TS Trần Ngọc Anh chia sẻ về cơ hội và thách thức cho Việt Nam giữa bão “thương chiến” – Ảnh: NHẬT XUÂN
Đây là nhận định của TS Trần Ngọc Anh, giáo sư Đại học Indiana (Mỹ), tại tọa đàm “Cập nhật xu thế thương mại và công nghệ số toàn cầu” diễn ra ngày 3-6 tại TP.HCM, do Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư thành phố (ITPC) tổ chức.
Cơ hội nâng tầm trong chuỗi giá trị toàn cầu
Theo TS Ngọc Anh, quan điểm cứng rắn của chính quyền Mỹ đối với Trung Quốc – đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao – đang thúc đẩy một làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam được đánh giá là một trong những điểm đến thay thế hàng đầu, khi các tập đoàn tìm kiếm đối tác mới để đa dạng hóa sản xuất.
“Các công đoạn kỹ thuật cao, mang lại giá trị gia tăng lớn, đang có xu hướng chuyển dịch. Đây là cơ hội để Việt Nam thoát khỏi vai trò gia công truyền thống, tiến tới tham gia vào các phân khúc cao hơn trong chuỗi giá trị”, ông Ngọc Anh nêu nhận định.
Dù thừa nhận nguy cơ Việt Nam có thể chịu mức thuế cao hơn từ Mỹ, TS Ngọc Anh cho rằng mức thuế này “vẫn thấp hơn so với Trung Quốc”, giúp Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh tương đối trên thị trường xuất khẩu.
Bên cạnh đó, ông Ngọc Anh chỉ ra giới hạn trong việc Mỹ đưa chuỗi cung ứng về nội địa: “Mỹ thiếu hạ tầng sản xuất và chi phí lao động tại Mỹ quá cao.
Các mặt hàng cơ bản như đồ chơi, gỗ, may mặc cũng khó được sản xuất nội địa bởi rủi ro lạm phát cao”.
Tuy nhiên, ông cảnh báo việc đưa hàng hóa vào thị trường Mỹ ngày càng phức tạp hơn do các thủ tục pháp lý nghiêm ngặt.
Do đó doanh nghiệp Việt Nam cần hợp tác chặt chẽ với các hiệp hội ngành hàng và đơn vị pháp lý chuyên trách nhằm tư vấn, hỗ trợ quy trình xuất khẩu.
Bà Cao Thị Phi Vân – phó giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư thành phố (ITPC) – phát biểu khai mạc hội thảo – Ảnh: NHẬT XUÂN
Chuyển từ thế bị động sang chủ động thích ứng
Đồng quan điểm, ông Vũ Tú Thành – phó giám đốc điều hành khu vực ASEAN, trưởng đại diện Việt Nam của Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ – ASEAN (USABC) – nhận định khác với các giai đoạn trước, lần này Việt Nam đã không còn giữ thế quan sát, mà chuyển sang thế chủ động trong ứng phó với các biến động từ chính sách thương mại Mỹ.
“Từ giữa năm 2024, Việt Nam đã xây dựng các kịch bản ứng phó nếu ông Trump tái đắc cử, đồng thời chủ động truyền đạt thông điệp hợp tác cùng có lợi”, ông Thành nói.
Với độ mở kinh tế cao với 17 hiệp định thương mại tự do đã ký kết, Việt Nam đang sở hữu nền tảng vững chắc để mở rộng xuất khẩu, thu hút FDI và tăng cường kết nối chuỗi giá trị toàn cầu.
Một dấu hiệu đáng chú ý, theo ông Thành, là việc Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Hoa Kỳ (CBP) lần đầu tiên mở văn phòng thường trú tại Việt Nam. Trước đó, CBP chỉ có văn phòng ở ba địa điểm tại Đông Á: Hàn Quốc, Bangkok và Singapore.
“Đây là một động thái chưa từng có, phản ánh vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trong chuỗi thương mại toàn cầu, cũng như mối quan hệ kinh tế song phương Việt – Mỹ”, ông Thành nhấn mạnh.
Ông đồng thời cảnh báo CBP đang đẩy mạnh điều tra và sẽ áp dụng chế tài nghiêm khắc với các hành vi gian lận thương mại, đặc biệt với các mặt hàng có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng “đội lốt” xuất xứ Việt Nam.
Trước rủi ro này, ông Thành nhấn mạnh doanh nghiệp Việt Nam đã bắt đầu áp dụng các biện pháp kiểm soát rủi ro: từ việc hoàn thiện chứng nhận xuất xứ, nâng cao tiêu chuẩn chất lượng đến cải thiện khả năng truy xuất.