TP HCM cần phát triển vành đai công nghiệp, trung tâm tài chính, hạ tầng và du lịch để bứt phá sau sáp nhập, theo TS Trần Du Lịch.
Đề xuất được TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn triển khai Nghị quyết 98 nêu tại hội thảo “TP HCM – Tầm nhìn mới – Khát vọng mới”, ngày 9/10.
Từ 1/7, TP HCM mới hình thành, củng cố vai trò đầu tàu kinh tế với dân số gần 14 triệu người (chiếm 13,4% cả nước), GRDP tương đương gần một phần tư tổng quy mô GDP cả nước và quy tụ hơn 30% số doanh nghiệp.
Theo TS Trần Du Lịch, thành phố đang ở tầm vóc, thế và lực khác, cần những đột phá mang tính nền tảng về cơ chế, tài chính và đầu tư công để phát triển nhanh, bền vững. “Thành phố nên định hình lại không gian kinh tế, tích hợp với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu cũ, để trở thành vùng động lực thống nhất”, ông nói.
TS Trần Du Lịch phát biểu tại hội thảo sáng 9/10. Ảnh: Người Lao Động
Trên nền tảng đó, ông đề xuất tập trung phát triển 5 trụ cột chiến lược. Đầu tiên, TP HCM cần khai thác vành đai công nghiệp gắn với cảng biển và phát triển cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, hệ thống logistics đồng bộ. Hai trụ cột này giúp đầu tàu kinh tế tăng năng lực cạnh tranh, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trung tâm tài chính quốc tế gắn với phát triển thị trường tài chính số, hàng hóa phái sinh và khu thương mại tự do (FTZ), nơi có thể thử nghiệm các cơ chế mới sẽ là nơi tạo môi trường thu hút dòng vốn toàn cầu.
Việc thúc đẩy đô thị bền vững, hình thành các hành lang công nghiệp – dịch vụ là trụ cột giúp TP HCM đáp ứng nhu cầu 14-20 triệu dân. Cuối cùng, thành phố cần tập trung phát triển để trở thành trung tâm du lịch tầm khu vực với thế mạnh sinh thái, văn hóa và hội nghị triển lãm quốc tế.
Nhiều chuyên gia đồng thuận cần ưu tiên phát triển hạ tầng giao thông để liên kết chặt chẽ 3 địa phương trước sáp nhập, từ đó tăng kết nối vùng và quốc tế. ThS.KTS Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch Xây dựng TP HCM cho biết thành phố đang sở hữu quy mô địa lý đáng kể, nhưng tiềm năng kinh tế chưa khai thác tương xứng.
Một số chỉ tiêu phát triển TP HCM và các đô thị châu Á:
| Chỉ tiêu | TP HCM | Seoul | Thượng Hải | Mumbai | Jakarta | Bangkok |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Dân số (triệu người) | 14 | 9,6 | 24,8 | 21,7 | 11,4 | 11,4 |
| % dân số cả nước | 13,5 | 18,6 | 1,76 | 1,5 | 4 | 15,9 |
| GRDP (tỷ USD) | 119 | 438,4 | 757 | 310 | 230 | 130 |
| GRDP/GDP (%) | 23,8 | 23 | 3,8 | 12,9 | 15,8 | 33,4 |
| GRDP/người (USD) | 8.500 | 44.000 | 26.500 | 23.000 | 23.000 | 20.000 |
Quy mô TP HCM mới tương đương khoảng 87,2% vùng đô thị Bangkok (Thái Lan), 85% Manila (Philippines) và 95,6% Jakarta (Indonesia). “Tuy nhiên, quy mô kinh tế mới đạt khoảng 17-30%, năng suất lao động 11-37% và mức độ đô thị hóa 50-90% so với các thành phố đó”, ông chỉ ra.
Theo ông Vũ, điều này cho thấy đầu tàu kinh tế có “dư địa phát triển rất lớn” nếu tận dụng được lợi thế cộng hưởng của 3 địa phương cũ thông qua hạ tầng giao thông và chuỗi cung ứng logistics hiện đại.
“Chúng ta có thể hình dung một sản phẩm công nghệ cao được nghiên cứu, thiết kế tại TP HCM, sản xuất hàng loạt ở Bình Dương và xuất khẩu đi khắp thế giới qua cảng Cái Mép – Thị Vải. Đó là mô hình phát triển hiệu quả nhất – gắn kết từ nghiên cứu, sản xuất đến tiêu thụ toàn cầu”, ông nêu ví dụ.
Bà Phạm Phương Thảo phát biểu tại hội thảo sáng 9/10. Ảnh: Người Lao Động
Giai đoạn tới, TP HCM đặt mục tiêu GRDP tăng 10-11% mỗi năm. GRDP bình quân đầu người đến 2030 là 14.000-15.000 USD, so với mức 8.944 USD hiện tại. Có không gian phát triển mới với nhiều thuận lợi, nhưng đầu tàu kinh tế cũng đối diện một số thách thức.
Bà Phạm Phương Thảo, nguyên Phó bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch HĐND TP HCM nhận định hạ tầng, ngập nước, kẹt xe vẫn là điểm yếu của thành phố. Cùng với đó, thể chế, thủ tục hành chính, nguồn nhân lực chất lượng cao là những yếu tố cần được cải thiện.
Theo bà Thảo, để tạo điều kiện thuận lợi cho siêu đô thị, phải trao quyền, hỗ trợ thành phố. Mô hình “tự quyết – tự làm – tự chịu trách nhiệm” nên được thực thi một cách thực tế. Ví dụ, tăng phân cấp, phân quyền quyết định các dự án lớn cho thành phố, tránh tình trạng như tuyến metro số 1 kéo dài tới 17 năm.
Ngoài ra, cần điều chỉnh tỷ lệ ngân sách để lại cho TP HCM hợp lý hơn. Hiện địa phương góp 36,7% ngân sách trung ương nhưng chỉ giữ lại 10,7%, thấp hơn bình quân cả nước. Tỷ lệ này cần được nâng lên và duy trì ổn định ít nhất 5 năm. Nguồn vượt thu ngân sách nên để lại 100% cho thành phố, nhằm tái đầu tư.
PGS.TS Trần Hoàng Ngân cho rằng TP HCM có quy mô dân số, kinh tế, số lượng doanh nghiệp khác biệt so với 33 địa phương còn lại. Do đó rất cần một thể chế tương thích. Theo ông, việc sửa đổi và bổ sung Nghị quyết 98 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù là cơ hội lớn để địa phương được mở rộng phân cấp, phân quyền, cũng như chủ động chọn các nhà đầu tư chiến lược và thiết kế chính sách tài chính đặc thù.
Ở khía cạnh này, TS Trần Du Lịch đồng tình “chỉ khi được trao quyền và cơ chế đủ mạnh, thành phố mới có thể vươn lên trở thành một siêu đô thị hiện đại, bền vững và nhân văn”.
Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM (HUBA) Nguyễn Ngọc Hòa kỳ vọng Nghị quyết 98 sửa đổi sẽ là “bệ phóng” giúp doanh nghiệp phát huy tối đa tiềm năng, mở rộng đầu tư và hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Ông kiến nghị thành phố vào cuộc nhanh, quyết liệt hơn. Sau giai đoạn sáp nhập, các cơ quan chức năng cần nhanh chóng sắp xếp, phân công rõ ràng, xử lý kịp thời và hỗ trợ doanh nghiệp. Việc này nhằm tránh tình trạng “đi nhiều cửa, gặp nhiều đầu mối”, làm mất thời gian và cơ hội kinh doanh.
Viễn Thông