Bên cạnh cắt giảm một loạt thủ tục dự án, Chính phủ đề xuất nới điều kiện để giúp người lao động dễ dàng tiếp cận với nhà xã hội.
Ngày 28/5, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.
Theo quy định hiện hành, người được hưởng chính sách nhà ở xã hội phải chưa sở hữu nhà ở tại tỉnh, thành phố nơi có dự án; chưa từng mua, thuê mua nhà ở xã hội hoặc hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở dưới bất kỳ hình thức nào. Trường hợp đã có nhà, diện tích bình quân đầu người phải thấp hơn mức tối thiểu theo quy định.
Tuy nhiên, quy định này bộc lộ nhiều bất cập. Vì vậy, Chính phủ đề xuất tại các tỉnh, thành được sắp xếp lại, việc xác định điều kiện hưởng chính sách nên căn cứ theo địa giới hành chính trước thời điểm sắp xếp. Đồng thời, với người lao động có nhà ở nhưng làm việc xa nơi ở, chỉ cần chưa từng mua, thuê mua nhà ở xã hội, chưa được hỗ trợ nhà ở là đủ điều kiện. Trường hợp đã có nhà, khoảng cách từ nhà ở đến nơi làm việc phải tối thiểu 30 km.
Người dân tại khu nhà ở xã hội Lê Thành An Lạc, quận Bình Tân, TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Thảo luận tại hội trường, đại biểu Phạm Thị Hồng Diễm dẫn số liệu Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết hơn 1,2 triệu công nhân làm việc xa quê không có nơi ở ổn định. Tuy nhiên, chính sách hiện hành giới hạn diện hưởng theo hộ khẩu, khiến họ không thể mua hoặc thuê nhà ở xã hội.
Bà đề nghị mở rộng điều kiện thụ hưởng nhà ở xã hội theo hướng lấy nơi làm việc ổn định làm căn cứ thay vì chỉ dựa vào hộ khẩu hoặc địa bàn cư trú như quy định trong Luật Nhà ở. Người lao động đang làm việc tại địa phương không có dự án nhà ở xã hội vẫn được mua hoặc thuê nhà ở xã hội tại địa phương khác. “Quy định này phù hợp với hàng triệu công nhân nhập cư tại các đô thị công nghiệp lớn như TP HCM, Bình Dương”, bà nói.
Về cơ chế thuê nhà ở xã hội, nhiều địa phương chỉ ưu tiên công nhân khu vực công nghiệp và bỏ sót giáo viên, y bác sĩ trẻ về vùng sâu, miền núi, nơi khan hiếm nhân lực và điều kiện sống khắc nghiệt. Bà đề nghị mở rộng diện được thuê nhà ở xã hội bao gồm đội ngũ giáo viên mới ra trường, bác sĩ trẻ, cán bộ công tác tại vùng sâu, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn.
Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng bên cạnh khu công nghiệp, dự thảo cần bổ sung người lao động tại tập đoàn và tổng công ty nhà nước vào diện hưởng chính sách. Lấy ví dụ ở Quảng Ninh, nhu cầu nhà ở của cán bộ, công nhân viên ngành than, lực lượng vũ trang, Tổng công ty Đông Bắc của Bộ Quốc phòng là rất lớn. Tuy nhiên, Luật Nhà ở năm 2023 chỉ quy định nhà lưu trú công nhân đầu tư xây dựng trong khu công nghiệp. Vì vậy, tỉnh phải vận dụng, xây dựng mô hình “nhà ở tập thể” hoặc “nhà nghỉ ca” của ngành than để hỗ trợ người lao động xa nhà.
Bà đề nghị Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước hoặc doanh nghiệp có nhiều lao động được đầu tư xây dựng nhà lưu trú, xây dựng trên đất thương mại dịch vụ để công nhân, người lao động thuê. Các dự án này cũng được hưởng các chế độ ưu đãi như dự án nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp.
Bên cạnh nội dung trên, Chính phủ đề xuất đơn giản hóa nhiều thủ tục để đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án. Cụ thể, với dự án nhà ở xã hội đã được chấp thuận chủ trương đầu tư và phù hợp với quy hoạch, kế hoạch phát triển nhà ở đã được phê duyệt, cơ quan nhà nước có thẩm quyền được phép giao chủ đầu tư mà không cần đấu thầu.
Các tiêu chí ưu tiên lựa chọn chủ đầu tư gồm: có chức năng kinh doanh bất động sản; đảm bảo về dư nợ tín dụng, dư nợ trái phiếu; có đủ vốn chủ sở hữu theo quy định; đồng thời có kinh nghiệm và năng lực tài chính phù hợp. Ngoài ra, dự án nhà ở xã hội sẽ được miễn nhiều thủ tục như lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết; không phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi. Chủ đầu tư tự tổ chức thẩm định, phê duyệt và chịu trách nhiệm tuân thủ quy định pháp luật.
Sáng cùng ngày, Quốc hội thảo luận Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng và dự thảo Nghị quyết về việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công. Buổi chiều, các đại biểu thảo luận dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam.
Sơn Hà