Tòa xác định bà Thủy, 69 tuổi, không có lỗi trong việc xây nhầm căn nhà 4 tầng trên đất của người khác ở quận 2 cũ, nhưng vẫn buộc phải tháo dỡ, di dời.
Vụ tranh chấp quyền sử dụng đất giữa nguyên đơn là bà Hường và bị đơn Lê Thị Thanh Thủy vừa được TAND TP HCM đưa ra xét xử, sau nhiều năm hòa giải bất thành.
Bà Thủy cho biết mình “vô tình rơi vào cảnh xây nhầm nhà” vì đã tuân thủ mọi quy định của pháp luật và chủ đầu tư. Từ lúc phát hiện sự việc đến nay, gia đình bà xáo trộn khi phải đối diện với gánh nặng từ việc giải quyết hậu quả từ lỗi của người khác.
Chủ đất yêu cầu giao trả nền ‘sạch’
Theo hồ sơ, năm 2009, bà Hường nhận chuyển nhượng lô đất A29-49 trong khu dân cư đường 51, phường An Phú, quận 2 cũ (nay là phường Bình Trưng) từ ông Sơn. Nguồn gốc nền đất này do Công ty TNHH Xây dựng Văn Minh (Công ty Văn Minh) bán cho khách hàng. Khi xin giấy phép xây dựng, bà Hường phát hiện trên phần đất của mình đã có căn nhà 4 tầng kiên cố do bà Thủy xây. Việc này khiến bà mất quyền sử dụng đất, không thể đầu tư, cho thuê, gây thiệt hại kinh tế lớn.
Sau nhiều lần thương lượng hoán đổi nền hoặc nhận bồi thường không thành, bà Hường khởi kiện, yêu cầu tòa buộc bà Thủy tháo dỡ nhà, trả lại hiện trạng nền đất và bồi thường 1,3 tỷ đồng.
Quá trình xét xử, luật sư bảo vệ quyền lợi của bà Hường cho rằng thời gian hòa giải kéo dài do bà Thủy không hợp tác, không đồng ý với các phương án xử lý hoán đổi nền. Việc bà Thủy xây dựng trên đất tranh chấp là dấu hiệu “cố tình chiếm dụng đất, buộc đối phương phải đổi nền”, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của bà Hường.
Căn nhà 4 tầng bị xác định xây nhầm trên đất người khác. Ảnh: Thanh Thủy
Bị đơn: Chủ đầu tư giao nhầm nền, địa phương cho phép xây
“Sự việc khiến hai bên đều bị ảnh hưởng. Tôi bị mang tiếng là xây nhà trên đất người khác”, bà Thủy nói và khẳng định không cố ý trong việc xây nhầm nhà trên đất của nguyên đơn.
Trình bày với tòa, phía bị đơn cho biết bà Thủy đã mua và nhận nền nhà từ Công ty Văn Minh vào năm 2003, có biên bản giao nhận. Năm 2012, bà xây nhà tạm để giữ đất. Đến năm 2017, bà xin phép xây dựng nhà 4 tầng và được UBND quận 2 cấp phép.
Lúc xây, do không xác định được chính xác vị trí thửa đất, bà phải nhờ chủ đầu tư đến cắm mốc để tránh xây nhầm hoặc lấn sang khu liền kề. Sau khi xác định ranh giới, chủ đầu tư còn liên hệ đơn vị cấp nước và điện lực đến lắp đặt đồng hồ phục vụ sinh hoạt cho gia đình bà. Hồ sơ cấp phép xây dựng cũng được bà Thủy gửi đến các cơ quan chức năng có trách nhiệm giám sát.
Một năm sau, công trình hoàn thành và được Phòng Tài nguyên – Môi trường quận 2 cập nhật biến động trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Gia đình bà sinh sống ổn định suốt nhiều năm sau đó. Chỉ đến năm 2020, bà Thủy mới được bà Hường thông báo xây nhà nhầm đất.
“Nếu có sự nhầm lẫn là do sai sót từ quá trình bàn giao nền của chủ đầu tư. Bản thân tôi cũng là nạn nhân, nên không thể bị buộc phải di dời tài sản của mình để trả đất cho bà Hường”, bà Thủy trình bày với tòa.
Theo bị đơn, những người và cơ quan có liên quan đến sai sót này cần phối hợp cùng bà để giải quyết. Cách đơn giản và hợp lý bảo đảm quyền lợi của cả hai bên là điều chỉnh lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho đúng thực tế và giao nền đất trống liền kề cho bà Hường. Bởi thực tế vẫn còn một lô đất cùng diện tích và hướng nhà tương tự. Còn bà sẵn sàng chịu chi phí đổ móng, đóng cọc cho bà Hường xây dựng.
Về sau, bà Thủy có đơn phản tố yêu cầu tòa buộc Công ty Văn Minh phải có trách nhiệm bồi thường cho mình chi phí tháo dỡ, di dời; chi phí xây dựng và bồi thường tổng cộng khoảng 3 tỷ đồng, nếu tòa chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Tuy nhiên, bà sau đó rút đơn phản tố để thu thập thêm chứng cứ cho nội dung này.
Theo bà Thủy, việc di dời căn nhà sẽ tốn khoảng 1,1 tỷ đồng, trong khi đó có nguy cơ phát sinh rủi ro, ảnh hưởng đến kết cấu nhà kế bên. Cùng với chi phí xây lại căn nhà mới hiện nay khoảng 4 tỷ đồng là quá thiệt thòi và nằm ngoài khả năng tài chính của gia đình bà.
Chủ đầu tư bác bỏ trách nhiệm
Là người có quyền nghĩa vụ liên quan trong vụ án, đại diện Công ty Văn Minh cho biết theo biên bản giao nền năm 2003, công ty đã bàn giao đúng nền cho bà Thủy theo hợp đồng mua bán gồm hai lô là: A49 (tức nền 29-50, đang tranh chấp với bà Hường) và lô A50 (tức nền 29-53). Việc cắm mốc, giao nền được thực hiện đúng vị trí lô A49. Năm 2013, sau khi hoàn tất các thủ tục, hai bên đã thanh lý hợp đồng, hoàn tất trách nhiệm với bà Thủy.
Năm 2012, khi bà Thủy có nhu cầu xây nhà, công ty đã xác nhận bà là chủ 2 nền đất trên, đã thực hiện nghĩa vụ chuyển nhượng và cắm mốc bàn giao. Việc bà Thủy xây nhà trên nền đất số 29-49 của bà Hường là do lỗi của bà, theo phía chủ đầu tư. Bà Thủy phải có trách nhiệm bảo quản nền đất, thông báo cho chủ đầu tư và các chủ nền liền kề khi khởi công xây dựng. Do đó, phía công ty không đồng ý với yêu cầu phản tố của bị đơn.
Tuy nhiên, phía bà Thủy phản bác ý kiến của doanh nghiệp này, cho rằng đã thông báo cho công ty biết việc xây nhà thông qua hồ sơ xin phép xây dựng tại UBND quận 2. Do đó trách nhiệm thông báo cho các chủ đất liền kề phải thuộc về công ty, bởi người mua không thể biết chính xác ai sở hữu các nền kế bên.
Trong công văn gửi tòa, Văn phòng đăng ký đất đai chi nhánh Thủ Đức (quận 2 cũ) xác nhận, nội dung cập nhật chứng nhận bổ sung quyền sở hữu nhà cho bà Thủy (năm 2018) là “không phù hợp với hiện trạng thực tế sử dụng”. Đơn vị này đã nhiều lần liên hệ bà nộp lại giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất để điều chỉnh, hủy nội dung đăng ký biến động nhưng bà Thủy không đồng ý.
Từ đó, đơn vị này cho rằng việc bà Thủy xây dựng nhà không đúng vị trí được cấp trên giấy chứng nhận không thuộc trách nhiệm, chức năng, nhiệm vụ của mình.
Tòa: Không có căn cứ xác định chủ đầu tư giao đúng nền đất cho khách hàng
Sau quá trình nghiên cứu hồ sơ, HĐXX cho rằng tài liệu trong hồ sơ có cơ sở xác định hiện trạng căn nhà bà Thủy xây dựng nằm trên nền đất 29-49 UBND quận cấp giấy chứng nhận cho bà Hường – sai vị trí so với nền đất của bà Thủy, dẫn đến việc căn nhà của bị đơn nằm trên đất của nguyên đơn.
Tuy nhiên, tòa chấp nhận quan điểm của bà Thủy, cho rằng bà không có lỗi trong việc xây nhầm nhà. Bởi, sau khi nhận bàn giao nền đất, bà xây nhà ở, hoàn thành công trình và được Văn phòng đăng ký đất đai cập nhật biến động, UBND quận 2 cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất.
Tòa cũng cho rằng, quá trình giải quyết vụ án, Công ty Văn Minh không chứng minh được nền A49 trên hợp đồng mua bán là A29-49; cũng không cung cấp được biên bản bàn giao cắm mốc nền cho ông Sơn (người bán lại nền đất cho bà Hường). Đồng thời, công ty và bà Thủy cũng không xuất trình được biên bản kiểm tra nền móng, nghiệm thu công trình. Vì vậy chưa có cơ sở để khẳng định doanh nghiệp đã bàn giao đúng nền đất cho người mua; chưa có căn cứ cho rằng lỗi thuộc về bà Thủy.
Đối với yêu cầu bồi thường của bà Hường, tòa không chấp nhận vì nguyên đơn không cung cấp được các chứng cứ chứng minh thiệt hại thực tế xảy ra là 1,3 tỷ đồng.
Do bà Thủy rút yêu cầu phản tố về việc buộc Công ty Văn Minh có trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh, nên tòa đình chỉ, không xem xét.
Từ các nhận định trên, tòa buộc bà Thủy phải tháo dỡ, di dời toàn bộ công trình trên đất, trả lại hiện trạng ban đầu cho bà Hường. Đồng thời, hủy phần cập nhật bổ sung quyền sở hữu nhà ở đối với căn nhà xây trên nền đất của nguyên đơn.
Không đồng ý với phán quyết của tòa, bà Thủy vừa nộp đơn kháng cáo toàn bộ bản án. Bà cho biết, từ ngày phát hiện sự việc xây nhầm nhà trên đất, gia đình bà rất khổ sở vì phải đi giải quyết các hậu quả pháp lý. “Tôi không có lỗi trong việc xây nhầm nhưng lại là người phải chịu thiệt thòi nhất nếu phải di dời nhà và chịu thêm các chi phí phát sinh”, bà nói.
Hải Duyên