Giá cà phê lập đỉnh, xuất khẩu tăng mạnh tạo cú hích cho nhiều doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu, rót cả nghìn tỷ đồng mở rộng nhà máy.
Từ đầu quý II, Highlands Coffee đã khánh thành nhà máy rang xay tại Bà Rịa – Vũng Tàu, với vốn đầu tư 500 tỷ đồng và mục tiêu đạt công suất 75.000 tấn mỗi năm. Nhà máy ứng dụng công nghệ của Đức, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng.
Tháng 3 vừa qua, Trung Nguyên Legend cũng khởi công Nhà máy cà phê năng lượng tại Buôn Ma Thuột (Đăk Lăk) với tổng vốn đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng. Dự án ứng dụng công nghệ hiện đại từ Đức, Ý và hợp tác với các thương hiệu công nghệ hàng đầu, hướng tới chế biến sâu và tinh, tạo ra nguyên liệu giá trị cao. Đây là nhà máy cà phê lớn nhất Đông Nam Á, được kỳ vọng nâng tầm vị thế ngành cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Đăk Lăk Nguyễn Tuấn Hà cho biết dự án không chỉ thúc đẩy ngành công nghiệp cà phê mà còn tạo việc làm, nâng cao thu nhập người dân và đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế địa phương.
Không đứng ngoài cuộc đua, Công ty cổ phần Phúc Sinh, chuyên xuất khẩu cà phê và hồ tiêu, chuẩn bị khởi công nhà máy trị giá 500 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành năm 2026.
Trong khi đó, Nestlé, với vị thế là tập đoàn FDI lớn nhất trong ngành, đã được Đồng Nai chấp thuận tăng thêm gần 2.000 tỷ đồng vào nhà máy Trị An, nâng tổng vốn đầu tư vượt 4.300 tỷ đồng giai đoạn 2024-2025. Sản phẩm từ nhà máy này sẽ tiếp tục được xuất khẩu sang hơn 35 quốc gia, gồm Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc. Với tổng đầu tư gần chạm mốc 20.200 tỷ đồng…
Phối cảnh nhà máy cà phê của Trung Nguyên. Ảnh: Công ty cung cấp
Lý giải về việc đầu tư mạnh vào nhà máy chế biến, Chủ tịch Phúc Sinh Phan Minh Thông cho rằng việc tự chủ khâu sản xuất là cách để kiểm soát chất lượng và nâng cao lợi thế cạnh tranh khi tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Ông cũng cho biết thêm, nhà máy mới sẽ ứng dụng các tiêu chuẩn chế biến cao cấp để tiếp cận trực tiếp những thị trường khó tính như châu Âu và Nhật Bản.
Còn theo Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (Vicofa), giá cà phê tăng mạnh trong 30 năm qua là động lực chính khiến các doanh nghiệp đẩy nhanh đầu tư vào công nghệ và chế biến. “Ai cũng muốn tăng giá trị sản phẩm thay vì chỉ bán cà phê nhân như trước”, Chủ tịch Vicofa Nguyễn Nam Hải nhận định.
Ông Hải cũng cho rằng việc tận dụng giai đoạn giá cao hiện tại để chuyển dịch từ thô sang chế biến là cấp thiết. Đầu tư công nghệ không chỉ giúp tăng giá trị xuất khẩu mà còn mang lại lợi ích bền vững cho toàn chuỗi, từ người trồng đến nhà phân phối.
Thành công bước đầu của việc xây nhà máy chế biến sâu đã được ghi nhận tại Intimex – doanh nghiệp thường xuyên nằm trong top 3 về sản lượng cà phê xuất khẩu. Nhà máy cà phê hòa tan Intimex tại Bình Dương hiện vận hành 100% công suất, đạt 4.000 tấn mỗi năm. Tuy nhiên, năng lực cung ứng của nhà máy vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu thị trường. Doanh nghiệp này đang chuẩn bị đầu tư giai đoạn hai, nhằm nâng công suất lên 8.000 tấn, với tham vọng đạt 20.000 tấn vào năm 2026 và trở thành đơn vị dẫn đầu xuất khẩu cà phê hòa tan của Việt Nam.
Thống kê từ Cục Hải quan cho thấy trong nửa đầu tháng 4, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 83.500 tấn cà phê, thu về gần 483 triệu USD. Dù lượng giảm nhẹ, giá trị lại tăng vọt. Tính từ đầu năm đến giữa tháng 4, Việt Nam đã xuất khẩu 581.000 tấn, thu về 3,3 tỷ USD – giảm 13,5% về lượng nhưng tăng gần 47% về giá trị. Giá xuất khẩu bình quân đạt 5.685 USD/tấn, tăng gần 70% so với cùng kỳ.
Những con số này cho thấy cơ hội phát triển đang mở rộng mạnh mẽ cho ngành cà phê Việt Nam. Tuy nhiên, để bứt phá thành “cường quốc chế biến”, các doanh nghiệp cần nhiều hơn – cần tư duy đổi mới, công nghệ hiện đại và chiến lược xây dựng thương hiệu. Làn sóng xây dựng nhà máy hiện nay mới chỉ là điểm khởi đầu cho hành trình đó.
Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận định rằng việc đẩy mạnh chế biến sâu không chỉ nhằm tận dụng giá cao, mà còn giúp doanh nghiệp làm chủ nguồn hàng, nâng cao sức cạnh tranh và tối ưu hóa lợi nhuận. Cà phê chế biến có biên lợi nhuận cao hơn nhiều lần so với cà phê thô, đồng thời đáp ứng xu hướng tiêu dùng toàn cầu hướng đến sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và giá trị gia tăng.
Trong đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực đến năm 2030, Bộ này cũng đặt mục tiêu nâng tỷ trọng cà phê chế biến lên 25% tổng kim ngạch xuất khẩu, so với 15% hiện tại. Đây là bước đi nhằm tiến đến mốc 6 tỷ USD kim ngạch cà phê vào năm 2030 – một mục tiêu tham vọng nhưng đang dần trở nên khả thi hơn bao giờ hết.
Thi Hà