Việt Nam ký 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hàng chục nước, nhưng thiếu Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất, theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan.
Thông tin trên được bà Phạm Chi Lan nói tại tọa đàm “Hướng đi chiến lược của Việt Nam trước chính sách thuế mới của Mỹ” do tổ chức phi lợi nhuận President Club tổ chức chiều 21/4.
Bà nhìn nhận chính sách thuế đối ứng từ Mỹ là “cú thức tỉnh” cho kinh tế Việt Nam, khi thiếu vắng một hiệp định thương mại tự do (FTA) với thị trường xuất khẩu lớn nhất. Theo số liệu từ Cục Hải quan, Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ lượng hàng trị giá 119,5 tỷ USD và nhập từ thị trường này 15,1 tỷ USD năm 2024.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan phát biểu tại một hội thảo năm 2021. Ảnh: Phương Ánh
Bà Lan cho rằng quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Mỹ chưa có nền tảng. Bởi trong khi Việt Nam ký 17 hiệp định thương mại tự do với hàng chục nước nhưng lại thiếu Mỹ. Khi không có FTA, muốn giảm thuế cho Mỹ, Việt Nam phải áp dụng Quy chế tối huệ quốc (MFN) trong Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
“Tức là dù lựa chọn các mặt hàng lợi thế của Mỹ để giảm thuế, chính sách MFN cũng áp dụng luôn cho tất cả thành viên khác trong WTO”, bà Lan phân tích.
Chuyên gia kinh tế này cũng bày tỏ Việt Nam “chậm chân” trong đàm phán với thị trường Mỹ khi họ rút khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) năm 2017, năm đầu tiên ông Trump nhậm chức trong nhiệm kỳ đầu.
“Trong nhiều yếu tố của một mối quan hệ, kinh tế là thước đo quan trọng nhất”, bà Lan nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, TS. Võ Trí Thành, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), nói việc ký kết một hiệp định thương mại tự do với Mỹ là cần thiết. Tuy nhiên, ông lưu ý một FTA sẽ cần phía Việt Nam đáp ứng minh bạch về quy tắc xuất xứ hàng hóa.
Ngoài vấn đề FTA, bà Lan chỉ ra rằng ngành công nghiệp phụ trợ của Việt Nam vẫn còn yếu.
Bà nhớ lại 30 năm trước, nhiều chuyên gia kinh tế đã bàn câu chuyện nâng ngành công nghiệp phụ trợ. Những tham vọng thoát khỏi gia công, bẫy thu nhập trung bình được đặt ra, nhưng ngành công nghiệp này đến nay chưa nhiều tiến triển. Điều đó dẫn đến lợi ích từ 17 FTA của Việt Nam thực chất là mang lại cho doanh nghiệp nước ngoài nhiều hơn là doanh nghiệp trong nước.
Thủy Trương