Một tiệm vàng ở Bangkok, Thái Lan, ngày 22-9 – Ảnh: REUTERS
Các nhà đầu tư, nhà quản lý tiền tệ và ngân hàng trung ương trên toàn thế giới đã đổ xô vào vàng trong năm nay, đẩy giá vàng tăng khoảng 50% và lập hàng loạt kỷ lục. Ngày 7-10, Hãng tin AFP cho biết giá vàng đã lên đến 3.977 USD/ounce.
Tổ chức tài chính Goldman Sachs dự báo vàng có thể vượt 4.300 USD/ounce vào cuối năm sau.
Nơi trú ẩn vững chắc
Vàng, thường được coi là nơi trú ẩn an toàn trong thời kỳ hỗn loạn, đang trên đà tăng giá mạnh trong giai đoạn lạm phát cao, đồng USD mất giá, khủng hoảng địa chính trị ở Trung Đông và mới nhất là Chính phủ Mỹ đóng cửa.
Đợt tăng giá vàng cũng phản ánh một làn sóng bất an mạnh mẽ trong giới đầu tư, ngay cả khi thị trường chứng khoán liên tục lập kỷ lục.
Vàng cũng thu hút người mua bởi vì các kênh trú ẩn an toàn truyền thống khác, như đồng USD và trái phiếu chính phủ Mỹ, đã mất đi phần nào sức hấp dẫn.
Cục Dự trữ liên bang Mỹ dự kiến sẽ tiếp tục cắt giảm lãi suất, động thái có thể tiếp tục làm suy yếu đồng USD, vốn đã giảm khoảng 10% trong năm nay.
Lo ngại về nợ công và thâm hụt ngân sách gia tăng đã phủ bóng đen lên uy tín tín dụng của Mỹ, vốn không còn nằm trong top đầu của bất kỳ tổ chức xếp hạng tín dụng nào sau khi bị Moody’s hạ bậc tín nhiệm trong năm nay.
Một kênh trú ẩn an toàn phổ biến khác, đồng yen Nhật, đã bị ảnh hưởng nặng nề sau cuộc bỏ phiếu chọn lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do mới đây.
Đầu tuần này, việc Thủ tướng Pháp đột ngột từ chức, chưa đầy 24 giờ sau khi ông thành lập nội các, đã làm lung lay thêm triển vọng địa chính trị và kéo đồng euro xuống, khiến các nhà đầu tư hướng đến vàng như một nơi trú ẩn an toàn.
Theo tổ chức tài chính Goldman Sachs, các quỹ giao dịch hoán đổi mua vàng đã mua hơn 100 tấn kim loại quý này vào tháng 9-2025.
Tương tự, các nhà phân tích tại tổ chức Barclays ước tính lượng tiền chảy vào quỹ đầu tư vàng lớn nhất thế giới trong hai tuần qua cao chưa từng thấy trong 20 năm trở lại đây.
Tài sản dự trữ chiến lược
Nhóm BRICS đang tận dụng lợi thế nắm giữ lượng kim loại quý lớn để thay thế đồng USD – Ảnh: AFP
Theo báo New York Times, một số ngân hàng trung ương đã chuyển từ tài sản định giá bằng USD sang vàng trong vài năm qua, và gần đây là sự tham gia của các nhà đầu tư tư nhân. Giá vàng đã tăng mạnh so với các đồng tiền chính như yen Nhật, euro và bảng Anh.
“Nó thực sự đang dần trở thành một tài sản dự trữ chiến lược, cho cả các quốc gia có chủ quyền lẫn các tổ chức. Mọi người đang sử dụng nó như một công cụ đa dạng hóa”, ông Ryan McIntyre, đối tác quản lý cấp cao tại Sprott – một công ty quản lý đầu tư chuyên về kim loại quý, nhận định.
Nhà kinh tế Shane Oliver cho biết các ngân hàng trung ương gần đây đã tăng lượng vàng nắm giữ, với “lo ngại rằng nếu họ nắm giữ USD, điều này có thể gây bất lợi”.
Cụ thể, các nước nhóm BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Ai Cập, Ethiopia, Indonesia, Iran và Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất), đã giảm dự trữ USD.
Thời gian qua, BRICS đang thúc đẩy kế hoạch phi đô la hóa và công bố một sàn chuyên giao dịch kim loại quý. Nền tảng này cho phép các quốc gia thanh toán bằng vàng, bạch kim, kim cương và cả khoáng sản đất hiếm, bỏ qua hoàn toàn các hệ thống phương Tây như Sàn Giao dịch kim loại London và SWIFT.
Kế hoạch thay thế đồng USD của BRICS tận dụng lợi thế kiểm soát 72% trữ lượng kim loại đất hiếm của khối này, gồm 72% trữ lượng khoáng sản đất hiếm, 70% cobalt, 50% nickel, 40% dầu mỏ toàn cầu và hơn 12.500 tấn vàng. Theo giới phân tích câu hỏi liệu BRICS có thể thay thế đồng USD hay không không còn chỉ là lý thuyết vào thời điểm này.