Bộ Công Thương cho biết giá điện có thể giữ nguyên hoặc chỉ tăng khoảng 2-5% trong năm nay nếu đưa khoản lỗ gần 45.000 tỷ đồng của EVN vào cơ cấu tính giá.
Tháng trước, Bộ Công Thương đề xuất sửa Nghị định 72, cho phép Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tính toán và phân bổ vào giá điện những khoản chi phí sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp từ năm 2022 trở về đây. Khoản chi phí này tương ứng với số lỗ khoảng 44.792 tỷ đồng tính tới cuối năm ngoái của EVN.
Tại dự thảo lần 3 vừa gửi Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Công Thương đưa ra hai phương án bổ sung cụ thể với khoản chi phí này.
Phương án 1, EVN được phép phân bổ các chi phí trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp trong giá bán lẻ bình quân từ năm 2022 trở đi, sau khi trừ lợi nhuận từ hoạt động khác. Cơ chế này có thể áp dụng trong các năm tiếp theo nếu tiếp tục phát sinh. Phương án này sẽ tạo sự chủ động cho công tác điều hành, song cũng có thể làm giảm động lực tiết kiệm, kiểm soát chi phí của các đơn vị điện lực do được bù đắp thông qua giá bán lẻ điện bình quân.
Phương án 2, EVN chỉ được xử lý các khoản chi phí trực tiếp chưa được bù đắp từ năm 2022 đến trước khi nghị định này có hiệu lực, không áp dụng cho những năm tiếp theo. Phương án này sẽ khiến các đơn vị điện lực phải rà soát, quản trị chặt hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm thiểu phát sinh và tiến tới không để tình trạng tương tự tái diễn trong tương lai.
Cơ quan soạn thảo cho biết nhờ điều kiện thủy văn thuận lợi trong 7 tháng đầu năm, kết quả kinh doanh của EVN khả quan hơn dự kiến. Do đó, nếu EVN được bổ sung quy định tính khoản lỗ vào giá, mặt bằng giá điện cuối năm gần như không thay đổi, hoặc chỉ tăng nhẹ 2-5%. Trường hợp tăng 3% từ tháng 10, chỉ số CPI cả năm chỉ nhích thêm khoảng 0,03 điểm phần trăm.
Bộ này cũng nhấn mạnh việc điều chỉnh giá điện sẽ được thực hiện theo lộ trình, tránh “giật cục”, nhằm giữ ổn định kinh tế – xã hội và cân bằng lợi ích giữa doanh nghiệp với người dân.
Nhân viên điện lực kiểm tra thiết bị. Ảnh: Ngọc Thạch
Thực tế, theo báo cáo kết quả kiểm tra chi phí giá thành sản xuất kinh doanh điện 2023 do Bộ Công Thương thực hiện, tổng chi phí sản xuất của EVN là hơn 528.600 tỷ đồng. Mức này tương đương giá sản xuất 2.088,9 đồng một kWh, tăng 2,79% so với năm 2022. Trong đó, các khoản thu của tập đoàn và đơn vị thành viên từ thanh lý, nhượng bán tài sản cố định, vật tư thu hồi và cho thuê cột điện đã được giảm trừ.
Cũng trong năm 2023, giá điện bán lẻ đã tăng 2 lần (3% vào tháng 5 và 4,5% vào tháng 11). Với 2 lần điều chỉnh này, giá điện bán lẻ đã tăng lên lần lượt 1.920,3 đồng và 2.006,79 đồng một kWh (chưa bao gồm VAT). Tức là, dù được điều chỉnh giá, EVN vẫn lỗ 82,1-168,6 đồng mỗi kWh điện bán ra.
“Việc lỗ lũy kế dẫn đến vốn đầu tư Nhà nước vào EVN giảm, không bảo toàn được dòng vốn này”, báo cáo của EVN nêu. Do đó, tập đoàn cho rằng khoản lỗ này cần được tính toán để thu hồi trong giá điện. Việc này nhằm bù đắp kịp thời phần vốn đầu tư Nhà nước giảm trong giai đoạn các năm trước đây, giúp EVN có nguồn lực đầu tư các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, cụm nhà máy điện Quảng Trạch, điện gió ngoài khơi và các nguồn điện khác để đảm bảo cung ứng điện cho giai đoạn tới.
Cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân được quy định tại Nghị định 72. Theo Bộ Công Thương, thời gian qua, EVN xây dựng và tính toán giá bán lẻ điện bình quân theo quy định, giúp việc điều chỉnh giá kịp thời, linh hoạt hơn so với trước đây.
Tuy nhiên, nhà điều hành thừa nhận quy định này cần được xem xét, điều chỉnh theo Luật Điện lực 2024, để đảm bảo nguyên tắc tính đúng – đủ các chi phí hợp lý, hợp lệ trong quá trình xác định, điều chỉnh giá bán lẻ điện nhằm bảo toàn, phát triển vốn kinh doanh của doanh nghiệp.
Hiện giá bán lẻ điện bình quân là 2.204,07 đồng một kWh (chưa gồm VAT), sau lần tăng 4,8% ngày 10/5.
Phương Dung