Nhiều gia đình trẻ cùng con tham gia các hoạt động hưởng ứng lối sống xanh và trải nghiệm tái chế – Ảnh: HỮU HẠNH
Những vỏ hộp sữa, chai nhựa hay viên pin nhỏ bé thay vì bị bỏ đi đã được “hồi sinh” thành những món quà xinh xắn.
Ngày hội Việt Nam Xanh do báo Tuổi Trẻ tổ chức vào hai ngày cuối tuần qua, thu hút hơn 20.000 lượt người tham gia, đã tạo được sức hấp dẫn những câu chuyện gần gũi như thế.
Đi quanh ngày hội dễ bắt gặp những điều tưởng nhỏ nhưng lại khiến nhiều người dừng lại. Một góc hướng dẫn cách đọc nhãn trên bao bì: đâu là nhãn tái chế, đâu là ký hiệu nhận diện loại nhựa, đâu là nhãn organic thật sự.
Nếu bình thường ta rời mắt khỏi những ký hiệu nhỏ xíu ấy, thì hôm nay nhiều người nán lại thêm vài giây. Chỉ vài giây thôi, nhưng đó là lúc nhận thức bắt đầu có chỗ đứng.
Trò chơi phân loại rác thu hút đông nhất là nhóm trẻ. Mười mẫu vật, ba thùng rác, thời gian đếm ngược.
Cái gì tái sử dụng? Cái gì tái chế? Cái gì hữu cơ? Ai phân loại nhanh và đúng thì thắng. Người tham gia hứng thú, hết sức tập trung để có sự tương tác nhanh. Trò chơi đã chạm đúng tâm lý: phân loại rác không khó, chỉ cần… thử một lần.
Các hoạt động về phân loại rác, hiểu về quy trình tái chế… đã tiếp tục khẳng định: hóa ra “xanh” không nằm ở đâu xa, nó nằm trong ngăn tủ bếp, trong bịch cà phê sáng, trong cách ta bỏ đi một món đồ, đó là cách bắt đầu gieo hình thành một thói quen.
Đại diện Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam (PRO Việt Nam), đơn vị đồng tổ chức, nói rằng người tiêu dùng giữ vai trò then chốt trong hành trình chuyển sang bao bì bền vững.
Doanh nghiệp có thể làm sản phẩm xanh nhưng nếu người dùng không chọn, hoặc chọn rồi nhưng xử lý sai sau sử dụng, bao bì xanh vẫn rơi vào vòng đời cũ: trở thành rác.
Vì thế quá trình xanh hóa cần được bắt đầu từ những ngôi nhà nhỏ, từ lớp người tiêu dùng trẻ và đây là mục tiêu ưu tiên nhất của Ngày hội Việt Nam Xanh.
Đó là hình ảnh một ông bố dẫn con trai đến đổi pin đã qua sử dụng, sau đó nhẫn nại giải thích cho con về rác thải và học cách tái chế: cầm một chai nước và hỏi cần bỏ vào đâu; nhờ nhân viên giải thích ký hiệu “05 PP” nghĩa là gì; hay thử so sánh hai loại bao bì để xem cái nào thân thiện hơn.
Người tiêu dùng sẽ hiểu mọi vòng tuần hoàn bền vững đều khởi đầu từ những thói quen rất nhỏ: đọc kỹ một chiếc nhãn, chọn một sản phẩm thân thiện hơn hay đơn giản là đặt đúng loại rác vào đúng thùng.
Bên cạnh sự hào hứng đó vẫn dễ nhìn thấy khoảng cách giữa nhận thức và hành vi bởi những nỗi ngại rất “đời”: sản phẩm xanh đắt hơn một chút, kém tiện hơn một chút hoặc đơn giản là người tiêu dùng còn chưa tin vào chất lượng của đồ tái chế.
Để lấp khoảng cách ấy không thể chỉ nói, quảng cáo mà nhà sản xuất cần minh bạch hơn, cần tạo niềm tin để người tiêu dùng thấy quyết định của mình là đúng chứ không chỉ đúng… theo phong trào.
Các doanh nghiệp hiểu điều đó. Những doanh nghiệp tham gia Ngày hội Việt Nam Xanh 2025 chia sẻ con đường đi theo chiến lược xanh không chỉ là câu chuyện chi phí mà là đầu tư cho tương lai của chính họ.
Nhờ chuyển đổi xanh chủ động, doanh nghiệp đã mở được thị trường ở Mỹ, châu Âu, nâng uy tín trong mắt đối tác, giữ chân và thu hút nhân sự, tự hào vì được làm việc trong một doanh nghiệp có mục tiêu rõ ràng.
Nhưng quan trọng hơn, các doanh nghiệp hiểu chỉ khi chuyển động xanh thì họ mới tìm được sự đồng hành từ người tiêu dùng: ở đầu vào là lựa chọn, ở đầu ra là phân loại. Hai điểm chạm ấy có thể quyết định cả vòng đời của một sản phẩm, là rác hay là tài nguyên.
Và nếu hành vi nhỏ ấy không được hình thành, mọi công nghệ tái chế hiện đại bên ngoài đều trở nên vô nghĩa.
Ngày hội Việt Nam Xanh năm nay không cố gắng kể những câu chuyện to tát của toàn cầu. Giữa hàng chục gian hàng, những vật phẩm từng bị xem là đồ bỏ đi đã giúp người tiêu dùng hiểu hơn về chuyển đổi xanh mà cả nền kinh tế đang hướng đến.
Và chính sự gần gũi đó khiến thông điệp trở nên thuyết phục: Khi doanh nghiệp, Nhà nước và cộng đồng cùng gặp nhau ở những điều tưởng chừng rất nhỏ ấy, Việt Nam sẽ tự nhiên hình thành một thị trường tiêu dùng hiện đại, xanh và bền vững.
Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2050 xây dựng nền kinh tế xanh, tuần hoàn, hài hòa với thiên nhiên. Nghe xa xôi nhưng ta sẽ thấy tương lai ấy rất cận kề và đến từ những thứ rất gần gũi.
Muốn thay đổi điều lớn hãy bắt đầu từ những điều nho nhỏ hằng ngày nhưng được làm bởi nhiều người. Và đó mới chính là cách một cộng đồng dịch chuyển thật sự.