Không nhà sau lũ

Đàn chó cũng là tài sản duy nhất mà mẹ con bà Dương Thị Liên, ở thôn Vũ Chấn xã Điềm Thụy còn giữ được sau lũ. Căn nhà xây gần hai mươi năm – chốn nương thân duy nhất đã bị nước lũ sông Cầu nhấn chìm làm hư hại nặng đêm 7/10. Xã Điềm Thụy nằm gần sông Cầu, cách trung tâm Thái Nguyên hơn 20 cây số. Gần một nửa trong số 36 thôn với hơn 2.500 căn nhà bị ngâm trong đợt lũ lịch sử.

Đêm nước dâng, mẹ con bà Liên kê bốn chiếc ghế lên giường để khiêng tủ lạnh, nghĩ sẽ an toàn như năm ngoái khi nước chỉ ngập đến sân rồi rút. Nhưng chỉ trong chốc lát, nước đã tràn vào nhà, xâm xấp đầu gối. Bà vội hô hai con bỏ nhà chạy thoát thân. Cậu con trai 17 tuổi và em gái 14 tuổi bế đàn chó con, còn bà dắt theo chó mẹ, cùng nhau chạy lên đồi cao gần nhà trú tạm, bỏ lại căn nhà đang chìm dần trong lũ.

Gần một tuần sau, nước rút để lại cho ba mẹ con bà Liên nền gạch sụt lún, tường nứt chằng chịt với những khe rộng bằng hai đốt ngón tay. Chiếc tủ gỗ sập cánh, đồ đạc lẫn bùn đất nằm ngổn ngang. Họ lặng lẽ nhặt nhạnh những gì còn sót lại trong nước mắt. Ngoài đồng, sào lúa chưa kịp gặt cũng bị ngâm chìm trong nước lũ.

Bà Liên nói đó là “vận hạn tuổi 49” – cái tuổi mà theo quan niệm dân gian là rất xấu. Nhưng rồi bà lại tự cười buồn vì những năm qua “còn cái khổ nào mà chưa nếm trải”. 7 năm trước, chồng mất vì ung thư xương, để lại bà gồng gánh nuôi hai con ăn học. Thu nhập duy nhất từ công việc tạp vụ chỉ hơn 6 triệu đồng mỗi tháng, ba mẹ con phải co kéo chi tiêu.

Ở cuối xóm Đông, chị Trương Thị Hoạt đứng lặng trước căn nhà bị lũ sông Cầu cuốn sập, khóc không thành tiếng. Người phụ nữ sống một mình bới đống gạch nát tìm bọc tiền 10 triệu đồng – khoản tiết kiệm duy nhất sau nhiều tháng đi xách vữa thuê – nhưng không thấy. Số tiền ấy chị quấn ba lớp túi nilon, giấu sâu trong tủ, nghĩ sẽ an toàn qua mùa mưa.

Chiều 8/10, khi nước sông Cầu dâng lên mức báo động ba, quân dân hộ đê làm việc xuyên đêm. Chập tối chị Hoạt xách vữa về, nước mới mấp mé mặt đê nên tạm yên dạ, định nghỉ một lát rồi dọn đồ. Nhưng khi choàng tỉnh, nước đã tràn vào nhà ngập đến nửa bắp chân. Chị hô đứa cháu trong đê ra chạy lụt, cùng nhau khuân cái tủ lạnh – tài sản quý nhất trong nhà – và mấy bao thóc gửi tạm sang hàng xóm, quên mất bọc tiền trong tủ.

Hai người vừa đưa được tủ lạnh và 8 bao thóc đi thì nước lũ ập đến, xô đổ cổng nhà. Chị Hoạt định bơi về tìm lại số tiền nhưng bị dân quân xã ngăn cản vì quá nguy hiểm. Đêm ấy, người phụ nữ 54 tuổi thức trắng, vừa canh nước lụt vừa tiếc món tiền dành dụm cả mùa nắng.

Nước rút, để lại cho chị Hoạt căn nhà 40 năm tuổi với bức vách duy nhất đang sập dở và phần mái ngói chơ vơ. Gạch ngói, kèo cột, nền nhà bị nước xé tơi bời. Chị nhặt nhạnh ba chiếc xoong méo, cái mâm nhôm trôi tít xuống mương, trong khi vườn ngô chỉ còn trơ lại những cọng gãy. Đám cỏ voi bên hông nhà là thứ duy nhất còn xanh. Người thân ở tận Sông Công nên chị tạm trú trong nhà họ hàng xa ở xóm Đông để quay về dọn dẹp, mong tìm lại chút gì còn sót.

“Cái số mình khổ từ trong trứng, thôi thì ông trời chia phần sao đành nhận vậy”, chị Hoạt nói rồi điểm lại đời mình. Bố mẹ chia tay khi chị mới chào đời, một tuổi đã mồ côi mẹ, phải về ở với bà nội trong căn nhà ven đê. 20 năm trước bà mất, để lại đứa cháu gái cô độc tới nay. Không biết chữ, ai thuê gì chị làm nấy. Căn nhà xây năm 1984 chưa từng được sửa, bởi như chị nói, “ăn hết nhiều chứ ở hết bao nhiêu”.

Chị Hoạt từng thuộc diện hộ nghèo nhưng hai năm trước đã tự xin ra khỏi danh sách. “Mình sống một thân một mình, người ta còn nuôi con cái ăn học”, chị nói rồi cười buồn “gánh nặng cũng một mình mà gánh nhẹ cũng một mình, cho không ai lấy, bán không ai mua, không gánh ai mà cũng không ai gánh”.

Nhà chị Hoạt và bà Liên là hai trong số 6 căn ở xã Điềm Thụy bị hư hại nặng sau đợt lũ lịch sử vừa qua tại các tỉnh miền Bắc. Trong đó, nhà chị Hoạt bị sập hoàn toàn, còn nhà bà Liên nứt tường, sụt nền, gần như không thể ở.

Bà Thái Thị Quyên, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc xã Điềm Thụy, cho biết chính quyền đã di dời những hộ bị hư nhà đến ở tạm nhà người thân trong lúc chờ sửa sang hoặc vận động thêm kinh phí xây mới. Một số đoàn thể đã hỗ trợ mỗi hộ từ 30 đến 50 triệu đồng, địa phương cam kết giúp nhân công và vật liệu xây dựng.”Nước lũ lên vượt sức tưởng tượng, có nơi ngập sâu đến 2,5 m”, bà Quyên nói.

Xã Điềm Thụy có khoảng 9.000 hộ dân với hơn 41.000 nhân khẩu. Trong 63 thôn thì 36 thôn bị ngập trong nước sông Cầu. Gần 2.500 hộ bị ngập, trong đó hơn 2.100 hộ ngập sâu, chiếm một phần tư tổng số hộ toàn xã. Theo bà Quyên, sau khi nước rút, người dân mới thực sự đối mặt khó khăn khi vừa khắc phục vừa tái thiết. Người dân cần nhất là hỗ trợ dựng lại nhà, tiền mua cây, con giống, phân bón để tiếp tục sản xuất, đồng thời gia cố các tuyến đê bởi chỉ còn vài tháng nữa là đến Tết.

Những ngày sau lũ, chị Hoạt ở nhờ bà cô trong thôn, ban ngày về nhặt gạch ngói để để tháng sau dựng lại mấy gian nhà. Căn nhà mới sẽ xây trên nền đất cũ nhưng được tôn cao và làm kiên cố hơn. Tiền xây nhà do các đoàn thể và người thiện tâm hỗ trợ sau khi biết hoàn cảnh của người phụ nữ đơn thân. Chị nói muốn ổn định sớm để “làm lụng trả ơn đời” khi được giúp đỡ trong những ngày khốn khó nhất.

Hai đứa con bà Liên đã trở lại trường, còn bà tiếp tục công việc tại nhà máy để lo các khoản đóng góp đầu năm cho con. Căn nhà cũ khóa cửa, ba mẹ con ở nhờ người anh trai cùng thôn. Bà vẫn thi thoảng trở về xem lại, dù “không còn gì đáng giá để giữ”. Gia tài lớn nhất giờ là hơn 40 triệu đồng các đoàn thể quyên góp, bà dự định vay thêm để xây lại căn nhà nhỏ làm chỗ nương trú cho ba mẹ con.

Hồng Chiêu