Lao động có thể chọn tự đóng vào Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp khi doanh nghiệp không đóng đủ để giải quyết quyền lợi, khi cơ quan Bảo hiểm xã hội thu hồi được sẽ trả lại.
Dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Việc làm về bảo hiểm thất nghiệp (hiệu lực từ 1/1/2026) đang được Bộ Tư pháp thẩm định.
Bộ Nội vụ, cơ quan xây dựng dự thảo, đề xuất trường hợp người sử dụng không đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho lao động thì người lao động được lựa chọn nộp số tiền vào Quỹ thuộc phần trách nhiệm tham gia của mình để làm các thủ tục giải quyết hưởng chế độ. Khi cơ quan Bảo hiểm xã hội thu hồi được số tiền thuộc trách nhiệm đóng của cả hai bên thì hoàn trả lại khoản mà lao động đã đóng, thời gian hoàn trả tối đa không quá 30 ngày.
Trường hợp chủ sử dụng lao động không đóng đủ và lao động không chọn nộp số tiền vào Quỹ thì người đó có quyền khởi kiện ra tòa yêu cầu trả khoản tiền tương ứng với các chế độ đi kèm.
Lao động làm hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, tháng 4/2025. Ảnh: Hoàng Giang
Góp ý dự thảo, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề nghị bỏ quy định này vì lao động không được lựa chọn tự đóng BHTN, dễ gây rủi ro, không công bằng cho họ khi chủ sử dụng chậm, trốn đóng. Song cơ quan soạn thảo đề nghị giữ nguyên vì chính sách giúp lao động kịp thời đủ điều kiện hưởng BHTN, đồng thời có quy định hoàn trả cho họ và chế tài xử lý người sử dụng vi phạm.
Dự thảo cũng điều chỉnh tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng đã đóng BHTN thay vì dựa trên mức lương cơ sở như hiện hành. Đầu năm 2026, lương tối thiểu tháng điều chỉnh lần lượt vùng I là 5,31 triệu đồng; vùng II là 4,73 triệu; vùng III 4,14 triệu; vùng IV 3,7 triệu. Tương ứng tiền hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa theo lương tối thiểu vùng dao động 18,5-26,55 triệu đồng.
Thời gian nhận trợ cấp thất nghiệp được đề xuất rút ngắn từ 15 ngày xuống còn 10 ngày làm việc, lao động có thể nhận từ ngày thứ 11 kể từ khi nộp đủ hồ sơ thay vì nửa tháng như trước.
Nghị định 274 có hiệu lực từ 30/11 quy định cụ thể về chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp. Theo đó, chậm đóng là hành vi thuộc một trong các trường hợp: chưa đóng hoặc đóng chưa đầy đủ số tiền đã đăng ký theo thời hạn đã quy định; không đăng ký hoặc đăng ký không đầy đủ số người phải đóng BHXH bắt buộc, BHTN trong 60 ngày kể từ ngày hết hạn quy định.
Hành vi chậm đóng BHXH chuyển thành trốn đóng khi người sử dụng lao động không khắc phục sau thời hạn kể trên, cơ quan Bảo hiểm xã hội có văn bản đôn đốc mà vẫn không thực hiện.
Tiền trốn đóng được xác định là khoản mà chủ sử dụng không đăng ký, không đóng BHXH, BHTN hoặc kê khai mức thấp hơn thực tế, sau 60 ngày kể từ khi hết hạn mà không khắc phục. Doanh nghiệp trốn đóng phải nộp số tiền trốn cùng tiền lãi 0,03% mỗi ngày tính trên số tiền và số ngày trốn đóng. Hành vi trốn đóng có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; không xem xét trao tặng thi đua, khen thưởng.
Cuối năm 2025, dự kiến khoảng 16,6 triệu lao động tham gia BHTN. Tiền lương làm căn cứ đóng bình quân đạt 6,7 triệu đồng, chủ yếu do điều chỉnh lương tối thiểu. Dự kiến kết dư Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp đạt 67.400 tỷ đồng.
Hồng Chiêu