Khi dự thầu, thi công dự án, ông Nguyễn Duy Hưng, cựu Chủ tịch Tập đoàn Thuận An, đều chi tiền “cơ chế” cho cán bộ Nhà nước để được trúng thầu, sớm nghiệm thu, thanh toán.
Ông Nguyễn Duy Hưng, cựu Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Thuận An, là một trong 27 người vừa bị Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế, tham nhũng, buôn lậu (C03 Bộ Công an) đề nghị truy tố về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, ngày 11/5.
Theo kết luận điều tra, ông Hưng có vi phạm về đấu thầu ở 5 dự án gồm: cầu Đồng Việt (Bắc Giang), cao tốc Tuyên Quang – Phú Thọ, cầu Vĩnh Tuy 2, đường ven sông Hạ Long – Đông Triều (Quảng Ninh), quốc lộ 14E. Liên quan ông Hưng là hàng loạt sai phạm của nhiều cán bộ tại Ban quản lý dự án ở Hà Nội, Bắc Giang, Tuyên Quang, Quảng Ninh và Cục Đường bộ Việt Nam.
Quá trình thực hiện các dự án, Hưng đều tạo ra “cơ chế” chi tiền cho cán bộ Nhà nước để sớm được nghiệm thu, thanh toán. Ông chủ tập đoàn Thuận An bị cáo buộc đã gây thiệt hại cho tài sản Nhà nước hơn 120 tỷ đồng và hưởng lợi bất chính 98 tỷ đồng.
Quốc lộ 14E qua xã Phước Xuân, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Ảnh: Đắc Thành
Theo kết luận, ông Hưng và Nguyễn Quang Huy, Giám đốc Ban quản lý dự án 4, Cục Đường bộ Việt Nam có quan hệ cá nhân thân thiết từ trước. Tháng 2/2022, sau khi biết về dự án quốc lộ 14E, ông Hưng đã liên hệ, đề nghị ông Huy cho Tập đoàn Thuận An tham gia đấu thầu.
Hai người sau đó thống nhất việc Thuận An chi tiền “cơ chế” cho Ban quản lý dự án 4 bằng 5% giá trị hợp đồng trước thuế, phần chi cho Chi cục trưởng quản lý xây dựng đường bộ là 0,6 %, lãnh đạo Cục Đường bộ Việt Nam 0,6%.
Thống nhất về cách phân chia cơ chế xong, ông Hưng và Huy chốt Thuận An sẽ tham gia thi công 2 trong 3 gói thầu, gói còn lại để đấu thầu theo quy định.
Từ tháng 9/2022, Tập đoàn Thuận An, Công ty 168 Việt Nam bắt đầu cử người tham gia cùng Ban 4 đi khảo sát hiện trạng quốc lộ 14E để làm cơ sở xây dựng bản vẽ thiết kế, biện pháp thi công, dự toán.
Quá trình thẩm định và phê duyệt thiết kế, dự toán hai gói thầu của quốc lộ 14E, ông Hưng đã gặp, đưa 1,2 tỷ đồng cho Vũ Hải Tùng, Chi cục trưởng Quản lý xây dựng đường bộ. Trước khi phê duyệt điều chỉnh hồ sơ mời thầu lần 2, ông Hưng chỉ đạo cấp dưới đưa 1,3 tỷ đồng cho Tùng. Việc đút lót nhằm để Tùng ký báo cáo thẩm định trình Cục Đường bộ Việt Nam phê duyệt điều chỉnh dự toán.
Trong giai đoạn thi công hai gói thầu, từ tháng 4/2022 đến 1/2024, ông Huy hưởng lợi cá nhân 8,6 tỷ đồng. Ngoài ra, tháng 1/2023, ông Hưng chỉ đạo cấp dưới đưa cho ông Tùng 2,15 tỷ đồng, nâng tổng số tiền người này nhận lên 4,65 tỷ đồng.
C03 kết luận, để được trúng hai gói thầu trị giá hơn 937 tỷ đồng, Chủ tịch tập đoàn Thuận An đã thực hiện nhiều sai phạm, gây thiệt hại cho Nhà nước 2,3 tỷ đồng và hưởng lợi hai tỷ đồng từ các liên danh nhà thầu.
Nguyễn Duy Hưng (giữa) và hai cấp dưới khi bị bắt. Ảnh: Bộ Công an
Tại tỉnh Quảng Ninh, trước khi đấu thầu gói 13 của dự án đường ven sông Hạ Long – Đông Triều, ông Hưng đã đưa 10.000 USD (khoảng 255 triệu đồng) cho Phạm Thanh Bình, Giám đốc Ban ban quản lý dự án Quảng Ninh. Từ đó, liên danh của Thuận An được trúng thầu trị giá 706 tỷ đồng.
Lúc thi công, Hưng đã chi cho Bình 9,2 tỷ đồng tiền “cơ chế” từ các nhà thầu. Trừ đi các khoản, ông Bình bị cáo buộc hưởng lợi 4,4 tỷ đồng.
Quá trình điều tra vụ án, các bị can và người liên quan đã tự nguyện nộp khắc phục hơn 102 tỷ đồng và 90.000 USD. Cùng với hơn 32 tỷ đồng trong các tài khoản, sổ tiết kiệm do gia đình ông Hưng tự nguyện giao nộp, toàn bộ thiệt hại trong vụ án đã được khắc phục.
Cả 30 bị can trong vụ án đều được C03 đánh giá là thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, tích cực hợp tác với cơ quan điều tra để góp phần quan trọng làm rõ bản chất vụ án.
Cùng vụ án, ngoài các bị can vi phạm đấu thầu, C03 còn đề nghị truy tố ông Phạm Thái Hà, cựu Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cựu trợ lý của nguyên Chủ tịch Quốc hội, về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi. Cựu Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang Dương Văn Thái, cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang Lê Ô Pích về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
‘Chạy thầu’ là thực trạng phổ biến
Sau khi kết luận về các sai phạm xảy ra tại Tập đoàn Thuận An, C03 thấy rằng việc “chạy thầu” là một thực trạng rất phổ biến. Bản chất là tìm kiếm sự thỏa thuận, can thiệp trái phép vào hoạt động đấu thầu.
Để trúng thầu, đại đa số các doanh nghiệp phải có “quan hệ”, chấp nhận chi tiền “cơ chế” cho lãnh đạo cơ quan có thẩm quyền. Đây được xem là một “phần tất yếu” của quá trình đấu thầu, thi công dự án.
Vụ án này cũng là điển hình cho việc các Nhà thầu thi công ngay từ đầu đã sử dụng mối quan hệ để câu kết, thông đồng, móc ngoặc với chủ đầu tư dự án để được tham gia. Từ đó, nhà thầu được chủ đầu tư tiết lộ, cung cấp thông tin, dự toán gói thầu, “cài thầu” trong hồ sơ để đáp ứng năng lực.
Hơn nữa, việc chấm thầu, lựa chọn nhà thầu chỉ là hình thức. Nhiều đơn vị đương nhiên được trúng thầu gây tình trạng bất bình đẳng cho các doanh nghiệp “có đủ năng lực nhưng không có quan hệ”.
C03 kiến nghị Bộ Tài chính cần kiểm tra chặt chẽ hoạt động kiểm toán của các công ty xác nhận báo cáo tài chính. Qua đó hạn chế bị lợi dụng can thiệp, tác động nâng khống năng lực thực tế để được lựa chọn làm chủ đầu tư, nhà thầu thi công.