Nữ thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi ưu tiên nâng lương, kiềm chế lạm phát và thân thiện với Mỹ, tương tự chính sách “Abenomics”.
Hôm 21/10, Hạ viện Nhật Bản bổ nhiệm bà Sanae Takaichi, 64 tuổi, làm Thủ tướng, đánh dấu lần đầu tiên một phụ nữ lãnh đạo chính phủ nước này. Trước đó, bà Takaichi từng là Bộ trưởng An ninh Kinh tế và Nội vụ.
Thông tin trên giúp chứng khoán nước này khép phiên cùng ngày với Nikkei 225 lên gần mức 50.000 điểm. Trước đó, chỉ số này đã tăng vọt khi giới đầu tư kỳ vọng bà Sanae Takaichi sẽ được bầu làm thủ tướng.
Quan điểm điều hành kinh tế của bà – được giới phân tích và truyền thông gọi là “Sanaenomics” – dự kiến có lợi cho thị trường. Là người ủng hộ chính sách kích thích kinh tế “Abenomics” của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bà kêu gọi tăng lương, giảm thuế, ủng hộ chi tiêu hào phóng và nới lỏng tiền tệ.
Erry Craig, Chiến lược gia thị trường toàn cầu, JP Morgan Asset Management lạc quan Nhật Bản đang có nền tảng vững chắc hơn khi yếu tố bất ổn chính trị được gỡ bỏ. “Các nhà đầu tư hiện tìm cách đa dạng hóa danh mục cổ phiếu theo khu vực địa lý để cân bằng với hiệu suất thị trường chứng khoán Mỹ và Nhật Bản đang nổi lên như một lựa chọn khả thi”, ông nói.
Dưới đây là những gì có thể mong đợi ở chính sách “Sanaenomics”, theo giới phân tích.
Bà Sanae Takaichi phát biểu tại trụ sở đảng LDP ở Tokyo, Nhật Bản ngày 4/10. Ảnh: AP
Ưu tiên giải quyết lạm phát và tiền lương
Giá tiêu dùng tại Nhật Bản đang vượt mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ), dao động 2,5-3%. Để kiềm chế, BoJ đang dần nâng lãi suất khỏi mức thấp kỷ lục, vốn duy trì gần hoặc dưới 0 trong thời gian dài.
Động thái cũng nhằm củng cố đồng yen, do lãi suất thấp khiến nội tệ suy yếu so với USD, làm gia tăng áp lực lạm phát vì phần lớn hàng hóa Nhật Bản tiêu dùng đều là hàng nhập khẩu.
Trước khi trở thành thủ tướng, bà Sanae Takaichi đã bày tỏ quan tâm đến lạm phát và cho biết đây là vấn đề cần ưu tiên ứng phó. “Tôi muốn tập trung trước tiên vào việc ứng phó với giá tiêu dùng tăng”, bà Takaichi nói sau khi được bầu làm Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền đầu tháng này.
Tuy nhiên, bà lại phản đối giải pháp hạ nhiệt lạm phát bằng cách tăng lãi suất của BoJ và cam kết duy trì nguồn tín dụng rẻ. Đó cũng là một trong những lý do khiến thị trường chứng khoán tăng mạnh.
Ngoài ra, tương tự các thủ tướng tiền nhiệm, bà Takaichi cũng cam kết thúc đẩy tăng lương, nhưng chưa nêu rõ cách thức thực hiện. Mức lương tại Nhật gần như đi ngang suốt 30 năm qua và chỉ vừa vượt mức trung bình năm 1997 vào 2024.
Lương không tăng kịp lạm phát càng khiến gánh nặng nuôi con tại nước này gia tăng, góp phần dẫn đến tỷ lệ sinh thấp. Dân số Nhật Bản đã giảm liên tục và già hóa nhanh chóng trong nhiều năm, gây ra tình trạng thiếu hụt lao động và suy yếu tiềm năng tăng trưởng kinh tế đất nước.
Dù là người bảo thủ kiên định trong hầu hết vấn đề xã hội, bà Takaichi ủng hộ ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp cung cấp cơ sở giữ trẻ cho nhân viên, giảm thuế cho các khoản chi tiêu hộ gia đình liên quan chăm sóc trẻ em. Chưa rõ chính phủ mới của bà có thể làm gì thêm để nâng tỷ lệ sinh.
Tiếp bước chính sách ‘Abenomics’
Bà Takaichi được kỳ vọng sẽ noi theo chính sách “Abenomics” của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bao gồm trợ cấp tiền mặt và tăng chi tiêu chính phủ, bất chấp nợ công gần gấp ba lần quy mô nền kinh tế.
Giống như ông Abe, bà có quan điểm cứng rắn về quốc phòng. Sự thăng tiến trong chính trị của bà đã giúp cổ phiếu các công ty liên quan đến quân sự như Mitsubishi Heavy Industries, Yaskawa Electric và Japan Steel Works được thu gom mạnh.
Theo AP, bà Takaichi sẽ xây dựng quan hệ thân thiện với Tổng thống Mỹ Donald Trump, tương tự ông Abe từng làm. Trước đây, bà nói Nhật Bản có thể cần xem xét lại cam kết đầu tư trị giá 550 tỷ USD vào Mỹ như một phần trong thỏa thuận giúp giảm thuế nhập khẩu với hàng hóa Nhật Bản. Nhưng sau đó bà khẳng định sẽ tuân thủ thỏa thuận, dù công chúng phản đối việc chuyển tiền thuế của người dân Nhật sang Washington.
Naomi Fink, Giám đốc chiến lược toàn cầu của Amove Asset Management lưu ý việc dự báo bà Takaichi chỉ lặp lại chính sách kinh tế và chính trị của cựu Thủ tướng Shinzo Abe có thể không đúng hoặc không đủ.
“Cần nhấn mạnh rằng bối cảnh kinh tế mà bà Takaichi thừa hưởng khác xa thời điểm ông Abe bắt đầu nhiệm kỳ thủ tướng”, ông chỉ ra.
Tương lai vẫn nhiều thách thức
Bà Takaichi còn phải đối mặt với những vấn đề đã làm khó nhiều thế hệ thủ tướng Nhật Bản trong nhiều thập kỷ. Theo đó, bất kỳ cải cách lớn nào cũng có thể vấp phải sự phản kháng từ các nhóm lợi ích cố hữu.
Thời gian cầm quyền của các Thủ tướng Nhật thường ngắn và dễ bị ảnh hưởng bởi mâu thuẫn giữa các phe phái trong đảng, cùng với các “lãnh địa chính trị” mang tính cha truyền con nối đang nắm phần lớn ghế trong quốc hội.
Để giành chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu quốc hội hôm 21/10, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) của bà Takaichi đã liên minh với Đảng Đổi mới Nhật Bản – đảng đối lập theo xu hướng tự do có trụ sở tại Osaka. Tuy nhiên, để thông qua các dự luật sắp tới, nữ thủ tướng có thể phải tìm kiếm sự ủng hộ từ các nghị sĩ những đảng đối lập khác, vốn rất phân mảnh và đa dạng.
Takaya Suzuki, chủ một chuỗi nhà hàng và công ty bất động sản, ủng hộ Đảng Bảo thủ Nhật Bản có chính sách tương đồng với bà Takaichi. Ông bày tỏ ngưỡng mộ Tổng thống Trump và đặt kỳ vọng vào tân thủ tướng. Tuy vậy, ông thừa nhận: “Dù bà ấy có cố gắng hết sức, con đường phía trước vẫn sẽ rất khó khăn”.
Phiên An (theo AP, Reuters)