Giải đáp nỗi lo bị truy thu của hộ kinh doanh

Mua thiết bị tính tiền, phần mềm kế toán, tìm hiểu phương pháp thuế theo doanh thu…, các hộ kinh doanh đều đánh giá việc bỏ thuế khoán, sang thuế kê khai sẽ giúp kinh doanh thực chất hơn, đảm bảo minh bạch, công bằng. Mặc dù vậy, hộ kinh doanh vẫn lo bị truy thu và phạt khi doanh thu năm 2026 tăng cao.

Xem xét không truy thu tiền thuế

Trao đổi với Tuổi Trẻ, chị Nguyễn Thị Biển, hộ kinh doanh hàng tạp hóa (Hoàng Quốc Việt, Hà Nội), cho biết rất đồng tình với việc chuyển đổi sang thuế kê khai.

Phương pháp thuế này sẽ giúp kinh doanh minh bạch hơn. Điều quan trọng là thuế kê khai sẽ đảm bảo công bằng khi doanh thu bao nhiêu sẽ tính thuế bấy nhiêu nếu thuộc đối tượng phải nộp thuế chứ không khoán, áng chừng như lâu nay nữa.

Ông Phạm Hữu Khiêm, chủ hộ kinh doanh (xã Bình Minh, Hà Nội), kể đã mua phần mềm kế toán để chuẩn bị mở nhà hàng ăn chay. Ông đánh giá việc tính thuế trên doanh thu sẽ phản ánh đúng thực chất hoạt động kinh doanh, không còn tình trạng doanh thu giảm sút mà vẫn phải nộp thuế.

Bà Nguyễn Thị Hạnh, đại lý thuế H&H (Hà Nội), cho biết chỉ còn hai tháng nữa là chuyển sang phương thức tính thuế mới, các hộ kinh doanh đều chuẩn bị tìm hiểu về phần mềm kế toán, thiết bị tính tiền… Tuy nhiên, nhiều hộ kinh doanh lo lắng bị truy thu thuế từ những năm trước khi tính thuế theo doanh thu từ năm 2026.

Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, cũng cho biết dù sẵn sàng chuyển đổi sang phương thức quản lý thuế mới, nhưng nhiều hộ kinh doanh lo ngại bị truy thu và xử phạt. Do đó, bà mong Cục Thuế (Bộ Tài chính) có kiến nghị phù hợp lên cấp có thẩm quyền để hộ kinh doanh yên tâm chuyển đổi và thực hiện theo thuế khê khai.

Giải pháp được bà Cúc gợi ý là chỉ xử phạt những hộ kinh doanh nào mà đã được cơ quan thuế hướng dẫn triển khai hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền rồi mà không thực hiện, đặc biệt là những hộ cố tình trốn thuế.

Mục tiêu chính của việc tính thuế theo doanh thu là để hộ kinh doanh hoạt động chuyên nghiệp hơn chứ không phải là để thu thuế.

Ông HOÀNG VĂN CƯỜNG

Nên nâng ngưỡng doanh thu tính thuế lên 1 tỉ đồng/năm

Một vấn đề nữa được bà Biển cũng như nhiều hộ kinh doanh băn khoăn, nêu ý kiến là ngưỡng doanh thu tính thuế chưa thực sự hợp lý. Bởi doanh thu năm 2025 được nâng lên mức 200 triệu đồng/năm là phải nộp thuế rồi, không công bằng với cá nhân có thu nhập từ tiền công, tiền lương.

Người làm công ăn lương được giảm trừ gia cảnh cho bản thân họ và cho cả người phụ thuộc, nhất là không giới hạn số người phụ thuộc. Còn với người kinh doanh nhỏ lẻ, không được giảm trừ mà lại tính thuế theo doanh thu chứ không phải thu nhập, trên ngưỡng 200 triệu đồng là phải nộp thuế. Quy định như vậy làm khó hộ kinh doanh.

Về ngưỡng doanh thu tính thuế đối với hộ kinh doanh, bà Cúc đề nghị nên nâng lên mức 1 tỉ đồng. Thay vì mức quy định là 200 triệu đồng áp dụng từ năm 2026. Lý giải về đề xuất này, bà Cúc giải thích Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa thông qua nghị quyết nâng mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân năm 2026 lên 15,5 triệu đồng/tháng cho bản thân người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng đối với một người phụ thuộc. Như vậy, có phần thu nhập trên ngưỡng này mới phải nộp thuế.

“Mặt khác, nếu áp dụng ngưỡng doanh thu đối với hộ kinh doanh là 1 tỉ đồng thì mức này nhân với 15% lợi suất bình quân, thì thu nhập ròng của hộ cá nhân kinh doanh chưa đến mức 15 triệu đồng/tháng. Mức này đảm bảo công bằng với ngưỡng giảm trừ gia cảnh đối với thu nhập từ tiền công, tiền lương”, bà Cúc phân tích và đề nghị nên điều chỉnh kịp thời nội dung này tại Luật Quản lý thuế sửa đổi và Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi. Theo chương trình, Quốc hội sẽ xem xét và thông qua hai luật này tại kỳ họp đang diễn ra.

Cũng theo bà Cúc, việc nâng ngưỡng doanh thu tính thuế đối với hộ kinh doanh tăng lên sẽ không ảnh hưởng đến số thu ngân sách. Bởi khi tính thuế theo doanh thu thực tế thì số thuế từ đối tượng này sẽ tăng đáng kể so với tính theo thuế khoán.

Ông Hoàng Văn Cường, ủy viên Ủy ban Kinh tế – Tài chính của Quốc hội, nhấn mạnh mục tiêu chính của việc tính thuế theo doanh thu là để hộ kinh doanh hoạt động chuyên nghiệp hơn chứ không phải là để thu thuế. Ngân sách còn dành nguồn lực để hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi sang thuế kê khai. Thực tế, tại dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi sẽ được Quốc hội xem xét và thông qua vào tháng 11 này, Chính phủ trình mức hỗ trợ là 0,1% tổng số thu thuế giá trị gia tăng nội địa của năm trước liền kề để hỗ trợ hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử…

Ông Mai Sơn, Phó cục trưởng Cục Thuế, cho rằng với những vấn đề như doanh thu tăng lên thì có truy thu không, hàng hóa tồn kho không có hóa đơn chứng từ thì xử lý như thế nào…, cơ quan thuế đều đặt ra và xây dựng kịch bản để hỗ trợ hộ kinh doanh.

Riêng đối với chi phí phần mềm, hiện có nhiều nhà cung cấp giải pháp tặng phần mềm, hóa đơn điện tử cho hộ kinh doanh trong thời gian đầu chuyển đổi. Song, Cục Thuế mong muốn các nhà cung cấp có giải pháp giảm tối đa chi phí phần mềm nhằm hỗ trợ bà con.

“Đến nay, 98% hộ kinh doanh kê khai đã nộp thuế điện tử, hơn 18.500 hộ khoán chuyển sang kê khai, và 133.000 hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Những con số này cho thấy sự chuyển biến tích cực của chính sách, khả năng thích ứng nhanh và chủ động của hộ kinh doanh trước giai đoạn thay đổi lớn”, ông Mai Sơn nhận định.

Theo đại diện Cục Thuế, mục tiêu trọng tâm trong thời gian tới của ngành thuế là hỗ trợ hộ kinh danh thực hiện nghĩa vụ thuế thuận lợi, an toàn, minh bạch và hiện đại. Ngoài việc đẩy mạnh tuyên truyền, cơ quan thuế đang hoàn thiện khung pháp lý trong đó có xây dựng chính sách quản lý riêng cho nhóm hộ kinh doanh đảm bảo cơ chế sổ sách kế toán thật đơn giản, dễ sử dụng.

“Chuyển đổi từ khoán sang kê khai không chỉ là thay đổi cách tính thuế, mà là một cuộc chuyển mình toàn diện, từ trong phương thức quản lý, tư duy phục vụ và cách thức đồng hành với người nộp thuế. Cơ quan thuế xác định cần có sự đổi mới đột phá và quan trọng hơn là sự đồng hành cùng người nộp thuế nhằm bảo đảm lộ trình xóa bỏ thuế khoán được triển khai thuận lợi, hiệu quả”, Phó cục trưởng Mai Sơn cam kết.