Ông Trump tại cuộc họp nội các ở Nhà Trắng ngày 9-10 – Ảnh: REUTERS
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10-10 đã châm ngòi trở lại cho chiến tranh thương mại với Trung Quốc, khi tuyên bố sẽ áp thuế bổ sung 100% đối với hàng hóa Trung Quốc xuất sang Mỹ và thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu “mọi phần mềm quan trọng” từ ngày 1-11.
Hai bên leo thang căng thẳng
Theo Hãng tin Reuters, hành động của ông Trump được xem là nhằm phản ứng trước việc Trung Quốc mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, bao gồm bổ sung 5 nguyên tố mới và hàng chục công nghệ tinh chế vào danh sách hạn chế.
Trung Quốc hiện chiếm hơn 90% thị trường đất hiếm đã tinh chế và nam châm đất hiếm toàn cầu, vốn là nguyên liệu thiết yếu cho xe điện, động cơ máy bay và radar quân sự.
Nhiều chuyên gia nhận định việc Mỹ hạn chế xuất khẩu phần mềm và khoáng sản có thể gây tổn thất nghiêm trọng cho các ngành công nghiệp công nghệ và sản xuất của Trung Quốc, đồng thời đẩy căng thẳng thương mại lên mức cao nhất trong sáu tháng qua.
“Thật khó tin Trung Quốc lại có thể hành động như vậy, nhưng họ đã làm, và phần còn lại là lịch sử”, ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social. “Không thể để Trung Quốc chi phối toàn bộ thế giới”.
Việc chính quyền Washington áp thêm 100% thuế lên hàng hóa Trung Quốc bên cạnh mức 30% đã tồn tại trước đó khiến giới đầu tư toàn cầu choáng váng, với chỉ số Nasdaq giảm 3,6% và S&P 500 giảm 2,7%.
Các cổ phiếu công nghệ cũng chịu thêm tổn thất trong giao dịch sau giờ làm việc do các biện pháp nhắm vào phần mềm quan trọng, bao gồm công nghệ điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo.
Đã kết thúc giai đoạn hòa hoãn?
Ông Craig Singleton, chuyên gia về Trung Quốc tại Quỹ Bảo vệ dân chủ, nhận định: “Bài đăng của Tổng thống Trump có thể đánh dấu sự khởi đầu của kết thúc giai đoạn hòa hoãn thuế quan. Bắc Kinh dường như đã đánh giá quá cao vị thế của mình”.
Ông Trump cũng đặt dấu hỏi về kế hoạch gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị Hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) vào cuối tháng này, dự kiến là cuộc gặp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi vị tổng thống tái nhậm chức hồi tháng 1.
“Tôi chưa hủy cuộc gặp, nhưng tôi không biết liệu chúng tôi có gặp hay không. Dù sao tôi cũng sẽ tới đó, vì vậy tôi nghĩ có thể chúng tôi sẽ gặp nhau”, ông nói với các phóng viên ở Phòng Bầu dục.
Ông Trump và ông Tập trong cuộc gặp song phương tại Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G20 ở Osaka, Nhật Bản ngày 29-6-2019 – Ảnh: REUTERS
Nguy cơ kiểm soát xuất khẩu đối với Boeing và ngành hàng không
Ngoài các biện pháp nhắm vào phần mềm và khoáng sản hiếm, ông Trump còn cảnh báo Mỹ có thể áp dụng kiểm soát xuất khẩu đối với các linh kiện máy bay Boeing.
“Chúng tôi có nhiều mặt hàng, trong đó một vấn đề lớn là máy bay. Trung Quốc có nhiều máy bay Boeing và cần linh kiện, cùng nhiều thứ khác”, ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng.
Hiện Trung Quốc có ít nhất 1.855 máy bay Boeing đang khai thác và đặt hàng ít nhất 222 chiếc nữa, chủ yếu là mẫu Boeing 737 phổ biến, theo dữ liệu của công ty phân tích hàng không Cirium.
Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu linh kiện Boeing sẽ tác động trực tiếp tới các hãng hàng không Trung Quốc và có thể trở thành một công cụ đòn bẩy quan trọng trong cuộc chiến thương mại, khi Mỹ nắm quyền quyết định nguồn cung linh kiện cho đội bay lớn nhất châu Á này.
Hành động này diễn ra trong bối cảnh Mỹ đang siết chặt các biện pháp đối với các công ty Trung Quốc.
Ngày 10-10, Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ (FCC) cho biết các trang bán lẻ trực tuyến lớn tại Mỹ đã gỡ bỏ hàng triệu sản phẩm điện tử Trung Quốc bị cấm, trong khi chính quyền ông Trump đề xuất cấm các hãng hàng không Trung Quốc bay qua Nga trên tuyến bay tới Mỹ.
Bắc Kinh cũng tuyên bố áp dụng “phí cảng đặc biệt” với các tàu của Mỹ, sau khi Washington áp thuế đối với các tàu liên quan Trung Quốc hồi tháng 4.
Các nhà phân tích dự đoán cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo tại Hội nghị APEC ở Hàn Quốc sắp tới đây – trong trường hợp nó vẫn diễn ra sau các động thái leo thang này – sẽ trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết, khi cả hai bên đang gia tăng áp lực để giành lợi thế trước các vòng đàm phán tiếp theo.
