Đề nghị giám sát điện tử khi hàng trăm người cai nghiện rời nơi cư trú

Chiều 11/11, tại phiên thảo luận tổ về dự án Luật Phòng, chống ma túy sửa đổi, đại biểu Lê Nhật Thành (đoàn Hà Nội) nói nhiều người điều trị nghiện bằng thuốc hoặc bị quản lý sau cai thường xuyên thay đổi nơi cư trú, đặc biệt là với người không có chỗ ở ổn định. Việc giám sát còn lỏng lẻo khiến họ dễ tái sử dụng ma túy hoặc vi phạm pháp luật, trong khi biện pháp quản lý thủ công hiện nay không thể kiểm soát 24/24.

Theo thống kê, từ 1/3 đến 31/10, cả nước có 489 người bỏ trốn trong thời gian chờ lập hồ sơ đưa đi cai nghiện bắt buộc. Ông Thành cho rằng cơ chế quản lý giai đoạn này chưa đầy đủ, cần bổ sung quy định giám sát điện tử với người cai nghiện tại gia đình, cộng đồng; người điều trị nghiện bằng thuốc và người bị quản lý sau cai. Chính phủ sẽ quy định chi tiết nội dung này.

Ông dẫn ví dụ nhiều nước áp dụng giám sát điện tử với người được tại ngoại trong quá trình điều tra bằng thiết bị như vòng hoặc đai đeo để theo dõi vị trí. Cách làm này giúp kiểm soát di chuyển, giảm tải cho trại giam và hướng tới mô hình quản lý cộng đồng.

Đại biểu Thành cũng đề xuất đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc những người đủ 18 tuổi nhưng cố tình vi phạm pháp luật trong thời gian cai nghiện, còn người từ 12 đến dưới 18 tuổi thì đưa vào trường giáo dưỡng.

Đại biểu Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội, đề nghị dự luật quy định rõ trách nhiệm của gia đình, cơ sở giáo dục và cộng đồng trong hỗ trợ người nghiện vì đây là ba môi trường phòng ngừa từ gốc.

Liên quan đến quy định cho phép áp giải người không chấp hành xét nghiệm ma túy, ông Sơn đề nghị làm rõ nguyên tắc “không xâm phạm thân thể, nhân phẩm, uy tín” để bảo đảm phù hợp hiến pháp. Ông cũng kiến nghị bổ sung quyền khiếu nại, quyền giám sát của Mặt trận Tổ quốc và gia đình khi có dấu hiệu lạm dụng.

Về thời hạn cai nghiện 24-36 tháng, ông cho rằng nhiều địa phương khó thực hiện vì thời gian quá dài có thể tăng chi phí xã hội, ảnh hưởng cơ hội việc làm và gây tâm lý e ngại. Ông đề nghị cho phép điều chỉnh linh hoạt theo mức độ lệ thuộc và kết quả đánh giá y tế, tâm lý.

Ông cũng lưu ý ma túy hiện gắn với văn hóa đám đông, âm nhạc, lễ hội và mạng xã hội, nên Chính phủ cần bổ sung trách nhiệm của doanh nghiệp công nghệ, nền tảng số và truyền thông trong phòng, chống ma túy, lan tỏa hình ảnh tích cực cho giới trẻ.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, đề nghị làm rõ khái niệm người sử dụng trái phép chất ma túy. Theo ông, thực tế xử lý chủ yếu dựa vào kết quả xét nghiệm, nên chỉ cần căn cứ dương tính mà không có sự cho phép của cơ quan y tế là đủ.

Ông cũng cho rằng dự thảo mở rộng hỗ trợ ngân sách cho người cai nghiện tự nguyện tại cơ sở công lập (trước đây do gia đình chi trả) cần được đánh giá tác động kỹ, tránh tạo gánh nặng ngân sách. Ngoài ra, dự luật không nên gộp chức năng cai nghiện vào trường giáo dưỡng và cần quy định rõ việc cai nghiện tại trại tạm giam, nhà tạm giữ.

Sơn Hà