Trước sức ép thương mại từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, nỗ lực thiết lập phí carbon tàu biển đã đổ bể.
Hôm 17/10, cuộc họp của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) kết thúc mà không thông qua bất kỳ quy định nào về việc thiết lập phí carbon toàn cầu cho tàu biển.
Đầu năm nay, trong bầu không khí được kỳ vọng lớn, các quốc gia hàng hải lớn nhất thế giới đã thống nhất về bộ quy định nhằm áp phí lên lượng phát thải carbon ngành vận tải biển. Việc chính thức thông qua mức phí đến 480 USD mỗi tấn trong cuộc họp tuần này tại London của IMO vốn được cho là chỉ còn là thủ tục.
Tuy nhiên, hôm 10/10, chính quyền tổng thống Trump ra áp lực mạnh mẽ, đe dọa cấm tàu cập cảng Mỹ, hạn chế visa với các quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc ủng hộ phí khí thải tàu biển.
Hôm 15/10, trên Truth Social, ông Trump kêu gọi các nước bỏ phiếu “phản đối”, nói rằng “Mỹ sẽ không chấp nhận loại thuế lừa đảo xanh toàn cầu này đối với vận tải biển”. Arab Saudi và một số nước khác cũng lên tiếng phản đối.
Áp lực buộc các đại biểu IMO quyết định hoãn lại kế hoạch thêm một năm. Họ kỳ vọng các quốc gia sẽ tiếp tục đàm phán để hướng tới đồng thuận. Tổng thư ký IMO Arsenio Dominguez cho biết: “Tình hình địa chính trị hiện nay khiến chúng tôi khó đạt tiến triển trong một số vấn đề nhất định”.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại phiên họp thứ 80 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 23/9. Ảnh: AP
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ca ngợi kết quả cuộc họp của IMO là “một thắng lợi lớn nữa” cho ông Trump. “Nhờ sự lãnh đạo của ông ấy, Mỹ đã ngăn chặn một đợt tăng thuế khổng lồ của Liên Hợp Quốc lên người tiêu dùng Mỹ, vốn tài trợ cho các dự án khí hậu cấp tiến”, ông nói.
Trong khi đó, Bộ trưởng Biến đổi Khí hậu của quốc đảo Vanuatu Ralph Regenvanu cho rằng việc IMO không thông qua phí phát thải tàu biển là thất bại của một cơ quan thuộc Liên Hợp Quốc trong hành động quyết liệt chống biến đổi khí hậu. “Nhưng chúng tôi tin luật pháp quốc tế đang đứng về phía mình và sẽ tiếp tục chiến đấu vì người dân và hành tinh”, ông nói.
Theo chuyên gia, diễn biến cho thấy ảnh hưởng của ông Trump – người gọi biến đổi khí hậu là “trò lừa bịp” tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hôm 23/9 – đang lan rộng tới các chính sách toàn cầu về chống biến đổi khí hậu.
“Trước sức ép, nhiều chính phủ đã chọn thỏa hiệp chính trị thay vì công lý khí hậu, qua đó bỏ rơi những quốc gia đang gánh chịu hậu quả nặng nề của khủng hoảng khí hậu”, bà Emma Fenton, Giám đốc cấp cao phụ trách ngoại giao khí hậu tại tổ chức phi lợi nhuận Opportunity Green (Anh) nhận định.
Phát thải từ vận tải biển đã tăng trong thập kỷ qua, chiếm khoảng 3% tổng lượng phát thải toàn cầu, do thương mại mở rộng và tàu thuyền tiêu thụ lượng lớn nhiên liệu hóa thạch cho các hành trình dài.
Phần lớn tàu biển hiện sử dụng dầu nặng, thải ra nhiều khí CO₂ và chất gây ô nhiễm khi đốt cháy. Các tàu lớn có vòng đời khoảng 25 năm, nên ngành này cần thay đổi và đầu tư ngay từ bây giờ để cắt giảm phát thải.
IMO đặt mục tiêu đưa ngành hàng hải đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào khoảng năm 2050, đồng thời cam kết mở rộng sử dụng nhiên liệu có phát thải thấp hoặc bằng không. Tổ chức này đã xây dựng “Khung Net-Zero”, quy định tiêu chuẩn nhiên liệu, yêu cầu giảm dần lượng phát thải khí nhà kính. Đồng thời, dự kiến thiết lập cơ chế định giá, thu phí đối với mỗi tấn khí phát thải vượt mức cho phép, tức về bản chất là phí carbon tàu biển chưa được thông qua.
“Việc trì hoãn (thông qua phí phát thải tàu biển) khiến ngành hàng hải rơi vào tình trạng bất định. Tuy vậy, tuần qua cũng cho thấy mong muốn làm sạch ngành này là có thật, dù phải đối mặt với sự chèn ép từ Mỹ”, bà Alison Shaw tại tổ chức Transport & Environment ở Brussels (Bỉ) nhận định.
Phiên An (theo Reuters)