Sau hơn 10 tháng, cả nước giải ngân vốn đầu tư công được hơn 464.000 tỷ đồng, đạt 51,7% kế hoạch, tức là hơn 400.000 tỷ đồng vẫn đang “chờ” được khơi thông.
Năm nay, tổng kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách Nhà nước được Thủ tướng giao là 899.180 tỷ đồng. Tính thêm vốn cân đối ngân sách địa phương, tổng kế hoạch vốn đầu tư công khoảng hơn 1 triệu tỷ đồng.
Báo cáo của Bộ Tài chính cho biết đến 23/10, số vốn đầu tư công được giải ngân thực tế đạt 464.828 tỷ đồng, tương đương 51,7% kế hoạch. Như vậy, hơn 400.000 tỷ đồng vốn đầu tư công vẫn đang chờ được khơi thông.
Tiến độ giải ngân còn chậm so với yêu cầu, trong đó 29 bộ, cơ quan trung ương và 16 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức bình quân chung của cả nước.
Theo Bộ Tài chính, tiến độ giải ngân đầu tư công năm 2025 chậm do cả nguyên nhân chủ quan và khách quan, trong đó giải phóng mặt bằng vẫn là vướng mắc lớn nhất tại nhiều địa phương. Việc xác định giá đất bồi thường phức tạp, quá trình thương thảo kéo dài, dẫn tới chậm bàn giao mặt bằng.
Trong khi đó, nhiều địa phương sau sáp nhập chưa kiện toàn bộ máy, thiếu ban quản lý dự án chuyên trách, hồ sơ chuyển giao chậm. Việc bàn giao hồ sơ, chuyển giao nhiệm vụ chủ đầu tư còn chậm. Hay việc một địa phương tồn tại nhiều bảng giá đất khác nhau sau sáp nhập cũng gây khó khăn trong việc xác định phương án bồi thường.
Một nguyên nhân khác là do cơ chế, chính sách đầu tư công còn bất cập, nhiều quy định chưa được hướng dẫn kịp thời. Năng lực thực thi của chủ đầu tư, ban quản lý và nhà thầu còn hạn chế, tâm lý e ngại, sợ sai vẫn phổ biến.
Với các dự án ODA, nhiều trường hợp gặp khó khăn trong quá trình đàm phán, ký kết và thanh toán quốc tế. Thời gian phê duyệt hiệp định vay kéo dài từ 12 – 18 tháng do phải tuân thủ quy định của bên cho vay, trong khi một số dự án phải tạm dừng do thay đổi nguồn tài trợ. Thời tiết bất lợi cũng khiến nhiều công trình trọng điểm bị gián đoạn thi công.
Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025, hướng tới tăng trưởng kinh tế ở mức 8,3-8,5%. Để hoàn thành, Bộ Tài chính cho rằng các cơ quan cần thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng về thúc đẩy giải ngân đầu tư công. Người đứng đầu phải trực tiếp chỉ đạo, giám sát và chịu trách nhiệm về tiến độ.
Cùng với đó, các bộ ngành và địa phương cần thường xuyên rà soát, đánh giá tình hình giải ngân từng dự án, xây dựng kế hoạch cụ thể theo tuần, chủ động điều chuyển nội bộ vốn từ dự án chậm sang dự án có tiến độ tốt. Họ cũng cần hoàn thiện hồ sơ thanh toán ngay khi khối lượng công việc được nghiệm thu, tránh dồn khối lượng giải ngân vào cuối kỳ.
Các địa phương đang triển khai mô hình chính quyền hai cấp cần sớm hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính mới, đảm bảo bố trí đầy đủ cán bộ có năng lực chuyên môn phù hợp, đặc biệt về giải phóng mặt bằng và quản lý dự án. Đồng thời, các bộ ngành tiếp tục rà soát, tổng hợp các vướng mắc để kiến nghị tháo gỡ kịp thời.
Phương Dung