Người Huế trắng đêm canh lũ

Tối 27/10, thấy nước lũ sông Hương lên nhanh, ông Sum cùng vợ tìm chỗ cao nhất trong nhà ngồi canh nước lũ. Chiếc tủ gỗ từng là nơi ông ngồi tránh lũ lịch sử năm 1999 nay lại được vợ chồng tận dụng. Điện mất, ông bà ngồi co ro trên nóc tủ rồi so sánh mức lũ này chỉ kém đỉnh lũ năm 1999 chừng 2 cm.

Căn nhà ba gian của ông Sum nằm bên đường Nguyễn Chí Thanh, phường Phú Xuân, cách sông Hương khoảng 500 m. Con cái lớn có gia đình riêng, nhà chỉ còn vợ chồng. Đêm 26/10, nghe dự báo ảnh hưởng của không khí lạnh kết hợp dải hội tụ và gió đông, thấy trời mưa xối xả, nước lũ từ thượng nguồn sông Hương đổ về tràn qua Đập Đá – nằm giữa sông Hương và Như Ý, ông biết lụt to.

Ngay trong đêm, ông vội chạy xe máy về nhà kê đồ đạc lên chỗ cao ráo. Chiếc xe máy cũng được dốc ngược lên cao để tránh lũ. Mì tôm, nước sạch và ít bánh được ông mua dự trữ, an tâm chống chọi ba ngày mưa lũ. Kinh nghiệm nhiều năm cho thấy lũ hay cúp điện, ông mua thêm cồn khô để dễ nấu nướng.

Sáng 27/10, tuyến đường Nguyễn Chí Thanh bắt đầu ngập. Chỉ vài giờ sau, nước đã tràn vào nhà, đến tối lên ngang cửa sổ. Ông Sum phải dầm mình lội nước đưa đồ đạc lên cao, nhưng cũng chỉ được một số thứ đồ điện tử giá trị, còn lại chấp nhận để lũ nhấn chìm. Điện cúp, ông ôm khư khư chiếc điện thoại, không dám gọi cho ai vì sợ hết pin, không thể gọi cứu hộ khi nguy cấp.

Từng trải qua cơn bão lịch sử năm 1985, lụt lịch sử 1999, theo dõi dự báo thường xuyên, ông Sum không nghĩ nước lũ lại lên cao như vậy. Chỉ một ngày, trung tâm TP Huế ngập sâu cả mét, lũ sông Hương vượt báo động ba hơn một mét.

“So với lũ lịch sử năm 1999, đợt này nước lên nhanh không kém. Nước mà lên thêm nữa thì vợ chồng tôi leo lên cái tra (gác xép)”, ông Sum nói. Cái tra cũng là nơi nấu ăn, sinh hoạt của cả gia đình khi lũ về. Một số hộ dân không có tra thì chủ động chuyển sang hộ có gác khi lũ dâng cao.

Nằm cách trung tâm TP Huế khoảng 5 km, sau một ngày mưa lớn, thủy điện thượng nguồn xả lũ, ngôi nhà cấp bốn của anh Nguyễn Trí Hải ở tổ dân phố Thanh Chữ, phường Hương An xây cao hơn nửa mét so với mặt đường vẫn bị nước tràn vào tối 27/10. “Sau ba giờ nước tràn vào gần 30 cm, quá nhanh”, anh nói, cho hay so với trận lũ năm 2020, mực nước lũ lúc 21h đã cao hơn 20 cm.

Đến Huế lập nghiệp hơn 16 năm trước, anh Hải chứng kiến nhiều đợt lũ. Đợt cao nhất nước mới tràn vào nền nhà lấp xấp, đồ đạc chưa phải kê cao. Nhưng đợt này nước lên nhanh, tủ lạnh hồi chiều kê lên ba chiếc ghế 40 cm vẫn có nguy cơ ngập. Để tránh bị ướt, anh tiếp tục kê cao thêm 20 cm.

Sống quen với lũ, trong căn nhà cấp bốn anh Hải xây dựng gác lửng cao 3 m, rộng 15 m2. Nếu ngập sâu, gia đình bốn người sẽ lên đây tránh lũ. Điện mất, bữa cơm được nấu bằng bếp gas. Thức ăn là cá khô, gạo được tích trữ từ trước.

Không chỉ anh Hải mà người dân vùng lũ khi dựng nhà cấp bốn đều làm một gác lửng để trú tránh. Nước lên nhanh và mưa còn kéo dài ngập đến gác lửng, anh sẽ nhờ hàng xóm dùng ghe sơ tán đến nhà cao tầng.

24h ngày 27/10, mưa xối xuống mái ngói ầm âm, nước trong nhà dâng thêm 15 cm, ngoài đường nước bủa vây ngập hơn 1,5 m và chưa có dấu hiệu dừng. Anh Hải không thể chợp mắt, chốc chốc lại dùng đèn pin lia khắp nhà. “Nước lũ không ngập đến gác lửng song dâng lên khoảng nửa mét thì tài sản sẽ bị nhấn chìm. Tôi phải ngồi canh con nước để đưa tài sản lên”, anh giải thích.

Theo Chi cục Thủy lợi và Biến đổi khí hậu TP Huế, ngày 27/10 trời mưa lớn, các hồ thủy điện xả bằng với lượng nước tiếp nhận. Cụ thể, hồ Hương Điền ở thượng nguồn sông Bồ tiếp nhận 2.709 m3/s, xả 2.876 m3/s. Hồ Bình Điền ở thượng nguồn sông Hương tiếp nhận 2.043 m3/s, xả 2.043 m3/s; hồ Tả Trạch ở thượng nguồn sông Hương nhận 2.751 m3/s; xả 3.506 m3/s.

Hồ thủy điện Bình Điền, Hương Điền đã được đưa vào vận hành theo trạng thái tình huống mưa lũ diễn biến cực đoan, bất thường. Hồ Tả Trạch được dự báo có nhiều tình huống phức tạp, thành phố đang phối hợp với Ban Quản lý dự án Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 5 báo cáo Bộ Nông nghiệp và Môi trường theo dõi, xây dựng các phương án xử lý trong tình huống xấu nhất có thể xảy ra. Các hồ chứa thủy lợi đạt 95% dung tích, tương đương 107/113 triệu m3.

Mưa tại chỗ, cộng với thủy điện xả khiến mực nước sông Hương tại trạm Kim Long lúc 20h ngày 27/10 đã lên 5,04 m, trên báo động ba 1,54 m; sông Bồ tại trạm Phú Ốc 5,12 m, trên báo động ba 0,62 m. 32/40 xã phường của TP Huế ngập 0,5-2 m. Các tuyến đường trung tâm thành phố tê liệt.

Dự báo mưa lớn còn kéo dài ít nhất hai ngày nữa, lũ sông Bồ sau khi chạm mốc lịch sử năm 2020 vào chiều 27/10 thì xuống chậm, sông Hương tiếp tục lên. Vì thế, nhà ông Sum, anh Hải sẽ còn ngập 3-4 ngày nữa. “Tôi mới trữ đồ trong ba ngày, nếu mưa lũ kéo dài thì sẽ phải trông chờ lực lượng cứu hộ”, ông Sum nói.

Võ Thạnh – Đắc Thành