Nhiều ý kiến cho rằng ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng để xác định hộ kinh doanh phải nộp thuế chưa phù hợp, bởi với mức này, phần lớn hộ nhỏ lẻ vẫn chưa có lãi sau khi trừ chi phí.
Bộ Tài chính vừa duyệt Đề án chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế với hộ kinh doanh, trong đó quy định ngưỡng doanh thu tính thuế với nhóm này từ 200 triệu đồng mỗi năm trở lên.
Song nhiều tiểu thương cho rằng ngưỡng doanh thu 200 triệu đồng để chuyển sang kê khai là quá thấp, không còn phù hợp với thực tế. Bà Nguyễn Thái Trang, người buôn bán hơn 30 năm tại chợ sỉ An Đông (quận 5 cũ, TP HCM), phân tích: “Giá vốn cao, lời lãi ít, chỉ cần bán vài món là vượt ngưỡng”.
Tương tự, ông Trần Văn An (phương Tây Mỗ, Hà Nội) cho biết gia đình 4 người của ông bán phở, doanh thu khoảng 20 triệu đồng mỗi tháng, chỉ đủ trang trải chi phí sinh hoạt. Theo quy định, hộ kinh doanh có doanh thu 240 triệu đồng mỗi năm như gia đình ông sẽ thuộc nhóm 2, phải nộp thuế 4,5%. Ông cho rằng quy định này chưa phù hợp vì “buôn bán lấy công làm lời, hầu như không có lãi”.
Tiểu thương buôn bán tại một khu chợ ở Hà Nội, tháng 12/2024. Ảnh: Phương Dung
Thực tế, theo chuyên gia thuế, Giám đốc Công ty TNHH kế toán thuế Keytas Lê Văn Tuấn, doanh thu 200 triệu đồng thực tế không tạo ra lợi nhuận với nhiều cơ sở kinh doanh, bởi chỉ riêng chi phí lao động của chủ hộ và người thân hỗ trợ có thể đã vượt mức này.
Ông Tuấn cũng nhìn nhận mức này không đảm bảo công bằng giữa các đối tượng người nộp thuế. Chẳng hạn, một người lao động bình thường đã được giảm trừ thuế thu nhập cá nhân tới 186 triệu đồng một năm, lại không phải chịu rủi ro kinh doanh.
Còn so với doanh nghiệp, một hộ kinh doanh theo phương pháp kê khai sẽ có nghĩa vụ thuế không thấp hơn doanh nghiệp. Bởi tỷ lệ thuế xây dựng cho hộ kinh doanh đã được tham khảo từ tỷ suất đóng thuế theo từng ngành nghề của doanh nghiệp. Thậm chí, hộ kinh doanh lỗ cũng phải đóng và không được chuyển lỗ như doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, ông Tuấn cho rằng ngưỡng chịu thuế quá thấp làm giảm hiệu quả thu ngân sách. Khi nhiều hộ kinh doanh phải kê khai và nộp thuế, cơ quan thuế cũng phải theo dõi, giám sát trong bối cảnh nhân sự đã tinh giản mạnh.
“Một cán bộ phải giám sát hàng nghìn hộ kinh doanh, khiến hiệu quả quản lý giảm sút và áp lực hành chính gia tăng”, ông nói.
Tính tới cuối 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ, cá nhân kinh doanh. Số hộ kinh doanh đang hoạt động ổn định (hộ khoán và kê khai) là 2,2 triệu. Số hộ có doanh thu trên ngưỡng phải nộp thuế – đang áp dụng mức 100 triệu một năm – là 1,3 triệu hộ, chiếm 59% tổng số hộ.
Từ năm sau, ngưỡng chịu thuế này sẽ được nâng lên 200 triệu đồng một năm. Tại một hội thảo vào tháng 6, ngành thuế từng cho biết sẽ kiến nghị sửa đổi các quy định liên quan nhằm hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh phát triển. Chẳng hạn, cơ quan này dự kiến đề xuất tăng ngưỡng doanh thu không chịu thuế giá trị gia tăng và thu nhập cá nhân lên mức phù hợp hơn, 400 triệu đồng một năm.
Cùng quan điểm phải nâng ngưỡng chịu thuế, song các hộ kinh doanh mong muốn nâng lên 1 tỷ đồng, hoặc ít nhất 500-700 triệu đồng mỗi năm, để phản ánh đúng thực tế chi phí và quy mô hoạt động hiện nay.
Mức 1 tỷ đồng cũng được nhiều chuyên gia đồng tình. Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế, tính toán mức giảm trừ với người nộp thuế là 15,5 triệu đồng một tháng (186 triệu đồng một năm), người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng tháng (74 triệu một năm). Giả sử, thu nhập (lãi ròng) của hộ cá nhân ở mức 16% trên doanh thu 1 tỷ đồng thì thu nhập của họ sẽ khoảng 13,3 triệu đồng tháng. Mức này, theo bà Cúc, cũng phù hợp với tiêu chí nâng cao thu nhập bình quân của người dân theo các nghị quyết của Đảng, Nhà nước.
Tương tự, ông Lê Văn Tuấn đánh giá ngưỡng 1 tỷ đồng sẽ giúp hộ kinh doanh bớt gánh nặng nghĩa vụ thuế, có nguồn lực để mở rộng sản xuất – kinh doanh. Đồng thời, họ cũng có thêm nguồn lực để thực hiện việc tuân thủ chính sách thuế như trang bị các thiết bị máy tính tiền, hóa đơn điện tử, chữ ký số – khoản đầu tư ban đầu không nhỏ so với quy mô của các hộ.
Dù vậy, để tăng hiệu quả quản lý thuế, giới chuyên gia cho rằng các hộ kinh doanh vẫn phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, bất kể doanh thu bao nhiêu. Đây là yếu tố then chốt để minh bạch dữ liệu kinh tế và phục vụ quản lý vĩ mô nền kinh tế.
“Để cơ quan quản lý kiểm soát được doanh thu, các hộ vẫn đăng ký thuế, xác định doanh thu và nộp thuế khi vượt quá 1 tỷ đồng, đồng thời xuất hóa đơn điện tử khi người mua yêu cầu để minh bạch, liên thông về dữ liệu hóa đơn, chứng từ”, bà Nguyễn Thị Cúc nói.
Phương Dung – Thi Hà