Bộ Nội vụ đề xuất bỏ quy định kiểm định chất lượng đầu vào công chức thống nhất ở cấp quốc gia để phân cấp và trao quyền tự chủ cho bộ ngành, địa phương.
Đề xuất này được nêu trong dự thảo Luật Cán bộ, công chức sửa đổi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 9, trong đó Bộ Nội vụ đề xuất nhiều thay đổi trong quy trình tuyển dụng công chức.
Theo dự thảo, công chức được định nghĩa là công dân Việt Nam được tuyển dụng vào các vị trí việc làm trong hệ thống Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội từ trung ương đến cấp xã; trong các cơ quan, đơn vị quân đội (trừ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng); trong các cơ quan, đơn vị công an (trừ sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ chuyên nghiệp, công nhân công an); và trong tổ chức cơ yếu (trừ người làm công tác cơ yếu), được biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.
Cơ quan soạn thảo đề xuất bãi bỏ quy định bắt buộc kiểm định chất lượng đầu vào công chức ở cấp quốc gia để phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đồng thời tăng cường công tác hậu kiểm, thanh tra, kiểm tra. Đây là một thay đổi đáng chú ý so với quy định hiện hành, vốn yêu cầu bắt buộc kiểm định chất lượng đầu vào thống nhất trên cả nước đối với công chức.
Thay vào đó, Bộ Nội vụ đề xuất quy trình tuyển dụng công chức phải tuân thủ nguyên tắc “cạnh tranh bình đẳng”, đảm bảo người trúng tuyển đáp ứng ngay các yêu cầu của vị trí việc làm. Người có tài năng, có công với đất nước và người thuộc dân tộc thiểu số sẽ được ưu tiên.
Việc tuyển dụng công chức vào các vị trí có thể được thực hiện thông qua thi tuyển, xét tuyển hoặc tiếp nhận. Hình thức tiếp nhận chỉ áp dụng cho người có tài năng từ khu vực ngoài công lập hoặc người có kinh nghiệm, đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm và hiện đang là viên chức, người hưởng lương trong quân đội, công an, tổ chức cơ yếu nhưng chưa phải là công chức.
Dựa trên kết quả tuyển dụng, cơ quan có thẩm quyền sẽ bố trí công chức vào vị trí việc làm phù hợp và xếp lương theo ngạch tương ứng. Các cơ quan cũng được phép ký hợp đồng có thời hạn với các chuyên gia, nhà khoa học và người có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp để làm công chức.
Công chức làm việc tại bộ phận một cửa, Trung tâm Hành chính TP Đà Nẵng, tháng 3/2025. Ảnh: Nguyễn Đông
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp “cơ bản tán thành” với đề xuất này, cho rằng việc thay đổi phù hợp với chủ trương mới của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đảm bảo vai trò quản lý vĩ mô của trung ương trong việc xây dựng thể chế, chiến lược, đồng thời trao quyền quyết định, thực hiện và chịu trách nhiệm cho địa phương.
Việc hủy bỏ kiểm định chất lượng đầu vào còn giúp các bộ, ngành và địa phương phát huy tính tự chủ, phù hợp với việc phân cấp, phân quyền trong quản lý công chức.
Ngoài ra theo Ủy ban, quy định về kiểm định chất lượng đầu vào công chức thống nhất đã được bổ sung vào Luật Cán bộ, công chức năm 2019 nhưng quá trình triển khai thực tế gặp nhiều vướng mắc. Luật có hiệu lực từ ngày 1/7/2020, nhưng đến tháng 2/2023, Chính phủ mới ban hành quy định bắt buộc về kiểm định chất lượng đầu vào công chức, tức là chậm hơn 2,5 năm so với thời điểm luật có hiệu lực.
Chính phủ quy định từ tháng 8/2024, các cơ quan chỉ được tuyển dụng công chức đã vượt qua kỳ thi kiểm định chất lượng đầu vào cấp quốc gia do Bộ Nội vụ tổ chức hai lần mỗi năm vào tháng 7 và tháng 11. Thí sinh sẽ thực hiện bài thi trắc nghiệm trên máy tính, đánh giá năng lực tư duy, ứng dụng kiến thức; hiểu biết về hệ thống chính trị, tổ chức bộ máy Đảng, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội, cơ quan nhà nước; quản lý hành chính nhà nước; quyền, nghĩa vụ của công chức, đạo đức công vụ; kiến thức xã hội, văn hóa, lịch sử.
Đối với vị trí yêu cầu trình độ đại học, thí sinh phải trả lời 100 câu hỏi trong 120 phút; vị trí yêu cầu trình độ cao đẳng, trung cấp gồm 80 câu hỏi trong 100 phút. Thí sinh đạt yêu cầu nếu trả lời đúng một nửa số câu hỏi. Kết quả kiểm định có giá trị trong hai năm. Người đạt kỳ kiểm định có thể đăng ký thi tuyển công chức tại các cơ quan trên toàn quốc.
Tuy nhiên, vào tháng 9/2024, Chính phủ đã sửa đổi quy định trên, bãi bỏ việc bắt buộc các cơ quan tuyển dụng công chức phải yêu cầu kết quả kiểm định chất lượng đầu vào.
Vũ Tuân