Bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh

Thu hồi tài sản do phạm tội mà có

Sáng 25/6, với gần 90% tổng số đại biểu tán thành, Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự.

Liên quan đến việc thu hẹp hình phạt tử hình, báo cáo tiếp thu, giải trình trước đó, đại diện Chính phủ, Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, Chính phủ đề xuất giảm số lượng tội danh có hình phạt tử hình nhằm tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng theo Thông báo số 13936 của Văn phòng Trung ương Đảng thông báo ý kiến của Bộ Chính trị về tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình.

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: QH.

Trên cơ sở kế thừa tinh thần thu hẹp dần hình phạt tử hình trong Bộ luật Hình sự qua các lần sửa đổi, bổ sung, cụ thể: Tại Bộ luật Hình sự năm 1985 có 44 tội có hình phạt tử hình, đến Bộ luật Hình sự năm 1999 còn 29 tội có hình phạt tử hình, Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2009 còn 22 tội có hình phạt tử hình, đến Bộ luật Hình sự năm 2015 chỉ còn 18 tội có hình phạt tử hình.

Trong lần sửa đổi này, Chính phủ đề xuất bỏ 8 tội danh có hình phạt tử hình trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng.

Cụ thể, chủ trương này được căn cứ vào tính chất, mức độ của hành vi phạm tội; tầm quan trọng của khách thể được bảo vệ; khả năng khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra;

Căn cứ kết quả tổng kết công tác thi hành Bộ luật Hình sự, nhiều tội danh có quy định về hình phạt tử hình nhưng không áp dụng trên thực tế thời gian qua.

Qua tham khảo kinh nghiệm quốc tế cho thấy, hiện nay, xu hướng về việc giảm hình phạt tử hình trong quy định của pháp luật cũng như thực tế thi hành trên thế giới là phổ biến. Trong 193 quốc gia là thành viên của Liên hợp quốc chỉ còn hơn 50 quốc gia quy định về hình phạt tử hình…

Từ các vấn đề nêu trên, Chính phủ nhận thấy, việc bỏ hình phạt tử hình ở 8 tội danh như trong dự thảo Luật đã trình Quốc hội khóa XV tại Kỳ họp thứ 9 là phù hợp trong điều kiện nước ta hiện nay, một mặt vẫn đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, đồng thời đáp ứng được tiến trình tiếp tục thu hẹp hình phạt tử hình, cũng như yêu cầu hợp tác, mở rộng quan hệ quốc tế để phát triển đất nước.

Riêng đối với Tội tham ô tài sản và Tội nhận hối lộ, sau khi bỏ hình phạt tử hình, nhằm bảo đảm thu hồi tài sản do phạm tội mà có, đồng thời khuyến khích người phạm tội tích cực khai báo trong quá trình giải quyết vụ án, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng: “Người bị kết án tù chung thân về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ chỉ có thể được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và đã hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn”.

Nâng mức hình phạt tù, hình phạt tiền đối với một số tội danh

Về việc bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy, theo ông Ninh, luật đã bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 256a) theo hướng chỉ xử lý đối với những người đang trong quá trình cai nghiện hoặc vừa kết thúc quá trình cai nghiện ma túy mà tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy.

Các đại biểu biểu quyết thông qua dự án luật. Ảnh: QH.

Chính phủ khẳng định, việc bổ sung tội sử dụng trái phép chất ma túy là cần thiết trong tình hình hiện nay. Tuy nhiên, dự thảo luật không áp dụng đối với tất cả người sử dụng trái phép chất ma túy mà chỉ áp dụng đối với những người đang cai nghiện hoặc đã thực hiện việc cai nghiện ma túy nhưng biện pháp này “đã bị thất bại”, người đã cai nghiện ma túy tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy.

Ngoài ra, lần sửa đổi này cũng nâng mức hình phạt tù, hình phạt tiền đối với một số tội danh: Tăng mức hình phạt tù khởi điểm đối với một số tội về môi trường, an toàn thực phẩm, ma túy như tội gây ô nhiễm môi trường, tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại, tội sản xuất trái phép chất ma túy, tội tàng trữ trái phép chất ma túy, tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm…

Việc tăng mức hình phạt nêu trên là phù hợp với yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm của nước ta trong thời điểm hiện nay và những năm tiếp theo.