cả vùng. Cần tôn trọng cấu trúc không gian, tỉ lệ kiến trúc và hệ sinh thái rừng – hồ – đồi, đồng thời hoàn thiện đề án xây dựng Đà Lạt thành đô thị di sản quốc gia với quy chế quản lý kiến trúc – cảnh quan đặc thù.

Song song gìn giữ là dựng thương hiệu cấp tỉnh theo mô hình mỗi vùng một câu chuyện: Đà Lạt – thành phố di sản và sáng tạo, Bảo Lộc – thủ phủ trà và tơ lụa, Mũi Né – thiên đường thể thao biển, Phú Quý – đảo ngọc hoang sơ, Tà Đùng – kỳ quan sinh thái. Nền tảng của câu chuyện thương hiệu vẫn là kỷ luật quy hoạch.

Nếu làm được, Lâm Đồng sẽ không dừng ở tỉnh hợp nhất, mà trở thành một không gian hội tụ, nơi mỗi cư dân thấy phần của mình trong bức tranh chung đang lớn lên từng ngày.

Trong nhiệm kỳ 2025 – 2030, thước đo thành công không chỉ là km cao tốc hay tỉ lệ lấp đầy khu công nghiệp, mà là cải thiện đời sống, năng suất và chất lượng môi trường. Những chỉ số ấy sẽ trả lời rõ Lâm Đồng có hội tụ hay chưa.