Trong bối cảnh bị mạng xã hội cạnh tranh gay gắt, nhiều chuyên gia cho rằng báo chí cần trở thành nơi để độc giả kiểm chứng thông tin, cần nâng cao chất lượng.
Tại diễn đàn Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Tầm nhìn kiến tạo không gian phát triển chiều 19/6, Thứ trưởng Văn hóa Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình đánh giá báo chí thế giới đã vận động qua nhiều giai đoạn, sang thiên niên kỷ này đã phát triển rất nhanh, từ website đến tích hợp đa phương tiện, đa nền tảng. Từ năm 2018, sự phát triển cách mạng khoa học công nghệ dẫn đến bước đi rất nhanh của báo chí thế giới. Từ đó đặt ra nhiều thách thức cho báo chí khi phải cạnh tranh với mạng xã hội, chuyển đổi số.
Nền báo chí được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước. Từ sự quan tâm chuyển hóa thành thể chế, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đang hoàn thiện dự thảo Luật Báo chí sửa đổi. Các ban bộ ngành, địa phương bày tỏ ủng hộ, tạo điều kiện cho báo chí phát triển như tổ hợp báo chí, kinh tế báo chí, mở rộng nguồn thu.
Ông Lê Hải Bình tin tưởng vào sự phát triển của báo chí Việt Nam bởi nhiều độc giả tìm điểm neo đậu niềm tin vào báo chí chính thống. Khoảng 40% số người mong chờ tin tức từ báo chí chính thống và có thể tăng tỷ lệ này. Nhiều người mong ước cầm tờ báo in, tỏa mùi mực mới in. Không chỉ ở độc giả lớn tuổi mà ngay cả giới trẻ đều mong chờ những tờ báo in trong các đợt kỷ niệm.
Các đại biểu tham dự diễn đàn Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Ảnh: Hoàng Giang
TS Trần Đăng Tuấn, chuyên gia Báo chí – Truyền thông, nêu thực trạng xã hội vẫn chi nhiều tiền cho truyền thông song báo chí nghèo đi. Truyền hình những năm gần đây giảm doanh thu, nhiều báo bị giảm lượng truy cập, giảm quảng cáo. Trong khi đó, báo chí không thua về tin tức với mạng xã hội, mỗi tờ báo là nguồn máy móc, thu thập được nguồn tin cả nước dồn về. Nhu cầu của xã hội về thông tin khả tín là rất cao. Khi AI xâm nhập thì càng cần nguồn tin khả tín.
Ông Tuấn cho rằng đây là thời điểm báo chí cần nhìn lại chính mình để nâng cao chất lượng, tăng cường báo chí dữ liệu, điều tra phục vụ độc giả, bởi “những năm qua chất lượng báo chí đang giảm sút”. Cùng với đó, báo chí cần kết hợp hoạt động truyền thông như tổ chức sự kiện, thăm dò xã hội, marketing…
TS Lê Quốc Vinh, chuyên gia truyền thông, đánh giá sự bùng nổ của không gian số đã làm thay đổi thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng. Các thuật toán của mạng xã hội gợi ý cho độc giả xem theo nhu cầu, không có nhiều cơ hội xem thông tin phản biện, gợi mở hiểu biết cho công chúng.
Độc giả tiếp nhận thông tin trên mạng xã hội rất nhanh nên báo chí không chạy đua được với mạng xã hội vì cần kiểm chứng, kiểm duyệt thông tin, quá trình xem xét đăng tin phức tạp hơn. Ngoài ra, báo chí cũng gặp thách thức về nguồn thu bởi phụ thuộc quảng cáo mà nguồn này đang suy giảm. Việc thu phí từ độc giả không được vì họ đã quen đọc miễn phí.
Trong bối cảnh đó, ông Vinh cho rằng phải định vị lại vai trò và sứ mệnh của báo chí. Bài toán lớn nhất là tìm niềm tin của độc giả, báo chí cần theo đuổi sự thật, đi đến cùng sự thật. Công chúng vẫn tìm đến báo chí chính thống để kiểm chứng thông tin.
“Báo chí phải là người gác cổng, như ngọn hải đăng, phải đưa tin xác thực. Khi công chúng đang phân vân thông tin đó có tin được hay không thì họ tìm đến báo chí. Đó là cách chúng ta tạo vị thế mới trong trận chiến thông tin”, ông Vinh nói.
TS Lê Quốc Vinh, chuyên gia truyền thông. Ảnh: Hoàng Giang
Ông Vinh cho rằng báo chí cần tạo 4 trụ cột: Chất lượng nội dung là cốt lõi; đổi mới công nghệ và chuyển đổi số toàn diện; đa dạng hóa mô hình kinh doanh bền vững; đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.
Các báo phải có hệ sinh thái, trở thành trung tâm kết nối, tương tác với các diễn đàn mở để mọi người cùng nhau lấp đầy khoảng cách thông tin. Đồng thời, báo chí gia tăng sự tham gia của công chúng, xây dựng cộng đồng trung thành. Các nhà báo không chỉ được đào tạo nghề mà còn cần thêm kỹ năng kinh doanh báo chí, nâng cao đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội, tạo nhân lực bền vững cho các cơ quan báo chí.
Theo ông Vinh, doanh nghiệp sẵn sàng chi tiền vào những nơi tạo ra kênh thông tin giá trị cao, nhân vật có tầm ảnh hưởng, chứ không nhìn vào số người theo dõi kênh đó. Do đó, nhiều báo theo đuổi theo lượng truy cập lớn là không đúng mà phải tạo ra kênh thông tin có giá trị đối với xã hội, tạo ra sức mạnh của mình.
“Báo chí phải thay đổi, không nên chạy theo số người truy cập lớn mà gia tăng chất lượng nội dung”, ông Vinh nói.
Đoàn Loan