‘Bắt cóc online’ là cách tội phạm sử dụng công nghệ để thao túng tâm lý, ép nạn nhân ngắt kết nối với thế giới bên ngoài, rồi tống tiền gia đình hoặc buôn người.
“Chúng tôi vừa bắt giữ một đối tượng vận chuyển ma túy. Trong tang vật có thông tin cho thấy cháu liên quan”, chiều 15/6, Hải, học sinh lớp 11 ở Cao Bằng, bất ngờ nhận được cuộc gọi từ số máy lạ. Người này tự xưng là công an, đề nghị Hải chuyển qua cuộc gọi video trên zalo để chuyển thông tin, hình ảnh liên quan.
Dù liên tục nói “cháu không biết gì cả” song Hải vẫn làm theo lời “công an online”. Trong cuộc gọi video trên zalo, Hải “run bần bật” khi thấy hình ảnh một người bị còng tay ngồi cạnh gói ma túy, xung quanh có vài người mặc trang phục cảnh sát. Chúng còn nhắn tin gửi giấy tờ ghi chính xác họ tên, địa chỉ và thông tin cá nhân của Hải qua zalo.
“Đây là lệnh bắt giữ và phong tỏa tài sản. Cháu phải hợp tác ngay. Vào phòng zoom – một nền tảng giao tiếp trực tuyến, để làm việc với cơ quan điều tra. Tuyệt đối không được cho ai biết”, công an dỏm ra lệnh.
Trong phòng zoom, Hải bị một nhóm người mặc quân phục “quây” liên tục đọc điều luật của nhiều tội danh nguy hiểm về ma túy, hình sự nhằm thao túng tâm lý. Khi cậu thanh niên 17 tuổi, run sợ, không kiểm soát được nhận thức bản thân, chúng bắt đầu yêu cầu mở mật khẩu tài khoản ngân hàng để “kiểm tra tiền sạch”.
Thấy không có tiền, “công an” chuyển hướng, đề nghị mở két sắt trong nhà ra để chứng minh, nếu không làm coi như chống đối pháp luật. Khi Hải đáp “chìa khóa bố mẹ giữ”, chúng bảo đi mua búa và xà beng để phá và “phải làm ngay, bởi đây là lệnh điều tra”.
Vừa lo sợ vừa nhân lúc bố mẹ đi vắng, nam sinh phá khóa két sắt của gia đình và quay cho chúng xem bên trong có nhiều trang sức vàng. Thấy vậy, nhóm kẻ xấu dụ dỗ Hải đem hết vàng đi bán để chứng minh vô tội.
Trong khi cậu mang vàng đi bán thì bố mẹ trở về, thấy két sắt bị phá đã trình báo công an. Rất may, Hải chưa kịp bán đồ thì được công an tìm thấy.
Một nam sinh viên bị bắt cóc online, lừa ra ngôi nhà hoang một mình. Ảnh: Công an tỉnh Phú Thọ
Những học sinh, sinh viên bị lừa như Hải thời gian gần đây không ít, công an gọi đó là chiêu lừa “bắt cóc online”. Đây là biến thể nguy hiểm của lừa đảo trực tuyến khi mà tội phạm sử dụng công nghệ để thao túng tâm lý, ép nạn nhân cắt đứt kết nối với thế giới bên ngoài, rồi tống tiền gia đình hoặc buôn người.
Từ tháng 7/2025, khi vào mùa nhập học, thủ đoạn này bùng nổ với quy mô lớn hơn, tập trung tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng, Quảng Ninh. Thống kê từ giữa năm 2024 đến 8/2025 của Bộ Công an cho thấy có 50 nạn nhân bị bắt cóc online được giải cứu thành công. Tất cả đều từ 18 đến 22 tuổi, chủ yếu là học sinh, sinh viên và nữ giới chiếm đến 90%.
Thủ đoạn chung
Theo Liên minh niềm tin số thuộc Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, thủ đoạn bắt cóc online được chuẩn bị kỹ lưỡng theo một kịch bản dựng sẵn. Chúng bắt đầu bằng việc giả mạo thông tin như vờ là cán bộ công an, viện kiểm sát, tòa án, để gọi điện dọa nạn nhân đang liên quan đến ma túy, rửa tiền. Các bằng chứng giả như lệnh bắt ghi rõ thông tin cá nhân cũng được bịa ra để tăng sức nặng.
Sau khi thao túng tâm lý thành công để nạn nhân rơi vào hoảng loạn, chúng yêu cầu giữ bí mật tuyệt đối, tháo SIM điện thoại, bật chế độ máy bay, chỉ liên lạc qua ứng dụng zalo, Telegram. Tiếp đến, họ hướng dẫn “con mồi” di chuyển đến nơi kín đáo như nhà nghỉ, biên giới và yêu cầu báo vị trí định kỳ. Một số trường hợp, chúng còn ép cung cấp hình ảnh, video nhạy cảm hoặc tự tạo dấu vết hành hung để tăng tính thuyết phục.
Cô lập nạn nhân xong, nhóm lừa đảo chuyển sang bước 2 – tống tiền gia đình. Thông thường, chúng dùng chính tài khoản mạng xã hội đã chiếm đoạt được để thông báo bị bắt cóc, kèm theo các “đe dọa kinh hoàng” như sẽ chặt tay chân, bán nội tạng, phát tán nội dung nhạy cảm.
Cuối cùng, nhóm lừa đảo bắt gia đình nạn nhân phải chuyển tiền ngay lập tức từ hàng trăm triệu đến vài tỷ đồng vào tài khoản chỉ định. Khi thấy gia đình kiệt quệ tài chính hoặc lực lượng chức năng can thiệp, kẻ xấu mới dừng tay.
Những kẻ giả công an cho nạn nhân thấy hình ảnh “đang hỏi cung tội phạm” (đồng phạm đóng giả) trong phòng hỏi cung và khai nhận có liên quan đến người được gọi video. Ảnh: Công an Cần Thơ
Điển hình như trường hợp của Linh, sinh viên đại học năm thứ nhất ở Hà Nội. Đầu tháng 1/2025 khi đang ở phòng trọ, Linh nhận được cuộc gọi từ số lạ tự xưng là cán bộ Cục Cảnh sát hình sự dọa sẽ bắt giữ vì liên quan đường dây rửa tiền.
Bằng các chiêu thức như đã chỉ ra ở trên, chúng gửi lệnh bắt giả kèm theo thông tin cá nhân chi tiết, diễn cảnh công an đang làm việc trong phòng zoom, khiến Linh tin mình liên quan đến pháp luật. Sau đó theo hướng dẫn, nữ sinh giữ kín với gia đình, rời phòng trọ đi thuê khách sạn để “đảm bảo an toàn, bí mật phục vụ quá trình điều tra”.
Tại khách sạn, Linh tiếp tục bị gieo rắc suy nghĩ phải tự chứng minh mình vô tội, như có khả năng tài chính, nguồn tiền sạch, không liên quan đến rửa tiền, ma túy. Khi biết cô không có đủ tiền trong tài khoản, chúng hướng dẫn tự dàn cảnh bị bắt cóc để gia đình chuyển tiền chuộc. Linh đồng ý, tự làm rối tóc, ướt quần áo, gây thương tích lên tay chân, sử dụng dây rèm cửa buộc chân, buộc tay và quay video clip gửi cho chúng.
Do quá lo sợ, gia đình nữ sinh đã vay mượn và chuyển khoản 500 triệu đồng để chuộc con. Trưa hôm sau, Linh được công an tìm thấy và giải cứu tại khách sạn.
Từ những vụ việc như trên, Liên minh niềm tin số đánh giá rằng hậu quả không dừng ở tiền bạc mà nạn nhân sau đó thường rơi vào sốc tâm lý, lo âu kéo dài, gia đình sa sút tinh thần.
Cách đối phó
Theo cơ quan an ninh mạng, mấu chốt của bắt cóc online là khiến nạn nhân tự cô lập, mất kết nối với gia đình, bạn bè. Song kết nối lại chính là chìa khóa để thoát ra khỏi bẫy lừa đảo.
Nếu bị đe dọa, mọi người đừng hoảng sợ mà ngay lập tức cần “chặn số, chụp màn hình tin nhắn và báo công an, kể ngay cho thầy cô giáo, bố mẹ”.
Đúc kết từ những vụ lừa đảo, nhà chức trách cho hay kẻ lừa đảo chỉ thành công khi “ngắt kết nối” được mục tiêu với những người xung quanh. Mỗi giây im lặng của nạn nhân là một viên gạch xây nên bức tường cô lập, nơi họ phải một mình đối mặt với toàn bộ sự tinh vi của nhóm lừa đảo. Bởi thế, chỉ cần vô tình ngắt kết nối với gia đình, bạn bè, nạn nhân sẽ rơi “một nửa vào bẫy lừa đảo”.
“Không phải lúc nào chúng ta cũng đủ kiến thức, kỹ năng để nhận ra chiêu trò lừa đảo luôn biến hóa của tội phạm. Song thực tế đã chứng minh, sự kết nối, chia sẻ vấn đề gặp phải với những người xung quanh sẽ giúp thoát khỏi lưới lừa đảo trực tuyến bủa vây”, nhà chức trách đưa ra lời khuyên.