Lắp đặt điện mặt trời mái nhà phải thông báo – Ảnh: N.HIỂN
Mới đây Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có đề xuất bổ sung quy định: Tổ chức, cá nhân lắp đặt điện mặt trời mái nhà để tự dùng nhưng không thông báo hoặc đăng ký với cơ quan quản lý, sẽ bị xử lý theo pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực.
Phải thông báo tới nhiều đầu mối
Trên thực tế, việc lắp đặt điện mặt trời phải thực hiện nghĩa vụ thông báo với các cơ quan chức năng đã được quy định tại Nghị định 58/2025 quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới.
Trong đó, với nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ là hệ thống điện mặt trời mái nhà, dù không đấu nối với hệ thống điện quốc gia, hay có thực hiện đấu nối, đều phải có thông báo tới các cơ quan chức năng. Bao gồm gửi thông báo tới Sở Công Thương, đơn vị điện lực cấp tỉnh, Sở Xây dựng và cơ quan phòng cháy chữa cháy.
Cụ thể: Hộ gia đình sử dụng nhà ở riêng lẻ phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ có công suất nhỏ hơn 100kW và đấu nối với hệ thống điện quốc gia gửi thông báo theo mẫu để quản lý, theo dõi, hướng dẫn thực hiện theo quy định pháp luật.
Các thông tin gửi gồm: Tên tổ chức, cá nhân; loại hình nguồn điện, quy mô công suất; mục đích, địa điểm, thời điểm bắt đầu thực hiện, thời điểm hoàn thành. Thông báo này được gửi theo mẫu tới các đơn vị trên.
Cũng theo nghị định này, việc phát triển nguồn điện mặt trời tự sản xuất, tự tiêu thụ nếu không sử dụng hết sẽ được bán sản lượng điện dư lên lưới, song phải bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật về đầu tư, xây dựng, đất đai, bảo vệ môi trường, an toàn, phòng cháy chữa cháy.
Đặc biệt, tổ chức, cá nhân không được nhập khẩu các thiết bị điện đã qua sử dụng để lắp đặt, khi kết nối phải đảm bảo an toàn cho hệ thống điện.
Với nguồn có công suất lắp đặt từ 100kW trở lên, phải có trách nhiệm trang bị thiết bị, phương tiện kết nối với hệ thống thu thập, giám sát, điều khiển của cấp điều độ phân phối…
Cùng đó, khi phát điện dư lên lưới phải tuân thủ lệnh điều độ, điều khiển trong hệ thống điện. Trong trường hợp xảy ra tình huống đe dọa đến khả năng bảo đảm cung cấp điện, các cấp điều độ hệ thống điện.
Sao không đơn giản thủ tục để người dân thuận tiện?
Đồng tình với việc cần phải thực hiện nghĩa vụ thông báo về việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà nhằm đảm bảo an toàn, an ninh hệ thống, song chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh – đặt vấn đề là việc thực hiện các thủ tục hiện nay đang phức tạp.
Bởi theo quy định, hệ thống điện mặt trời mái nhà có đấu nối hay không nối lưới điện quốc gia đều phải gửi thông báo tới nhiều cơ quan khác nhau. “Tại sao không đơn giản hóa thủ tục chỉ thông báo một cửa tới cổng dịch vụ công quốc gia, hoặc một cơ quan chức năng như Sở Công Thương?” – ông Sơn nêu vấn đề.
Thực tế, các nước trên thế giới đều yêu cầu đăng ký khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà. Như tại Đức, luật về nguồn năng lượng tái tạo yêu cầu phải đăng ký, nhằm giúp đảm bảo tính ổn định và hiệu quả của lưới điện.
Với Ấn Độ, người dân sẽ đăng ký lắp đặt qua cổng thông tin điện tử và được kết nối với công ty phân phối điện (DISCOM) để rà soát hồ sơ, nếu đạt yêu cầu sẽ được lắp đặt. Hay tại Úc, việc lắp đặt qua chương trình mục tiêu năng lượng tái tạo (RET) đảm bảo thiết bị đạt các tiêu chuẩn và có xuất xứ rõ ràng.
Vì vậy, ông Sơn cho rằng việc lắp đặt và phải thông báo là cần thiết để đảm bảo vận hành hệ thống, song cần đơn giản hóa các thủ tục thực hiện nghĩa vụ thông báo để tạo sự thuận tiện cho người dân, doanh nghiệp.
Từ thực tiễn, ông Ngô Văn Vinh, Giám đốc Focus solar – đơn vị chuyên lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời miền Bắc – cho hay hầu hết việc làm các thủ tục đăng ký lắp đặt điện mặt trời mái nhà do các đơn vị lắp đặt thực hiện “trọn gói” trong gói dịch vụ lắp đặt.
Mặc dù việc đăng ký không quá phức tạp, khi chỉ gửi thông báo đến các cơ quan chức năng liên quan được quy định, song nếu rút gọn được thủ tục thông thoáng sẽ thuận tiện hơn cho người lắp đặt.
Ông Vinh ví dụ, hiện cơ quan điện lực cũng đã có cổng đăng ký thông tin dịch vụ, nhưng không đăng ký được qua kênh online mà chỉ đăng ký với điện lực địa phương. Do đó nếu việc triển khai đăng ký online, đơn giản thủ tục sẽ giúp cho người lắp đặt hệ thống điện mặt trời triển khai hiệu quả, thuận tiện hơn.