Khi nhiều công ty chứng khoán liên tiếp bị phạt vì ‘nhập nhằng’ tiền gửi khách hàng

Nhiều công ty chứng khoán bị phạt vì nhập nhằng tiền khách hàng

Thời gian gần đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước liên tiếp ra quyết định xử phạt các công ty chứng khoán do vi phạm quy định về quản lý tách biệt tài sản của khách hàng.

Cụ thể, tháng 9 Chứng khoán ASAM bị xử phạt 175 triệu đồng do không thực hiện quản lý tách biệt tài sản của khách hàng với tài sản của công ty. 

Trước đó Chứng khoán BIS cũng bị xử phạt 175 triệu đồng vì không quản lý tách biệt tài sản của từng khách hàng. Tính đến 29-7-2025, công ty chưa thể quản lý riêng biệt dữ liệu về số dư tiền và chứng khoán trên từng tài khoản nhà đầu tư.

Chứng khoán Quốc gia (NIS) bị xử phạt 175 triệu đồng với lý do tương tự.

Theo đó cơ quan quản lý xác định thời điểm 31-5-2024, 25-9-2024 và 26-3-2025, công ty đã thực hiện giao dịch chuyển tiền giữa tài khoản chuyên dụng quản lý tiền gửi của khách hàng và tài khoản thanh toán của công ty mà không có yêu cầu từ nhà đầu tư.

Trên thực tế, vấn đề tách bạch tài sản đã nhiều lần được cơ quan quản lý và giới chuyên gia lưu ý. 

Việc liên tiếp phát hiện và xử phạt các trường hợp vi phạm thời gian qua cho thấy những lo ngại về vấn đề quản lý dòng tiền của nhà đầu tư không phải là không có cơ sở, đồng thời đặt ra yêu cầu tăng cường giám sát và tuân thủ nghiêm quy định tách bạch tài sản trong toàn hệ thống công ty chứng khoán.

Tiền gửi khách hàng tại các công ty chứng khoán đang ra sao?

Thống kê của Tuổi Trẻ Online, đến ngày 30-6-2025, 15 công ty chứng khoán lớn đang nắm giữ hơn 85.200 tỉ đồng tiền gửi của khách hàng, tăng 48% so với cuối năm 2024. 

“Ôm” nhiều tiền nhất vẫn là Chứng khoán VPS – công ty đang dẫn đầu thị phần môi giới – với 24.959 tỉ đồng, tăng 45% chỉ sau nửa năm. Đứng thứ hai là Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS) với 11.849 tỉ đồng, tăng 18% so với đầu năm.

Còn nếu tính toàn thị trường, số dư tiền gửi của nhà đầu tư cá nhân ghi nhận mức tăng mạnh 35,9% so với quý trước (tương đương khoảng 25.700 tỉ đồng), nâng tổng giá trị tiền gửi lên gần 97.200 tỉ đồng tại thời điểm cuối tháng 6-2025.

Nói với Tuổi Trẻ Online, ông Nguyễn Quang Huy, CEO khoa tài chính – ngân hàng (Trường đại học Nguyễn Trãi), cho biết một lượng tiền nhàn rỗi ước tính hàng chục nghìn tỉ đồng đang “nằm yên” trong tài khoản giao dịch mỗi ngày, nguồn vốn tạm thời chưa được khai thác hiệu quả, trong khi các công ty chứng khoán lại chịu áp lực tối ưu lợi nhuận.

Để tận dụng dòng tiền này, một số nơi thiết kế các sản phẩm tài chính mang hình thức hợp tác đầu tư, ủy thác hoặc quản lý tài sản ngắn hạn. Tuy nhiên không ít sản phẩm có đặc điểm tương tự “tiền gửi” – kỳ hạn cố định, cam kết hoàn gốc, trả lợi suất định trước, khiến ranh giới giữa sáng tạo tài chính và rủi ro hệ thống trở nên mong manh.

Vấn đề này từng được Ủy ban Chứng khoán đề cập tại văn bản gửi các công ty chứng khoán cuối năm 2023, nhằm chấn chỉnh việc huy động vốn nhà đầu tư rồi trả lãi suất như ngân hàng. Văn bản được ban hành sau khi cơ quan quản lý nhận thấy có hiện tượng một số công ty chứng khoán thỏa thuận cho phép khách hàng, nhà đầu tư được hưởng lãi suất trên số tiền chưa phát sinh giao dịch.

Ông Huy cho rằng sáng tạo là động lực của phát triển, nhưng nếu sản phẩm vượt khỏi phạm vi giám sát hoặc gắn cam kết lợi nhuận cố định, rủi ro không chỉ nằm ở doanh nghiệp mà có thể lan sang toàn thị trường. 

Công ty chứng khoán không phải là ngân hàng, không có cơ chế bảo hiểm tiền gửi hay giám sát thanh khoản tương tự, nên khi dòng tiền bị sử dụng sai hoặc bị rút đột ngột, nhà đầu tư dễ gặp rủi ro mất vốn.

Từ góc nhìn chính sách, vấn đề này đặt ra yêu cầu cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và khuyến khích đổi mới tài chính. Cấm tuyệt đối có thể làm giảm sáng tạo, nhưng giám sát lỏng lẻo lại tiềm ẩn nguy cơ hệ thống.