Giá điện hai thành phần dự kiến được thí điểm với nhóm khách hàng sản xuất có mức tiêu thụ lớn từ tháng 10, trước khi chính thức áp dụng từ năm sau.
Tại tọa đàm về phát triển thị trường năng lượng do Báo Xây dựng ngày 8/10, ông Trần Hoài Trang, Phó cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) cho biết, Bộ đang chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sớm triển khai thử nghiệm giá điện hai thành phần từ tháng 10.
Theo lãnh đạo Cục Điện lực, việc thử nghiệm sẽ áp dụng với các hộ tiêu thụ điện bình quân lớn hơn 200.000 kWh một tháng, tương ứng khoảng 7.000 cơ sở. Sau giai đoạn này, nhà điều hành sẽ đánh giá tổng kết, quyết định việc đưa giá điện hai thành phần vào thực tiễn hay không.
Ông Trần Hoài Trang, Phó cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương), phát biểu tại tọa đàm, ngày 8/10. Ảnh: Báo Xây dựng
Việt Nam đang áp dụng giá một thành phần, tức tiền trả theo sản lượng dùng. Cách tính này được đánh giá chưa phản ánh chính xác chi phí ngành điện bỏ ra (khấu hao tài sản, đường dây, trạm biến áp…) cho mỗi khách hàng. Với giá hai thành phần, gồm tính theo sản lượng tiêu thụ và công suất đăng ký, khách hàng sẽ trả riêng cho mỗi kW công suất họ đăng ký hàng tháng với nhà cung cấp. Khi không sử dụng, họ vẫn phải trả chi phí này, thay vì ngành điện chịu và thu hồi qua điều chỉnh giá như hiện nay.
Trước đó, Bộ Công Thương đề xuất áp dụng cơ chế giá này theo 4 giai đoạn. Giai đoạn 1, từ nay tới giữa năm sau, cơ chế giá này được thí điểm với doanh nghiệp sản xuất đang theo mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn (sản xuất, kinh doanh).
Ở giai đoạn này, Bộ Công Thương khảo sát, thu thập toàn bộ dữ liệu đo đếm như sản lượng điện, đặc điểm sử dụng…. Từ đó, họ nghiên cứu, đề xuất cách tính phù hợp với thông số đầu vào, nhóm khách hàng sẽ được thử nghiệm chính thức.
Theo ông Nguyễn Quốc Dũng, Trưởng ban Kinh doanh của EVN, giá điện hai thành phần đã được nhiều nước áp dụng do đây là phương pháp tính đúng nhất, đáp ứng nhu cầu phụ tải.
Ông Dũng đánh giá hiện hạ tầng kỹ thuật của Việt Nam tương đối tốt, hệ thống công tơ điện tử có thể thu thập số liệu đo đếm từ xa và xác định được công suất trong 30 phút một lần. Hạ tầng cơ sở trong truyền dẫn cũng tương đối tốt, là điều kiện cơ bản để triển khai giá điện hai thành phần.
Đại diện EVN cho biết, giá điện hai thành phần được kỳ vọng phản ánh chính xác hơn chi phí đầu tư của hệ thống để đảm bảo cung cấp đủ công suất cho người dùng. Ví dụ, với giá điện một thành phần như đang áp dụng, hai hộ sử dụng điện giống nhau về mục đích và sản lượng sẽ phải trả tiền điện giống nhau. Còn với giá điện hai thành phần, họ sẽ trả giá điện năng giống nhau, và giá công suất phụ thuộc vào hành vi sử dụng của khách hàng.
“Trước đây, người dùng muốn tiết kiệm cần giảm lượng điện năng sử dụng nhưng giờ họ có thể đạt được bằng việc tối ưu cách sử dụng”, ông Dũng nói. Như vậy, theo đại diện EVN, người dùng có thể lựa chọn điều chỉnh hành vi, cách thức sử dụng để giảm công suất, từ đó giảm chi phí.
Thực tế, cải cách cơ chế giá bán lẻ điện cần được xem xét trong thời điểm Việt Nam đang chuyển đổi sang cơ chế thị trường phát điện, bán buôn, bán lẻ điện. Tuy nhiên, việc áp dụng giá hai thành phần sẽ tác động đến các nhóm khách hàng, các hộ sử dụng điện do số tiền phải thanh toán có thể tăng hoặc giảm so với cơ chế hiện nay. Do đó, việc thay đổi cơ chế tính giá điện cần có lộ trình phù hợp, song song với truyền thông để tạo đồng thuận.
Phương Dung