Bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam – phát biểu tại hội thảo – Ảnh: H.N.
Ngành thuế chuyển từ tư duy “quản lý và áp đặt” sang “dịch vụ và đồng hành”
Tại hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế – Xây dựng kỷ nguyên hùng cường” do báo Lao Động tổ chức chiều 23-10, bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn thuế, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế VIAC – cho rằng để người dân và doanh nghiệp tuân thủ thuế tốt hơn, cần chuyển từ tư duy “quản lý và áp đặt” sang “dịch vụ và đồng hành”.
Cơ quan thuế cần tiếp tục xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, giúp giảm chi phí tuân thủ cho cả người nộp thuế và cho xã hội. Hiện nay việc nộp thuế được thực hiện tự động. Bà Cúc đề xuất cần thêm tính năng nhắc chậm nộp thuế tự động.
Bà Cúc cho biết theo Luật Xử lý vi phạm hành chính, chỉ cần nộp chậm một số ngày nhất định đã bị phạt như nhau, dù số thuế phải nộp rất nhỏ.
Đơn cử có trường hợp người nộp thuế chỉ phải nộp vài trăm nghìn đồng, nhưng vì chậm hạn vẫn bị phạt ở mức vài triệu đồng – điều này gây tâm lý e ngại và chưa thực sự công bằng.
Tiếp đến theo bà Cúc, người kinh doanh vừa chịu ngưỡng thuế, vừa phải gánh nhiều chi phí ngoài thuế như phí quản lý chợ, chi phí đảm bảo an toàn thực phẩm, vận hành… Nếu có chính sách giúp giảm các chi phí ngoài thuế đó, họ sẽ giảm áp lực chi phí, sẵn sàng tuân thủ nghĩa vụ thuế tốt hơn.
Bà Cúc cũng chỉ ra chính sách thuế dù được cải cách nhưng vẫn còn một số bất cập trong thực thi, tác động ngược lại với quản lý thuế. Theo đó cần tiếp tục hoàn thiện, cải cách đột phá trong hoàn thiện chính sách thuế, hướng đến giảm sâu chi phí xã hội, nâng cao tính tuân thủ, tăng cường sự minh bạch, bình đẳng về nghĩa vụ thuế.
Ông Noguchi Daisuke – Cố vấn trưởng Dự án Thuế JICA – cũng đề cập mô hình tuân thủ trên tinh thần hợp tác. Với mô hình này, không chỉ đòi hỏi người nộp thuế chấp hành mà cơ quan thuế còn phải là đồng hành, hỗ trợ qua các công nghệ đối với người dân để thực hiện tốt nghĩa vụ của mình.
“Đứng ở góc độ người quản lý thuế, Việt Nam còn đang đi trước Nhật Bản trong việc quản lý thuế thương mại điện tử. Đặc biệt, quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ, việc tính thuế đối với các nền tảng thương mại điện tử, Việt Nam triển khai chính sách này sớm hơn Nhật Bản”, ông Noguchi Daisuke nói thêm.
Người nộp thuế không kê khai có thể do chưa đủ thông tin
Chia sẻ về cách thức triển khai thuế tại Nhật Bản nhằm đóng góp kinh nghiệm cho Việt Nam, ông Noguchi Daisuke nhấn mạnh: “Cần tăng cơ hội tiếp cận nguồn thông tin”.
Khi thúc đẩy mô hình tuân thủ tự nguyện, việc chia sẻ thông tin rất quan trọng, cơ quan thuế cần minh bạch thông tin và đảm bảo khả năng dự báo với người nộp thuế.
“Tôi cho rằng một số đối tượng nộp thuế không kê khai có thể không phải do họ vi phạm, mà họ chưa đủ thông tin để tiếp cận, để có thể kê khai”, vị chuyên gia người Nhật cho hay.
Cũng tại hội thảo, ông Vũ Hoàng Long – Phó trưởng Thuế TP Hà Nội – thông tin từ tháng 3-2025 đã triển khai hoàn thuế thu nhập cá nhân điện tử.
Trên cơ sở dữ liệu quản lý thu nhập, các tổ chức chi trả thu nhập và cơ quan thuế phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu tự động, giúp người nộp thuế có thể thực hiện hoàn thuế trực tuyến, nhận tiền hoàn nhanh nhất, kịp thời nhất, trực tiếp vào tài khoản, không cần tiếp xúc với cơ quan thuế.
Trong thời gian tới, theo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), việc hoàn thuế giá trị gia tăng điện tử cũng sẽ được triển khai rộng rãi.
Khi đó doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn vốn hoàn thuế nhanh chóng hơn, tạo thuận lợi trong hoạt động sản xuất kinh doanh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, theo ông Long.
Ngoài ra ứng dụng dữ liệu lớn (Big Data) cùng kết nối với các cơ quan khác như hải quan, kho bạc, ngân hàng… sẽ giúp công tác hoàn thuế, quản lý thuế ngày càng minh bạch, chính xác, giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp, hướng tới nâng cao mức độ tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế.