TP HCM nên giảm dần xe công chạy xăng, dầu, thay bằng xe điện và áp dụng mô hình chia sẻ phương tiện để tối ưu sử dụng, cắt giảm phát thải và chi phí, theo chuyên gia.
“Đây là việc thành phố có thể làm ngay để hướng tới mục tiêu giao thông xanh”, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện phó Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, nói tại hội thảo giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị do báo Tuổi Trẻ tổ chức sáng 15/8.
Ông Thọ cho biết, sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP HCM có số lượng xe công khá lớn. Việc chuyển đổi nên thực hiện đồng thời ba bước: giảm số lượng, thay thế bằng xe điện và áp dụng mô hình dùng chung.
Hiện, nhiều xe công chỉ chạy từ nhà đến cơ quan, hoặc chờ lịch công tác, nằm không 6-8 giờ mỗi ngày, gây lãng phí. “Chúng ta nên tính đến dùng chung xe công giữa các cơ quan, lãnh đạo”, ông Thọ nói, đề xuất xây dựng ứng dụng chia sẻ xe công xanh tương tự các hãng xe công nghệ. Cán bộ khi cần có thể đặt xe qua ứng dụng, phương tiện gần nhất sẽ phục vụ, chi phí được ứng dụng ghi nhận cho từng cá nhân.
PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện phó Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, phát biểu sáng 15/8. Ảnh: Quang Định
Theo ông Thọ, qua tính toán, mô hình này có thể giảm số xe từ 1.000 xuống còn khoảng 300, tiết kiệm chi phí đầu tư và bảo dưỡng ngân sách. Thành phố cũng đang triển khai lắp đặt điện mặt trời áp mái ở các trụ sở công quyền, có thể dùng để sạc xe điện, vừa tiết kiệm năng lượng, vừa tạo hiệu ứng truyền thông tích cực.
Ông Bùi Hòa An, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP HCM, cho biết thành phố đang triển khai nhiều giải pháp chuyển đổi giao thông xanh, kiểm soát khí thải nhằm giảm ô nhiễm không khí. Giai đoạn một, thành phố đã xây dựng lộ trình và chính sách hỗ trợ chuyển đổi xe buýt sang sử dụng điện hoặc năng lượng xanh từ năm 2025, hướng tới 2030 toàn bộ xe buýt sẽ chạy bằng điện hoặc năng lượng sạch. Hiện khoảng 50% trong số 2.500 xe buýt đã chuyển đổi.
Giai đoạn hai, Sở sẽ tham mưu UBND trình HĐND ban hành chính sách giảm khí thải cho các phương tiện còn lại, đồng thời khuyến khích cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp chuyển đổi sang xe năng lượng xanh. Thành phố cũng đang hoàn thiện các đề án khu vực phát thải thấp tại trung tâm, Cần Giờ, cùng kế hoạch chuyển đổi 400.000 xe máy xăng của tài xế công nghệ, giao hàng sang xe điện với chính sách hỗ trợ cụ thể.
Hiện, việc chuyển đổi xe công sang điện được thí điểm tại Cần Giờ. Theo Chương trình hành động “Vì một Cần Giờ xanh”, đến cuối năm nay 50% xe công tại huyện sẽ dùng nhiên liệu sạch như điện, CNG; mục tiêu trong 5 năm tới đạt 80%.
Điện mặt trời áp mái tại trụ sở UBND quận 12 cũ. Ảnh: Quỳnh Trần
Bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh, Chi cục phó Bảo vệ môi trường TP HCM, cho biết kết quả quan trắc nhiều năm cho thấy ô nhiễm không khí trên địa bàn chủ yếu do bụi. Một số thời điểm, nồng độ bụi tổng (TSP) và bụi mịn (PM10, PM2.5) tại các điểm giao thông đông đúc vượt quy chuẩn 1,5-2 lần, trong khi các chỉ số CO, SO₂, NO₂, benzen vẫn trong giới hạn cho phép.
Chất lượng không khí biến động theo thời gian và mùa, chịu ảnh hưởng của mật độ giao thông và điều kiện khí tượng. Mùa khô thường ghi nhận mức ô nhiễm cao hơn mùa mưa; PM2.5 có xu hướng tăng mạnh vào cuối và đầu năm.
Theo bà Thanh, nguồn phát thải chính gồm giao thông vận tải, công nghiệp, xây dựng và hoạt động dân sinh như đốt rác, nông nghiệp. Giao thông đường bộ là nguyên nhân lớn nhất, chiếm khoảng 63% tổng phát thải PM2.5, theo nghiên cứu của Dự án ADB TA 9608 năm 2023 do Ngân hàng Phát triển châu Á thực hiện.
Lê Tuyết