Thái Lan mạnh tay với hàng nhập khẩu giá rẻ. Trong ảnh: một cảng ở Bangkok – Ảnh: Reuters
Bộ trưởng Tài chính Ekniti Nithanprapas khẳng định đây là biện pháp hỗ trợ sản xuất trong nước và bảo vệ doanh nghiệp vừa và nhỏ trước làn sóng hàng giá rẻ tràn vào trong bối cảnh thương chiến toàn cầu.
Tác động lớn đến thương mại điện tử
Hàng giá trị thấp dưới 1.500 baht hiện chiếm hơn 30 tỉ baht (927 triệu USD) trong tổng kim ngạch nhập khẩu hằng năm tại Thái Lan. Làn sóng hàng giá rẻ, chủ yếu từ Trung Quốc, đã gây ra tác động tiêu cực đến sản xuất và kinh doanh, khiến hàng loạt nhà máy ở Thái Lan đóng cửa.
Trong nhiều năm qua, doanh nghiệp Thái Lan liên tục phản ánh môi trường cạnh tranh thiếu công bằng khi họ phải nộp thuế giá trị gia tăng (VAT) 7%, trong khi hàng ngoại giá rẻ trên các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada và TikTok lại được miễn cả thuế nhập khẩu và VAT.
Kể từ tháng 7-2024, Thái Lan đã bắt đầu đóng kẽ hở này khi tiến hành thu 7% VAT với toàn bộ hàng nhập giá trị thấp.
Việc bổ sung mức thuế 10% từ ngày 1-1-2026 là bước đi tiếp theo của xứ sở chùa vàng nhằm tạo môi trường cạnh tranh công bằng giữa người bán nước ngoài và doanh nghiệp nội địa.
Ông Panthong Loikulnan, tổng cục trưởng Cục Hải quan Thái Lan, cho biết chính sách mới phù hợp với thông lệ quốc tế.
Cục này ước tính việc áp thuế 10% đối với nhóm hàng giá rẻ sẽ đem lại nguồn thu khoảng 3 tỉ baht (92,7 triệu USD) hằng năm cho ngân sách nhà nước.
Theo Hãng luật Tilleke & Gibbins, đây là bước thay đổi căn bản khỏi mô hình thương mại điện tử xuyên biên giới giá trị thấp được miễn thuế ở Thái Lan, tác động trực tiếp đến thương mại điện tử, logistics và bán lẻ.
Tuy nhiên, cơ hội và thách thức là đan xen lẫn nhau. Theo báo Bangkok Post, ngay cả ngành thương mại điện tử tại Thái Lan cũng có các luồng quan điểm khác nhau về quy định mới.
Một mặt, quy định sẽ thu hẹp khoảng cách giá giữa hàng Thái Lan và hàng ngoại, tạo lợi thế cho nhà sản xuất và người bán trong nước.
Người bán và nền tảng thương mại điện tử nước ngoài sẽ gặp bất lợi khi nhu cầu tiêu dùng giảm do giá tăng, chi phí nộp thuế có nguy cơ chuyển sang người tiêu dùng, quy trình hải quan phức tạp.
Mặt khác, nhà nhập khẩu hoặc tiểu thương Thái Lan vốn phụ thuộc vào nguồn hàng nhập khẩu giá thấp sẽ phải gánh thêm chi phí, buộc phải tự chịu phần chênh lệch hoặc tăng giá bán cho người tiêu dùng.
Trong khi đó, các đơn vị logistics và đại lý hải quan sẽ phải chịu gánh nặng khổng lồ, do phải xử lý thêm thủ tục để đánh giá và thu thuế.
Đổi mới công nghệ thu thuế
Với hàng triệu bưu kiện giá rẻ nhập khẩu mỗi năm, theo Tilleke & Gibbins, quy định áp thuế mới đòi hỏi một hệ thống công nghệ thông tin hiện đại và quy trình tinh gọn để tránh chậm trễ tại hải quan.
Ngoài ra, Thái Lan cần làm rõ cơ chế thu thuế là do nhà vận chuyển hay người nhận chi trả. Cục Hải quan Thái Lan sẽ sớm làm việc với các sàn thương mại điện tử như Shopee và Lazada để kết nối trực tiếp dữ liệu bán hàng và nhập khẩu.
Khi chính sách có hiệu lực, các sàn này phải khai báo chi tiết giá trị và loại thuế của từng sản phẩm để cơ quan hải quan tính đúng mức thuế cần thu.
Tổng cục trưởng Cục Hải quan Thái Lan Panthong Loikulnan cho biết hệ thống mới sẽ tiến hành xác minh dữ liệu từ các sàn và thanh tra ngẫu nhiên để đảm bảo các bên tuân thủ quy định.
Về lâu dài, Cục Hải quan có kế hoạch sửa đổi luật để tạo ra một hệ thống “thuế cố định”, trong đó mỗi bưu kiện giá trị thấp sẽ bị đánh thuế ở một mức được xác định trước, giúp đơn giản hóa quy trình thu thuế đối với hàng triệu bưu kiện nhập vào nước này mỗi năm.
Cuộc chiến với hàng giá rẻ Trung Quốc
Nhìn rộng hơn, Thái Lan đang gia nhập xu hướng toàn cầu nhằm chấm dứt kỷ nguyên hàng nhập khẩu giá rẻ.
Trong năm 2025, Mỹ đã quyết định hủy bỏ ưu đãi miễn thuế đối với các lô hàng có giá trị dưới 800 USD theo ngưỡng miễn trừ de-minimis. Song quyết định của Washington đã làm dấy lên lo ngại dòng hàng giá rẻ Trung Quốc sẽ chuyển hướng sang châu Âu.
Do đó, Liên minh châu Âu hôm 13-11 đã thống nhất sẽ sớm áp thuế với hàng giá rẻ nhập khẩu trên các sàn thương mại điện tử Trung Quốc như Shein và Temu.
Cao ủy thương mại châu Âu Maros Sefcovic đề xuất bãi bỏ quy định miễn thuế với các đơn hàng trực tuyến dưới 150 euro ngay trong quý 1-2026, sớm hơn hai năm so với kế hoạch ban đầu.
Giới doanh nghiệp EU đã tỏ ra hoan nghênh quyết tâm này, đặc biệt ngành công nghiệp dệt may khẳng định việc đánh thuế hàng giá rẻ là yếu tố then chốt quyết định sự tồn vong của ngành.
Đầu năm nay, Việt Nam cũng đã dừng miễn VAT với hàng nhập khẩu có giá trị dưới 1 triệu đồng gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh.