Bắc NinhVừa lùa đàn lợn lên chỏm đất cao, bà Nhã quay lại thấy nước sông Thương tràn qua đê bao, chiếm hết không gian tầng một ngôi nhà chỉ trong 30 phút.
Nhà bà Nguyễn Thị Nhã, thôn Sàn, xã Tiên Lục, nằm cách đê bao khoảng 500 m. Tối 7/10, bà xách phích nước ra ngoài bờ sông Thương cho bộ đội, dân quân xã đang hộ đê bao – đoạn đê phía gần sông, thấp hơn đê chính, có vai trò bảo vệ khu dân cư và giảm áp lực cho đê chính.
Mấy ngày qua, ảnh hưởng của bão Matmo, địa phương mưa to, nước sông Thương liên tục dâng cao, vượt báo động ba. Con sông bắt nguồn từ Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn, chảy vào địa phận Bắc Giang cũ, hợp lưu với sông Lục Nam, sông Cầu tạo thành hệ thống sông Thái Bình.
Trong đêm, ôtô liên tục ra vào chở đất cát thành đống. Người dân xúc cát cho vào bao tải, rồi xếp chồng lên tạo tường thành chắn nước lũ đang dâng, vỗ ì oặp vào mạn đê. Nhìn nước sông chỉ còn cách mặt đê gần nửa mét, bà Nhã lắc đầu “không biết có trụ nổi qua đêm”.
Nước cuồn cuộn tràn vào xóm làng, rạng sáng 8/10. Video: Tư Tuyến
Người sống ven sông quen phòng bị mỗi đợt mưa bão, bà vội trở về tìm chỗ cao cho đàn lợn tránh trú. 13 con lợn nái, 30 con lợn thịt là vốn liếng dành dụm ăn Tết. Anh Huỳnh con rể từ xóm Ngoài vào giúp bố mẹ vợ di tản đàn gia súc lên cao. Xung quanh các gia đình cũng tất bật chuyển đồ, kê cao thóc lúa.
Gần nửa đêm, ông Nguyễn Văn Lung, chồng bà Nhã từ ngoài sông chạy về báo “nước còn một gang tay là tràn mặt đê”. Ai nấy tăng tốc sơ tán, lùa lợn lên khu đất cao nhất làng tránh lụt.
1h30 ngày 8/10, cả gia đình buộc xong chuồng tạm cho đàn lợn cũng là lúc đê bao vỡ, nước sông Thương tràn vào xóm làng. “Tiếng nước chảy rào rào như thác, chạy được cái gì thì chạy, còn không đành bỏ chìm trong nước”, bà Nhã kể.
Chỉ 15 phút, nước đã tràn đến cây nhãn đầu cổng ngôi nhà và trong nửa tiếng đã ngập gần hết tầng một. Vợ chồng bà với anh con rể chỉ kịp bê quần áo, một ít bát đũa, xoong nồi lên tầng hai.
Trong xóm, xuồng cứu hộ của bộ đội, dân quân liên tục ra vào sơ tán dân. Tiếng nước lũ ào ào át tiếng người gọi nhau. Điện mất, vợ chồng bà Nhã chuyển sinh hoạt lên tầng hai, không theo xuồng ra ngoài vì chỗ nào cũng ngập. 60 năm cuộc đời, bà Nhã trải qua ba trận lụt lịch sử vào năm 1971, 1986 và 2025, riêng trận rạng sáng 8/10 bà muốn “đứt hơi” vì nước lên quá nhanh.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh, tuyến đê bao thôn Ngoài, thôn Đụn bị tràn, sau đó vỡ hai đoạn dài 70 m khiến chính quyền phải di dời hơn 500 hộ dân khỏi vùng ngập lụt. Thời điểm đê bao vỡ, lũ sông Thương tại trạm Cầu Sơn đã lên 16,64 m, vượt báo động ba 0,64 m.
Nước lụt xưởng mộc nhà người dân thôn Sàn, chiều 8/10. Ảnh: Bùi Tư
Ở cách đê chưa tới một cây số, anh Huỳnh nghe rõ “tiếng nước lũ ào ào tràn về”, càng nóng ruột đuổi hơn 50 con lợn lên cao. Trong khi bố mẹ anh tìm giấy tờ tùy thân, ôm theo quần áo, đồ ăn lên tầng.
Chỗ trú ban đầu cao 2 m, sau nước tràn lên khiến chủ trại phải lùa tiếp vật nuôi lên chỏm đất cao nhất làng, nhưng cuối cùng vẫn lạc mất 8 con không biết trôi đâu. Thôn Sàn nhiều hộ chăn nuôi, làm xưởng mộc, một số hộ dân không kịp sơ tán đành để máy móc chìm trong nước lụt.
“Mưa lũ dài ngày ai nấy đề phòng, chuẩn bị tinh thần sơ tán rồi, nhưng không nghĩ nước dâng nhanh thế”, người đàn ông rầu rĩ kể.
Sau một ngày, nước lụt chững lại nhưng vẫn ngập ngang nhà, muốn di chuyển phải dùng xuồng. Đàn lợn đánh lên cao mới được ăn một bữa. Anh Huỳnh không biết “gia tài” có chịu nổi đến khi nước rút. Các nhà trong xóm bị nước lũ chia cắt, đồ ăn được chính quyền tiếp tế bằng xuồng.
Chị Bùi Thị Tư, trú tại thôn Ngoài – cách đê vài cây số, cho biết ở chỗ cao nhưng nước lụt vẫn dâng qua mặt đường nhựa tràn vào sân, nhiều vị trí chảy xiết thành dòng. Năm ngoái, bão Yagi khiến nước lũ lên nhanh song vùng này không ngập.
“Năm nay nước tràn trề, chỗ nào cũng bì bõm đến bụng, đến ngực. Người già kể lụt năm 1986 cũng chưa to bằng năm nay”, người phụ nữ 40 tuổi kể.
Ngập lụt Bắc Ninh nhìn từ trực thăng Trung đoàn 916 đi cứu hộ vùng lũ, ngày 8/10. Video: Quân chủng Phòng không Không quân
Ngày 8/10 mưa dứt, song lũ sông Cầu, sông Thương tiếp tục dâng. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia cho biết lúc 2h hôm nay, lũ sông Thương tại trạm Cầu Sơn đã đạt đỉnh 18,37 m, vượt báo động ba 2,37 m; lũ tại trạm Phủ Lạng Thương đạt đỉnh 7,6 lúc 3h, trên báo động ba 1,3 m, vượt lũ lịch sử năm 1986 (7,52 m) 0,08 m. Hiện lũ ở hạ lưu sông Cầu lên, sông Thương xuống.
Lũ lên nhanh gây áp lực cho hệ thống đê điều dọc sông Thương, sông Cầu. Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh đã đề nghị xã, phường trên hai tuyến sông phối hợp lực lượng quản lý rà soát điểm đê thấp trũng, chủ động đắp cao ngăn lũ tràn. Địa phương tổ chức tuần tra, canh gác bảo vệ đê.
Hôm nay, nước vẫn ngập lút tầng một, bà Nhã theo xuồng ra thôn Ngoài tắm rửa, sạc điện thoại ở nhà con trai, chiều lại trở về cho lợn ăn rồi trụ lại qua đêm. Đứng trên tầng hai trông ra ngoài đê, bà thở dài khi thấy sông với đồng “bằng nhau hết”, chỉ còn rặng tre nhô lên đánh dấu là bờ sông.
Cách vài tiếng, bà lại ngó vết bùn trên thân tre để xem nước rút đến đâu, rồi “cầu giời ban cho nước xuống để lợn sống còn có cái ăn Tết, không thì mất sạch”.
Hoàng Phương
Quỹ Hy vọng – báo VnExpress mở chiến dịch “Cùng đồng bào vượt lũ” nhằm hỗ trợ người dân vượt lên nghịch cảnh thiên tai, tái thiết các trường học bị thiệt hại. Mọi đóng góp của bạn xin ủng hộ tại đây.