Sau vài tháng bán áo thun trên sàn, Tuấn Anh phải nghỉ bán vì nhận ra “mở gian hàng thì dễ nhưng tìm khách giờ rất khó”.
Tuấn Anh (phường Tân Nhựt, TP HCM) là một nhân viên văn phòng muốn tìm thêm thu nhập từ kinh doanh online. Anh bán áo thun in hình gấu trên một sàn thương mại điện tử lớn nhưng 3 tháng nay hàng hóa ế ẩm khiến anh đành nghỉ bán.
“Quá nhiều shop cạnh tranh. Muốn bán được phải chịu chi chạy quảng cáo. Bán số lượng nhỏ, ít tiền đầu tư và lợi nhuận mỏng như tôi thì không khả thi”, anh kể.
Trong bối cảnh thị trường thương mại điện tử liên tục mở rộng quy mô, những trường hợp như Tuấn Anh không hiếm, thậm chí có shop không có đơn trong nửa năm. Thống kê từ nền tảng dữ liệu thương mại điện tử Metric cho biết số lượng shop có phát sinh đơn hàng trong 6 tháng đầu năm trên toàn thị trường giảm hơn 80.000 so với cùng kỳ và 55.000 so với nửa cuối 2024. Con số này tính lượt giảm và bao gồm shop quốc tế. “Xu hướng cho thấy sự đào thải ngày càng khốc liệt trong thương mại điện tử, thị trường đang tập trung vào nhóm nhà bán lớn có khả năng duy trì đơn hàng ổn định”, Metric nhận định.
Theo số liệu của công ty tư vấn tăng trưởng thương mại điện tử YouNet ECI, tổng giá trị giao dịch (GMV) của 4 sàn bán lẻ đa ngành trực tuyến Shopee, TikTok Shop, Lazada, Tiki trong 6 tháng đầu năm đạt 222.100 tỷ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ 2024. Tuy nhiên, tổng số nhà bán hàng hoạt động trên 4 sàn còn hơn 578.700, giảm 7.440 shop so với cùng kỳ 2024, theo YouNet ECI. Đây là con số giảm ròng, tức đã trừ số nhà bán hàng rút lui với số tham gia mới và chưa tính shop quốc tế.
Lý giải cụ thể, ông Nguyễn Phương Lâm, Giám đốc Phân tích thị trường YouNet ECI nói khi người tiêu dùng mua ngày càng nhiều sản phẩm thiết yếu, họ đặt niềm tin nhiều hơn vào thương hiệu uy tín và nhà bán lẻ lớn. Ông chỉ ra tăng trưởng doanh thu của gian hàng chính hãng (shop mall) đến 34% trong 6 tháng.
Thống kê 2 nền tảng lớn đang chiếm hơn 90% thị phần là Shopee và TikTok Shop, Metric cho hay shop mall chỉ chiếm 3,4% số lượng nhưng góp đến 28,7% doanh thu. “Điều này phản ánh tâm lý người tiêu dùng ngày càng khắt khe, đề cao sự an tâm khi mua sắm trong bối cảnh hàng hóa kém chất lượng tràn lan”, báo cáo nêu.
Bên cạnh đó, các nhà bán hàng nhỏ lẻ còn yếu thế về nguồn lực tiếp thị khi chi tiêu cho quảng cáo gần như hiển nhiên để ra đơn, theo ông Nguyễn Khắc Tú, Nhà sáng lập kiêm CEO Bigshop, chuyên kinh doanh thiết bị điện tử – gia dụng.
“Hiện nếu các shop không chạy quảng cáo trên Shopee, đơn về rất ít. Tương tự, phát livestream trên TikTok Shop mà không chạy quảng cáo thì thưa người xem và chủ yếu là đối thủ vào thăm dò”, ông Tú với thâm niên 10 năm tham gia bán lẻ trực tuyến nhận xét.
Đó là chưa kể phí sàn đồng loạt tăng những tháng qua và “hiện đã quá cao để ra một đơn hàng”, theo ông Tú. Chuyên gia YouNet ECI xác nhận đây cũng là lý do đáng lưu tâm. “Với áp lực phí sàn tăng, hiển nhiên là nhiều nhà bán nhỏ lẻ chưa chuyên nghiệp hoặc chưa thật sự đầu tư sẽ buộc phải rời cuộc chơi”, ông Lâm nói.
Ngoài ra, giai đoạn kiếm tiền nhanh từ bán giá rẻ và hàng kém chất lượng đang dần trôi qua. Ở phân khúc giá rẻ, các shop quốc tế đang chiếm lợi thế. Trên Shopee, doanh số các shop quốc tế tăng gần 7% nửa đầu năm, với giá trung bình một sản phẩm chỉ 45.000 đồng. Để so sánh, giá trung bình một giao dịch đang dao động từ trên 100.000 đến hơn 300.000 đồng, tùy sàn.
Việc nhà chức trách siết quản lý chất lượng hàng hóa, chống hàng giả cũng có khả năng khiến một số shop kinh doanh chưa minh bạch phải chủ động rút lui. Theo Cục Thương mại điện tử và kinh tế số (Bộ Công Thương), trong 6 tháng, các sàn đã gỡ hơn 33.000 sản phẩm, xử lý hơn 11.000 gian hàng vi phạm.
Vậy cơ hội cho những nhà bán hàng online ở đâu? Các dự báo đều cho biết quy mô thị trường vẫn tiếp tục mở rộng. Metric kỳ vọng doanh số quý III tăng trưởng 21,6% so với quý II, với GMV 4 sàn đạt 122.800 tỷ đồng. Về dài hạn, báo cáo e-Conomy của Google, Temasek, Bain & Company cho rằng thị trường thương mại điện tử Việt Nam sẽ đạt giá trị 63 tỷ USD vào cuối thập niên này, gấp gần 3 lần so với 2024.
Nhưng miếng bánh đang dành cho những shop chuyên nghiệp, tuân thủ pháp luật và có nguồn lực. Ông Nguyễn Phương Lâm lưu ý người tiêu dùng đang mua sắm trực tuyến quanh năm, ở nhiều ngành hàng và ngày càng chú trọng đến chất lượng. Do đó, online không còn là kênh để người bán “xả hàng”.
“Đầu tư nghiêm túc trong xây dựng thương hiệu, chất lượng dịch vụ và chuẩn bị tài chính để đi đường dài thì mới có thể cạnh tranh. Thương mại điện tử Việt Nam không còn chỗ cho tư duy ăn xổi”, ông Lâm nói.
Dự luật Thương mại điện tử cũng đang đề xuất nhiều quy định để tăng chất lượng và lành mạnh hóa thị trường. Ví dụ, quy trách nhiệm cho sàn cao hơn, phải gỡ bỏ hàng hóa vi phạm trong 24 giờ từ khi phát hiện vi phạm. Đồng thời, người bán sẽ được định danh để truy vết, nhằm tránh tình trạng “ve sầu thoát xác” bằng cách mở shop mới khi shop cũ vi phạm.
Ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (Bộ Công Thương), cho biết trách nhiệm của người bán với sản phẩm cũng được quy định chặt chẽ hơn. Theo đó, nhãn sản phẩm phải đầy đủ thông tin theo yêu cầu pháp luật.
“Những mặt hàng công nghệ có chứng nhận hợp quy mà không thông tin hoặc chưa được phép lưu hành, đặc biệt là hàng công nghệ hay hàng xách tay sẽ khó còn ‘đất sống’. Không còn chuyện có hàng rồi đăng bán với thông tin tùy ý như hiện nay”, ông Tuấn nói.
Viễn Thông