Thủ tướng gặp mặt các doanh nghiệp nhân Ngày Doanh nhân Việt Nam – Ảnh: VGP
Khi nhìn vào bản đồ phát triển của Việt Nam trong những năm gần đây, có một nhân tố không thể bỏ qua: đội ngũ doanh nhân.
Họ không chỉ là người tạo ra của cải, của cải ấy vượt lên và lan rộng, mà còn là lực lượng đầu tàu dẫn dắt quốc gia vươn mình bước vào kỷ nguyên mới: đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, xanh hóa nền kinh tế.
Theo các báo cáo của Bộ Tài chính – đầu tư doanh nghiệp và doanh nhân hiện góp khoảng 60 % GDP, sử dụng khoảng 85% lực lượng lao động của cả nước, đảm nhiệm gần 98% kim ngạch xuất nhập khẩu.
Cũng có những số liệu khác cho thấy khu vực kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 50-51% GDP, và hơn 30% nguồn thu ngân sách quốc gia, đồng thời tạo việc làm cho hơn 40 triệu lao động.
Chính vì vậy, vai trò của doanh nhân – không chỉ tạo ra lợi nhuận cá nhân mà trong việc dẫn dắt quốc gia – là rất rõ rệt.
Vậy, trong kỷ nguyên mới, doanh nhân Việt Nam có thể làm gì để cùng đất nước “vươn mình”?
Đổi mới sáng tạo và nâng tầm năng lực cạnh tranh
Trước hết, doanh nhân phải chuyển từ tư duy “bám vào lợi thế tài nguyên, chi phí rẻ nhân công” sang tư duy chủ lực: đổi mới sáng tạo, nghiên cứu – phát triển và công nghệ lõi.
Trong thế giới ngày nay, nếu doanh nghiệp không làm chủ công nghệ sẽ dễ bị đối tác nước ngoài “khiến mình làm gia công” với biên lợi nhuận thấp, hoặc bị đẩy ra khỏi chuỗi giá trị cao.
Việt Nam đã đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh tế tư nhân sẽ đóng góp khoảng 55-58% GDP, giải quyết việc làm cho 84-85% lực lượng lao động, tốc độ tăng trưởng bình quân từ 10-12% mỗi năm.
Nhưng để đạt mục tiêu ấy, doanh nhân không thể chỉ làm ăn truyền thống, họ phải trở thành nhân tố dẫn dắt trong các lĩnh vực công nghệ cao, nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn, logistics thông minh, công nghệ sinh học, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo.
Một doanh nghiệp hiện đại không chỉ sản xuất mà còn phải là “nhà thiết kế hệ thống”, nhà kiểm soát dữ liệu, nhà đưa ra giải pháp.
Ví dụ doanh nghiệp sản xuất có thể tích hợp IoT để giám sát năng lượng, tối ưu hóa dòng máy móc, giảm hao hụt; doanh nghiệp nông nghiệp có thể ứng dụng cảm biến để kiểm soát đầu vào, từ đó giảm hóa chất, tăng hiệu quả, thân thiện môi trường. Khi mỗi doanh nhân nghĩ như kỹ sư, nhà quản trị và nhà đổi mới thì họ sẽ cùng quốc gia tiến lên.
Xây dựng thương hiệu quốc gia “Made in Vietnam” có giá trị
Doanh nhân lớn mạnh không chỉ để cạnh tranh trong nước mà còn để đưa thương hiệu Việt ra thế giới. Khi hàng hóa Việt Nam ngày càng được người tiêu dùng quốc tế đánh giá cao không chỉ vì giá rẻ mà còn vì chất lượng, tính bền vững thì doanh nghiệp trong nước sẽ đóng vai trò đầu tàu trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Điều này đòi hỏi doanh nhân phải không ngừng nâng chất sản phẩm, về quản trị, kiểm định chất lượng, chứng nhận quốc tế, tuân thủ ESG (môi trường, xã hội, quản trị) để đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường xuất khẩu. Trong kỷ nguyên hợp tác quốc tế, chuỗi cung ứng toàn cầu, nếu doanh nghiệp Việt không đủ uy tín sẽ bị bỏ lại.
Hơn nữa, mỗi doanh nghiệp mạnh, thương hiệu lớn là “đại sứ mềm” của nước nhà, góp phần tạo ra niềm tin với đối tác quốc tế, làm đòn bẩy để mở cửa thị trường khó hơn và nâng cao vị thế thương hiệu quốc gia.
Gắn kết trách nhiệm xã hội và môi trường trong kinh doanh
Một trong những điểm khác biệt lớn giữa doanh nhân thế kỷ 21 và doanh nhân truyền thống là “trách nhiệm xã hội” và yếu tố môi trường không còn là phần phụ mà là phần căn bản. Người tiêu dùng, nhà đầu tư, đối tác ngày càng ưu tiên doanh nghiệp có uy tín xanh – minh bạch về phát thải, xử lý chất thải, tiêu thụ năng lượng sạch, chuỗi cung ứng bền vững.
Doanh nhân phải đưa yếu tố môi trường vào chiến lược: từ lựa chọn nguyên liệu, thiết kế sản phẩm thân thiện môi trường, quản lý chuỗi cung ứng sạch, đầu tư vào năng lượng tái tạo, đến thu hồi – tái chế sản phẩm, minh bạch báo cáo. Khi đó doanh nghiệp không đơn thuần là “cỗ máy sinh lời” mà là “cổ máy phát triển bền vững”.
Nếu hàng loạt doanh nghiệp Việt làm việc này, không chỉ giá trị công ty được nâng lên mà môi trường sống của đất nước cũng được cải thiện, chi phí xã hội giảm, niềm tin giữa doanh nghiệp và cộng đồng được củng cố.
Nâng cao nhân lực, chuyển đổi số và quản trị hiện đại
Các doanh nhân TP.HCM nâng ly chúc mừng tại lễ tôn vinh, thể hiện tinh thần đoàn kết, sẻ chia và quyết tâm đồng hành cùng sự phát triển của thành phố – Ảnh: NHẬT XUÂN
Kỷ nguyên mới là kỷ nguyên dữ liệu, kỷ nguyên chuyển đổi số. Doanh nhân Việt phải nhìn nhận chuyển đổi số không là “mốt”, mà là điều kiện sống còn.
Cần đầu tư nhân lực chất lượng cao: kỹ sư, lập trình viên, dữ liệu, nhà phân tích thị trường, sáng tạo sản phẩm…
Áp dụng hệ thống quản trị hiện đại: quản lý chuỗi cung ứng số hóa, quản lý dự án linh hoạt, trí tuệ nhân tạo hỗ trợ ra quyết định.
Đào tạo tinh thần học – thích nghi – đổi mới trong doanh nghiệp, để khi thị trường thay đổi nhanh chóng, doanh nghiệp vẫn nhanh nhẹn.
Khi người lao động trong doanh nghiệp được tiếp cận công nghệ, được nâng cao kỹ năng, thì bản thân họ trở thành tài sản giá trị, đóng góp mạnh mẽ cho tăng năng suất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh.
Hợp tác công – tư, kiến tạo hệ sinh thái hỗ trợ
Doanh nhân không thể làm một mình. Để vươn mình, họ cần hợp lực với chính quyền, với các viện nghiên cứu, trường đại học, quỹ hỗ trợ khởi nghiệp, tổ chức quốc tế. Chính phủ có thể tạo điều kiện về cơ chế, tài chính ưu đãi, giảm rào cản thủ tục, cung cấp hạ tầng số, hỗ trợ chuyển đổi xanh; doanh nhân cần chủ động hợp tác, kiến nghị, đóng góp chính sách, thử nghiệm mô hình mới, lan tỏa kinh nghiệm.
Một nền kinh tế mới không cấu thành từ hàng triệu doanh nghiệp đơn độc, mà từ một hệ sinh thái: doanh nhân dẫn dắt, nhà nước tạo điều kiện, xã hội giám sát, đó mới là “kỷ nguyên vươn mình”.
Doanh nhân Việt Nam hôm nay đang đứng ở ngã ba đường: nếu tiếp tục làm theo lối cũ, có thể sẽ bị bỏ lại; nếu chịu thay đổi, nỗ lực đổi mới và đảm đương vai trò đầu tàu – có thể giúp đất nước bứt phá.
Thế hệ doanh nhân mới cần “đi trước, mở đường”: mang trong mình khát khao công nghệ, trách nhiệm xã hội, tinh thần hợp tác và bản lĩnh quốc tế. Khi nhiều doanh nghiệp Việt mạnh lên, không riêng về lợi nhuận mà về ý nghĩa, đất nước sẽ không chỉ phát triển, mà thực sự vươn mình.